nlOpgegroeid binnen de corporate cultuur van ‘rupsje nooitgenoeg’ herontdekte Jan van Betten (1962) zo’n tien jaar geleden zijn liefde voor de natuur. Uit het besef dat shareholders value en double digit growth de planeet niet gaan redden, groeit dan de idee om de mensen en organisaties die geloven in duurzame oplossingen met elkaar te verbinden. Nudge (’duwtje’) werd geboren: veel kleine duwtjes moeten de gedragsverandering van onderop massa geven. Inmiddels zijn meer dan 60.000 individuele en 300 zakelijke partners in het Nudge-netwerk gekoppeld voor grote en kleine initiatieven op het gebied van klimaat, energie, milieu en sociale duurzaamheid. Na zeven jaar draait Nudge break even: nu moet de break through komen.
Klassieke loopbaan begint te jeuken
‘Ik ben ooit als 28-jarige ex-rechtenstudent begonnen aan een klassieke carrière in het bedrijfsleven. Het begint bij Philips en vervolgens komen British American Tobacco en KPN voorbij. En dan zijn we zo’n 25 jaar verder. Juridisch, commercieel en strategisch geschoold bevind ik mij op dat moment in Duitsland, waar ik baas ben van de Duitse tak van Reed Elsevier. Mooie carrière. Ik ben 47 en dan begint het opeens heel erg te jeuken, die klassieke corporate loopbaan. Een trigger is mijn woonomgeving, midden tussen de koeien en de prachtige Duitse natuur daagt mijn jongens-passie: met de handen in de aarde wroeten, plantjes kweken. Ergens onderweg was ik dat kwijtgeraakt. ‘Care for the planet’: dat was er niet echt van gekomen in mijn wereld waar het uiteindelijk toch maar om één ding ging: geld. Dat realiseerde ik me meer en meer, ook door de lange gespreken met mijn ecologisch boerende buurman.’
Corporate kennis voor betere wereld
‘Intussen was ik voor mijn werkgever een duurzaam pand aan het bouwen, een van de eerste in München. En kwam ik niet alleen van de idealistische, maar ook vanaf de zakelijke kant in aanraking met zaken als CO2-reductie, energie- en kostenbesparing. Shareholders value en double digit growth: het begon me van lieverlede bijna fysiek tegen te staan. Maar wat nou – zo bedacht ik – als ik al mijn corporate kennis en ervaring om geld te genereren voor aandeelhouders, zou inzetten om te doen wat de wereld ook nodig heeft, bijvoorbeeld klimaatverandering bestrijden? Een fascinerende realisatie.’
Verandering van onderaf
‘Toen gebeurde er nog iets anders: ik werd in Duitsland gevraagd deel te nemen aan een denktank van wetenschappers, ondernemers en overheid. En zo zaten we te praten over de transformatie van de samenleving. Over alles wat op ons afkomt: de ecologische crisis, de financiële en economische crisis, robotisering en banenverlies. Het gevoel dat er iets fundamenteels moest gebeuren, werd daardoor nog veel urgenter. Intussen mislukte de Kopenhagen klimaatconferentie. En toen dacht ik, we hebben een paar hele stevige structuren en industriële conglomeraten in de afgelopen 150 jaar opgebouwd. Maar ook weer zo stevig, dat ze bijna niet meer kunnen veranderen. Zou het kunnen dat die systeemverandering gefaciliteerd kan worden door een verandering van onderaf?
Het grote bedrijfsleven koppelen
‘En toen zag ik ineens in Duitsland duizenden grassroots initiatieven opkomen. Hele kleine met prachtige idealen, en ook met veel potentie, maar kleinschalig en met weinig vermogen op te schalen. Ze ontbeerden de kracht, de kennis, de ondersteuning of de financiering. En ik dacht, als je al die initiatieven nou met elkaar zou kunnen verbinden, zou je dan een begin kunnen maken met systeemverandering? En zou de kans van slagen niet veel groter worden als we de for profits erbij zouden betrekken? Stel je nou eens voor dat je het grote bedrijfsleven, die taaie structuren die ook moeten veranderen, zou kunnen involveren en koppelen, wat zou er dan gebeuren?’
