Positieve impact heeft een negatieve kant

Impact is mooi! We willen het allemaal… althans: we willen positieve impact. Maar zoals met wel meer zaken: het goede nieuws heeft ook wel eens een schaduwkantje… En dan heb ik het niet over hulpverleners, die kennelijk zo onder werkdruk en stress staan dat ze af en toe ‘normoverschrijdend gedrag’ vertonen in een ver ontwikkelingsland. Want dat gedrag is ongepland en zelfs geen collateral damage. Het kan en mag gewoon niet. Punt. Nee, er zijn ook negatieve effecten, waar we ons wél van bewust zijn, maar die we kennelijk op de koop toe nemen.
 
Bekend voorbeelden zijn natuurlijk de milieuconferenties en klimaattoppen, waar jan-en-alleman die zich belangrijk voelt ieder jaar weer naar toe moet en doorgaans met het vliegtuig… Ik twijfel er niet aan dat die mensen hun CO2-compensatie netjes betaald hebben, maar punt blijft: was het überhaupt nodig en zinvol om daar heen te vliegen in een tijd dat je ook per internet kunt congresseren? Dit is dus de categorie negatieve impacts die we wel accepteren. Je komt het in allerlei variaties tegen.
 
Neem het creëren van een nieuwe baan voor een arbeidsgehandicapte: daar zit een stukje verdringing in en dat is dus een negatieve impact. Zelfs job-carving (waarbij alle leuke kopieer- en koffiemachine-momentjes uit iemands werk worden gesneden om er iemand anders een baan mee te geven) heeft negatieve effecten: de sociale contacten en het werkplezier van de medewerkers lijden er onder.
Natuurgebieden in stand houden met iets te veel paarden en herten: het leidt tot heftige discussies over de negatieve effecten. Wolven in de natuur… mooi! Maar die schapen dan?
Het gaat best wel ver: ik durf de stelling wel aan dat iedere positieve impact een negatieve schaduwkant heeft.
 
Is dat erg? Dat hangt ervan af. Als de positieve effecten substantieel groter zijn dan de negatieve, dan is het misschien niet zo erg. Vraag is alleen, wie bepaalt wat de omvang van de positieve en negatieve effecten is? En wie mag er een oordeel over geven? Jij kunt vinden dat het oké is om in het vliegtuig naar een congres te gaan. Jij vindt dat wellicht zinvol (en vooral ook leuk, schat ik in). Maar anderen kunnen het onzin vinden. Net als de grote grazers in de Oostvaardersplassen. Het is allemaal een kwestie van perspectief, van voorkeuren en ergens waarde aan toe kennen.
 
Als het om het meten van impact gaat, gaat het er dus niet alleen om het goede nieuws te verkondigen. Eigenlijk zou je ook alle schade en negatieve effecten moeten benoemen, bepalen en kwantificeren om te beoordelen of de balans wel echt de goede kant op slaat. Maar ik zie het (bijna) niemand doen; want het is natuurlijk niet erg sexy:

• ‘We creëren nieuwe natuur en een groot aantal paarden zal creperen.’
• ‘We helpen met de opbouw van het land en en-passant stimuleren we de lokale seksindustrie.’
• ‘We helpen 100 mensen aan het werk (en 100 anderen niet).’
• ‘We nemen een manifest aan voor schone lucht en pompen vervolgens nog even een paar ton CO2 in de lucht.’

Nee, dat is niet de manier; dan doneert er niemand meer. Maar als je het niet overdenkt en zichtbaar maakt, kun je er ook niets aan doen! En dat is jammer. Wat het ‘maximaliseren van je impact’ kan vooral ook door de negatieve effecten zichtbaar te maken én te verminderen.
Net als bij een onderneming: één van de makkelijkste manieren om de winst te verhogen is om de kosten omlaag te brengen…