Afgelopen zaterdag was het zover: er werd een goed doel genoemd in de Panama Papers. En daarmee barstte de hele discussie over transparantie in de sector weer los. De Nederlandse hulporganisatie Solidaridad maakte volgens Trouw en Het Financieele Dagblad gebruik van brievenbusfirma’s in onder meer Panama en Hong Kong. Solidaridad noemt de ophef ‘flauwekul’ maar DDB-expert Henk van Stokkom vindt dat de organisatie nog steeds wat uit te leggen heeft.
Solidaridad heeft onder meer een stichting in Panama, waarmee betalingen worden gedaan aan dochterorganisaties in Midden- en Zuid-Amerika. Volgens directeur Nico Roozen van Solidaridad is het belangrijk om hulporganisaties op andere continenten op te zetten, zo stelde hij zaterdag. Op die manier komt Solidaridad namelijk in aanmerking voor beurzen en fondsen die niet toegankelijk zijn voor Nederlandse organisaties. Dat het hier gaat om belastingontwijking, is volgens de organisatie niet juist. ‘Er worden in het kantoor in Panama simpelweg geen activiteiten ontwikkeld waarover belasting betaald kan worden. Verschillen in belastingregimes zijn dan ook geen overweging geweest bij de locatiekeuze’, stelt de organisatie op haar website.
‘Volledig transparant’
De reden om een rechtspersoon op te richten in Panama is volgens Solidaridad de oprichting van Solidaridad Latijns-Amerika. ‘Het uitgaanspunt daarbij was regionaal zelfbestuur en een zo verantwoord en kostenefficiënt mogelijke financiële en administratieve structuur, waarbij zoveel mogelijk ten goede komt aan de programma's van Solidaridad. Solidaridad is volledig transparant over haar activiteiten in Panama. De jaarrekeningen zijn openbaar gedeponeerd en worden gecontroleerd door een onafhankelijke accountant.’
‘Niets in jaar verslag’
DDB Expert Ontwikkeling en Verandering Henk van Stokkom over die verklaring: ‘De suggestie van Solidaridad is dat er vanuit Panama en Guatemala (slechts eenmaal te vinden in het jaarverslag) aansturing en toezicht op de organisatie in Latijns Amerika geregeld is. Als dat waar zou zijn, zou je dus iets zinnigs over de Panama-vestiging moeten kunnen lezen in dat jaarverslag. Niet dus.’
Mossack Fonseca
Inmiddels heeft Solidaridad in een verklaring laten weten dat het per direct alle banden heeft verbroken met het Panamese adviesbureau Mossack Fonseca. Van Stokkom: ‘Vervolgens worden de banden met Mossack Fonseca doorgesneden, sinds gebleken is dat ze daar ook 'andere zaken' doen. Panama heeft als land heeft al minstens dertig jaar een naam. Wie daar zaken gaat doen, checkt dus zijn tegenpartij zeer grondig en moet bovendien een heel goed verhaal hebben om daar überhaupt zaken te gaan doen. Blijkbaar heeft Solidaridad die check niet (goed) gedaan. En waarom het zou moeten in of via Panama is ook vaag. Maar het klinkt natuurlijk spannend.’
‘Zeer zwak verhaal’
Van Stokkom vindt de reactie van Solidaridad op de aantijgingen zwak: ‘Vooral omdat er geen enkel zinnig argument vóór de Panama-constructie in staat. Er wordt iets geroepen over aansturen en toezicht houden over het kantorennetwerk in Zuid en Midden-Amerika, maar hebben we al iets gelezen over die directeur aldaar die schrijft over zijn drukke baan als aanstuurder en toezichthouder? Het interview van Nico Roozen met Nieuwsuur van afgelopen zaterdag (zie hieronder) maakt het er wat mij betreft niet beter op. Kern van zijn betoog: we hoeven geen belasting te betalen in Nederland, dus we ontduiken of ontwijken niet. Inderdaad, in Nederland. Maar zo’n Panama-vestiging wordt vrijwel altijd ingericht om ergens belasting te ontwijken. Kortom, een duidelijke reden vóór de aanwezigheid van Solidaridad in Panama heb ik nog niet gehoord.’
‘Donorgeld wordt maximaal gebruikt’
Nico Roozen zegt dat Solidaridad de afgelopen jaren is omgevormd naar een ‘internationale netwerkorganisatie, waarvoor vijf financiële ‘hubs’ zijn opgericht. Zo is er per continent een entiteit met juridische en financiële zeggenschap. Volgens Roozen draagt dat bij aan het overzicht op de geldstromen. Bovendien kent Panama geen kapitaalrestricties. Al het geld dat binnenkomt, kan er weer uit. Het land heeft ook een relatief stabiele munt, waardoor de stichting weinig last heeft van verliezen door wisselkoersschommelingen. Het donorgeld kan zo maximaal gebruikt worden. Van Stokkom: ‘Dat verhaal klinkt goed, maar dat had dan in het jaarverslag moeten staan vanaf de oprichting van de Panama-vestiging.’
Buitenlandse Zaken en Postcode Loterij niet verontrust
Solidaridad ontvangt onder meer geld van het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nationale Postcode Loterij. Miljoenen daarvan worden van de Nederlandse Stichting Solidaridad overgemaakt naar de Panamese stichting. Het NRC meldt dat het ministerie van Buitenlandse Zaken overtuigd lijkt te zijn dat Solidaridad geen belasting ontwijkt met deze constructie. In een mailwisseling tussen het FD en Trouw en het ministerie van 24 maart schrijft het: ‘Navraag bij Solidaridad wijst uit dat er in Panama geen reserves worden opgebouwd, en er geen aanwijzingen zijn voor belastingontwijking. De Panamese stichting fungeert als een intermediaire structuur die Solidaridad in staat stelt op efficiënte wijze [...] gelden naar de uiteindelijke doellanden in Latijns Amerika over te maken.’
Ook de Nationale Postcodeloterij reageert nuchter: ‘Wij hebben op dit moment geen enkele aanleiding om te denken dat er iets niet in orde is’, zegt een woordvoerder. Wel gaat de Postcode Loterij in gesprek met Solidaridad om uit te zoeken of er echt geen sprake is van belastingontwijking.
‘Te laat en te kort’
Van Stokkom: ‘In het bewuste NRC-artikel is ook sprake van vijf miljoen euro aan cash op de rekening in Panama. Toch veel voor een club met zo’n twintig miljoen omzet. Hetzelfde geldt overigens voor Solidaridad Network met een omzet van dertig miljoen. En wat er nou zo efficiënt is om geld van A naar Panama over te maken en vandaaruit naar B is niet helder. Kortom de teksten van Solidaridad zijn te laat en te kort. Maar misschien is dat het dan ook. Niet goed bedacht, internationaal bedrijfje spelen en verder niks.’
CBF
Toezichthouder CBF meldt verder in gesprek te willen met Solidaridad. Het CBF meldt ‘de gekozen constructie dusdanig ingewikkeld te vinden dat wij hechten aan een voor een breed publiek begrijpelijke toelichting rond het hoe en waarom.’ Lees hier meer over de reactie van het CBF.
Bekijk hier het interview met Solidaridad-directeur Nico Roozen met Nieuwsuur:
nl