Coalition of the Willing smeden
‘Dat idee heeft mij niet meer losgelaten. Daar heb ik wel anderhalf jaar mee rondgelopen voordat ik uiteindelijk besloot Nudge op te richten. En Nudge gaat helemaal over die verandering van onderaf en gaat over het bij elkaar brengen van die kleine initiatieven met heel veel potentie en het daaraan koppelen van het grote bedrijfsleven. Dus mijn idee was, kun je een coalition of the willing vormen? Waarbij het er niet zozeer om gaat wie je bent of wat je doet, maar veel meer wat je intentie is. Als we al die mensen met elkaar in verbinding kunnen brengen op een moment dat het interessant wordt, dan heb je in potentie iets heel krachtigs. Dan moet je daar ook bij nadenken hoe dat allemaal gaat werken en hoe je daarmee geld kunt verdienen, of beter gezegd: hoe je de boel kunt financieren, aan de praat kunt houden en kunt laten groeien.’
(Social) Impact
Nudge-oprichter Jan van Betten: Systeemverandering door duwtjes van onderop
Slimme verbindingen
‘Nu we zeven jaar verder zijn, hebben we in Nederland meer dan zestigduizend individuen met elkaar verbonden via het platform Nudge. We weten wie dat zijn, wat ze willen en wat ze kunnen. We hebben een slimme database gebouwd, dan moet je denken aan een Amazon-achtige constructie: ‘als je hierin geïnteresseerd bent, dan vind je dit waarschijnlijk óók interessant’. Dus we weten via profielen waar mensen op ons platform in geïnteresseerd zijn. Dat betekent dat je ook relatief slimme verbindingen kunt leggen. Het heeft niet veel zin om moestuinliefhebbers te koppelen aan mensen die interesse hebben in windenergie. Zo kunnen we vrij snel hechte community’s bouwen rond een thema. En daar ook eventueel bedrijven aan koppelen. We zoeken naar de belangen van die bedrijven en we brengen hun ook vaak ideeën en initiatieven die ze weer verder kunnen helpen in cultuurverandering en innovatiekracht.’
Praten over ‘values of values’
‘Bedrijven zijn ook organismen. Het organisme heeft als geheel een identiteit en een cultuur, maar er zitten ook mensen die weleens iets anders willen dan het organisme zelf. Unilever is een veelgehoord voorbeeld. Paul Polman trekt niet in z’n eentje een heel bedrijf een bepaalde kant op: daar moet binnen Unilever voldoende draagvlak voor zijn. Net zoals er bij dat bedrijf nog veel mensen overblijven die zeggen: ‘het zal mijn tijd wel duren’.
Deze trend is niet per se generatiegebonden. Ik zie mensen van mijn generatie die verder vooroplopen dan je zou verwachten, maar het is evident dat huidige generaties meer dan de mijne bezig zijn met een betere werken-leven-balans. Ik moet het weliswaar vaak hebben van die paar potentiële changemakers binnen een bedrijf, maar het goede nieuws is: ze zitten overal en dat vind ik zo mooi om te zien. Ik hoorde onlangs een CFO van een groot Nederlands familiebedrijf in de fossiele brandstoffen in een meeting praten over de value of values. Hij zei: “Ik begin te merken dat de waarde niet alleen zit in rendement, maar ook heel erg in wie wij zijn en wat we willen met de planeet.” Mijn mond viel open, want dat had ik nooit verwacht. Van dit soort mensen moeten we het uiteindelijk gaan hebben.’
Branding en concrete producten
‘Het belangrijkste van het smeden van de coalition of the willing is enerzijds de branding van Nudge – wie zijn we, wat willen we en hoe betrouwbaar zijn we? - en anderszijds de producten en diensten die daar concreet vorm aan moeten geven. Een van die producten is onze Global Impact Challenge, waar we jonge mensen uit de hele wereld die in die bedrijven werken, maar ook bij ngo’s, bij elkaar brengen met deze vraag: wat zouden jullie nu willen veranderen in je bedrijf of in je gemeenschap? En kunnen we hierbij helpen. Dat zijn jonge mensen, twintigers, die in zo’n bedrijf aan de slag gaan. En we hebben een modus gevonden om support van de top daarbij te krijgen. Dan gebeuren er echt prachtige dingen.
Een ander product is onze Green Elephant workshop, een trainingsprogramma voor middle management om te leren hoe die nieuwe economie eigenlijk werkt. Verder zijn we bezig met het ontwerpen van een leergang voor commissarissen en bestuurders, want ook daar zitten heel veel mensen die graag willen bijdragen aan systeemverandering.’
Campagnes
‘Dan doen we campagnes. Bedrijven die ofwel iets aan cultuurverandering willen doen ofwel aan gedragsverandering van hun werknemers of van hun afnemers. Nudge Campagnes maken duurzaamheid sexy en aantrekkelijk en dan wordt het ineens een stuk laagdrempeliger. En ten slotte zetten we ons online platform in bij gemeenten en lokale community’s, die Nudge kunnen gebruiken om die grassroots bewegingen aan de gang te krijgen.’
Blurry profiel
‘We gaan nu met Nudge een nieuwe fase in. Ik denk dat we de afgelopen jaren te weinig bezig zijn geweest om Nudge te positioneren en veel meer bezig zijn geweest met ‘hoe krijgen we dit model op de rit?’ We hebben tot nu toe de strategie gevolgd dat iedereen het zijne of het hare in Nudge kan vinden. Zodat iedereen er zijn eigen interpretatie aan kan geven. Dat is de afgelopen tijd heel dienstbaar geweest, maar het levert ook een blurry profiel op. Naarmate we groeien komt er meer behoefte om Nudge nog duidelijker neer te zetten.’
Drie verdienmodellen
‘Financieel hebben we na zeven jaar het break even-point bereikt. Dat betekent eigenlijk dat onze verdienmodellen - zonder een cent overheidssubsidie - werken. We hebben er een drietal. Onze Academy werkt zoals het trainingsbureau werkt. Daar koop je een cursus. Bij de campagnes koop je onze consultancy, uurtarieven en bereik: dat is een beetje een media-achtig model en op ons platform verkopen we software als een service. Alle drie grijpen in elkaar en creëren een goede cashflowstroom door het jaar heen. Daardoor is het mogelijk om onze activiteiten het hele jaar door vol te houden en te groeien.
Onze entiteit is die van een - gecertificeerde - social enterprise in de BV-vorm. We zijn in de afgelopen zeven jaar gegroeid van niets naar meer dan een miljoen omzet en daar hoort ongeveer ook een miljoen aan kosten bij. De uitdaging is natuurlijk om die omzet harder te laten groeien dan de kosten om innovatiekapitaal te genereren.’
Impact investing wordt een groot ding
‘Onze organisatie is een hybride vorm tussen een maatschappelijke organisatie en een for-profitbedrijf. Wat ik zie is dat de stichtingen om ons heen die honderd procent afhankelijk zijn van subsidies en donaties daarmee worstelen, omdat die bronnen soms opdrogen. Dat heeft zeker te maken met de historie, cultuur en achtergrond. Maar kijk eens naar de financiers: impact investing wordt een groot ding. Een van de aandeelhouders in onze Stichting Administratiekantoor is een kleiner familiefonds. En die zeggen: “voorheen doneerden wij alles, maar nu willen we eigenlijk wel via aandeelhoudersconstructies proberen om ervaring op te doen met deze vorm van maatschappelijk investeren in plaats van alleen maar doneren”. Daar zit een enorme kans om het ‘klassieke fondsengeld’ ook aan te trekken.’
Pensioen in Nudge
‘Ik ben zelf de grootste aandeelhouder en heb mijn pensioengeld in Nudge belegd. Als ik een paar procent per jaar rendement maak over twintig jaar, dan is dat uitstekend om in mijn eigen pensioen te voorzien. Ik hoef er niet rijk van te worden. Het gaat mij erom dat ik uiteindelijk een pensioen heb. De rest wordt uitgekeerd aan de organisatie. Ik hoef dus niet, zoals mijn vorige werkgevers deden, een return on invested capital te hebben van twaalf, dertien procent. Helemaal nergens voor nodig.
Een van de andere aandeelhouders is de Stichting Administratiekantoor Nudge: daar zitten vrienden en familie in die allemaal een beetje mee hebben gedaan en die zijn ongeveer net zo groot als mijn eigen aandeel. De derde aandeelhouder is het ABN AMRO Social Impact Fund. Die zijn er drie jaar geleden ingestapt om te helpen onze groei te financieren. Dat is ook echt gelukt, want daardoor zijn we van een half miljoen naar een miljoen omzet gegaan.’
‘Nu we zeven jaar verder zijn, hebben we in Nederland meer dan zestigduizend individuen met elkaar verbonden via het platform Nudge. We weten wie dat zijn, wat ze willen en wat ze kunnen. We hebben een slimme database gebouwd, dan moet je denken aan een Amazon-achtige constructie: ‘als je hierin geïnteresseerd bent, dan vind je dit waarschijnlijk óók interessant’. Dus we weten via profielen waar mensen op ons platform in geïnteresseerd zijn. Dat betekent dat je ook relatief slimme verbindingen kunt leggen. Het heeft niet veel zin om moestuinliefhebbers te koppelen aan mensen die interesse hebben in windenergie. Zo kunnen we vrij snel hechte community’s bouwen rond een thema. En daar ook eventueel bedrijven aan koppelen. We zoeken naar de belangen van die bedrijven en we brengen hun ook vaak ideeën en initiatieven die ze weer verder kunnen helpen in cultuurverandering en innovatiekracht.’
Praten over ‘values of values’
‘Bedrijven zijn ook organismen. Het organisme heeft als geheel een identiteit en een cultuur, maar er zitten ook mensen die weleens iets anders willen dan het organisme zelf. Unilever is een veelgehoord voorbeeld. Paul Polman trekt niet in z’n eentje een heel bedrijf een bepaalde kant op: daar moet binnen Unilever voldoende draagvlak voor zijn. Net zoals er bij dat bedrijf nog veel mensen overblijven die zeggen: ‘het zal mijn tijd wel duren’.
Deze trend is niet per se generatiegebonden. Ik zie mensen van mijn generatie die verder vooroplopen dan je zou verwachten, maar het is evident dat huidige generaties meer dan de mijne bezig zijn met een betere werken-leven-balans. Ik moet het weliswaar vaak hebben van die paar potentiële changemakers binnen een bedrijf, maar het goede nieuws is: ze zitten overal en dat vind ik zo mooi om te zien. Ik hoorde onlangs een CFO van een groot Nederlands familiebedrijf in de fossiele brandstoffen in een meeting praten over de value of values. Hij zei: “Ik begin te merken dat de waarde niet alleen zit in rendement, maar ook heel erg in wie wij zijn en wat we willen met de planeet.” Mijn mond viel open, want dat had ik nooit verwacht. Van dit soort mensen moeten we het uiteindelijk gaan hebben.’
Branding en concrete producten
‘Het belangrijkste van het smeden van de coalition of the willing is enerzijds de branding van Nudge – wie zijn we, wat willen we en hoe betrouwbaar zijn we? - en anderszijds de producten en diensten die daar concreet vorm aan moeten geven. Een van die producten is onze Global Impact Challenge, waar we jonge mensen uit de hele wereld die in die bedrijven werken, maar ook bij ngo’s, bij elkaar brengen met deze vraag: wat zouden jullie nu willen veranderen in je bedrijf of in je gemeenschap? En kunnen we hierbij helpen. Dat zijn jonge mensen, twintigers, die in zo’n bedrijf aan de slag gaan. En we hebben een modus gevonden om support van de top daarbij te krijgen. Dan gebeuren er echt prachtige dingen.
Een ander product is onze Green Elephant workshop, een trainingsprogramma voor middle management om te leren hoe die nieuwe economie eigenlijk werkt. Verder zijn we bezig met het ontwerpen van een leergang voor commissarissen en bestuurders, want ook daar zitten heel veel mensen die graag willen bijdragen aan systeemverandering.’
Campagnes
‘Dan doen we campagnes. Bedrijven die ofwel iets aan cultuurverandering willen doen ofwel aan gedragsverandering van hun werknemers of van hun afnemers. Nudge Campagnes maken duurzaamheid sexy en aantrekkelijk en dan wordt het ineens een stuk laagdrempeliger. En ten slotte zetten we ons online platform in bij gemeenten en lokale community’s, die Nudge kunnen gebruiken om die grassroots bewegingen aan de gang te krijgen.’
Blurry profiel
‘We gaan nu met Nudge een nieuwe fase in. Ik denk dat we de afgelopen jaren te weinig bezig zijn geweest om Nudge te positioneren en veel meer bezig zijn geweest met ‘hoe krijgen we dit model op de rit?’ We hebben tot nu toe de strategie gevolgd dat iedereen het zijne of het hare in Nudge kan vinden. Zodat iedereen er zijn eigen interpretatie aan kan geven. Dat is de afgelopen tijd heel dienstbaar geweest, maar het levert ook een blurry profiel op. Naarmate we groeien komt er meer behoefte om Nudge nog duidelijker neer te zetten.’
Drie verdienmodellen
‘Financieel hebben we na zeven jaar het break even-point bereikt. Dat betekent eigenlijk dat onze verdienmodellen - zonder een cent overheidssubsidie - werken. We hebben er een drietal. Onze Academy werkt zoals het trainingsbureau werkt. Daar koop je een cursus. Bij de campagnes koop je onze consultancy, uurtarieven en bereik: dat is een beetje een media-achtig model en op ons platform verkopen we software als een service. Alle drie grijpen in elkaar en creëren een goede cashflowstroom door het jaar heen. Daardoor is het mogelijk om onze activiteiten het hele jaar door vol te houden en te groeien.
Onze entiteit is die van een - gecertificeerde - social enterprise in de BV-vorm. We zijn in de afgelopen zeven jaar gegroeid van niets naar meer dan een miljoen omzet en daar hoort ongeveer ook een miljoen aan kosten bij. De uitdaging is natuurlijk om die omzet harder te laten groeien dan de kosten om innovatiekapitaal te genereren.’
Impact investing wordt een groot ding
‘Onze organisatie is een hybride vorm tussen een maatschappelijke organisatie en een for-profitbedrijf. Wat ik zie is dat de stichtingen om ons heen die honderd procent afhankelijk zijn van subsidies en donaties daarmee worstelen, omdat die bronnen soms opdrogen. Dat heeft zeker te maken met de historie, cultuur en achtergrond. Maar kijk eens naar de financiers: impact investing wordt een groot ding. Een van de aandeelhouders in onze Stichting Administratiekantoor is een kleiner familiefonds. En die zeggen: “voorheen doneerden wij alles, maar nu willen we eigenlijk wel via aandeelhoudersconstructies proberen om ervaring op te doen met deze vorm van maatschappelijk investeren in plaats van alleen maar doneren”. Daar zit een enorme kans om het ‘klassieke fondsengeld’ ook aan te trekken.’
Pensioen in Nudge
‘Ik ben zelf de grootste aandeelhouder en heb mijn pensioengeld in Nudge belegd. Als ik een paar procent per jaar rendement maak over twintig jaar, dan is dat uitstekend om in mijn eigen pensioen te voorzien. Ik hoef er niet rijk van te worden. Het gaat mij erom dat ik uiteindelijk een pensioen heb. De rest wordt uitgekeerd aan de organisatie. Ik hoef dus niet, zoals mijn vorige werkgevers deden, een return on invested capital te hebben van twaalf, dertien procent. Helemaal nergens voor nodig.
Een van de andere aandeelhouders is de Stichting Administratiekantoor Nudge: daar zitten vrienden en familie in die allemaal een beetje mee hebben gedaan en die zijn ongeveer net zo groot als mijn eigen aandeel. De derde aandeelhouder is het ABN AMRO Social Impact Fund. Die zijn er drie jaar geleden ingestapt om te helpen onze groei te financieren. Dat is ook echt gelukt, want daardoor zijn we van een half miljoen naar een miljoen omzet gegaan.’
Toezicht in de aandeelhoudersvergadering
‘En dan is er nog een vierde en hele speciale minderheidsaandeelhouder: Stichting Nudge. Deze stichting heeft geen financieel belang met maar 1 symbolisch euro-aandeel. Het is een prioriteitsaandeel. Stichting Nudge heeft een eigen, onafhankelijk bestuur en dat maakt deze hele constructie zo uniek in. We hebben het maatschappelijk toezicht met de stichting in de aandeelhoudersvergadering gebracht. Concreet: met haar prioriteitsstem mag Stichting Nudge meepraten en meebeslissen over deelnemingen, over benoeming van de directie en goedkeuring van de strategie. Hoofdopdracht van de stichting is om de maatschappelijke rol van Nudge te bewaken. Dat gebeurt door mensen die onafhankelijk zijn en van een onbetwiste reputatie; Willem Brethouwer, Bas Rüter, Tom van de Beek, Wouter Scheepens en Lieke van Son. De stichting heeft ook een eigen raad van advies met Herman Wijffels als voorzitter. Al die mensen zitten er pro bono in.’
Maatschappelijk belang geborgd
‘De vier aandeelhouders hebben niet hetzelfde gewicht in de stemming. Dat betekent voor de daadwerkelijke besluitvorming dat dat ene prioriteitsaandeel in voorkomende gevallen een doorslaggevende stem heeft als het gaat om een aantal gelimiteerde onderwerpen. Dat gaat bijvoorbeeld over de goedkeuring van de strategie van de organisatie en die moet dus gerelateerd zijn aan maatschappelijke impact. Ook bij het ontslaan of het benoemen van een nieuwe directie heeft dat prioriteitsaandeel een doorslaggevende stem. Want het gaat er natuurlijk ook om, wie leidt deze club nou eigenlijk? Er kan een moment komen dat ik er misschien zelf wel uit wil stappen en dan zou het kunnen zijn dat mijn opvolger door die andere, meer financieel georiënteerde aandeelhouders wordt benoemd en dat het maatschappelijk belang verloren gaat of in het gedrang komt. Dat wilde ik koste wat het kost voorkomen.’
Huiverig voor de overheid
‘Wat betreft samenwerking met de overheid ben ik zeer huiverig. Als je het over overheid hebt, dan heb je het al heel snel over politiek. Ik wil op geen enkele manier met welke politieke partij dan ook vereenzelvigd worden. Daarnaast zie ik dat de overheid als zogenoemd faciliterende partij al jaren achterlopen. We zien het belang van samenwerking wel in, maar het daadwerkelijk doen is wel ongelofelijk lastig, vooral omdat de overheid alleen gewend is om met grote partijen te werken.
Private organisaties die in Nederland bezig zijn met systemische verandering zijn er niet zo veel. Urgenda is een prachtig voorbeeld en er zijn nog organisaties die er tegenaan schurken, die langzaamaan zien dat systemische verandering ook heel belangrijk is en niet de thematische verandering. Ashoka kennen we natuurlijk goed, die zijn daar ook mee bezig. De Impact Club is zo’n organisatie; de 1% Club is er een.’
Open voor samenwerking
‘De uitdagingen zijn zo groot, één partij is niet genoeg. Je hebt er zoveel mogelijk nodig. Wij hebben ook een hele open opstelling: iedereen die met ons wil samenwerken? Be my guest! Maar we respecteren het ook als je zegt “wij willen daar ons eigen pad in vinden”. De wereld is groot genoeg en het houdt je scherp.
Ik zie mijn kindje graag opgroeien en net als je eigen kinderen die op een gegeven moment het huis uitgaan, kan dat ook met Nudge gebeuren. Dus als ik mijn kind kan helpen opgroeien door het los te laten en waardoor het honderd keer groter wordt, dan heel graag.’
De cirkel is rond
‘We hadden een paar jaar geleden bij onze Global Impact Challenge twee deelnemers: de een werd betaald door Unilever, een junior productmanager van Unilever Brazilië, en de ander was een 25-jarige dame die haar eigen ngo heeft opgericht in de favela’s van Sao Paolo. Zij kwam bij ons via een gesponsord ticket dat iemand gedoneerd had en daarvoor belastingaftrek kreeg. Die twee hebben elkaar hier in Amsterdam ontmoet voor de Challenge en nu is Unilever Brazilië via die connectie háár ngo aan het helpen. Dat was anders nooit bij elkaar gekomen. Dát is wat ik zo graag wil. Daar komt mijn hele verhaal weer bij elkaar: het smeden van de coalition of the willing. Van dit soort dingen kan ik dus dromen. Hoe gaaf is dat?’
Meer informatie over Nudge? Klik hier.
Een video-interview van 7 Ditches TV met Jan van Betten:
‘En dan is er nog een vierde en hele speciale minderheidsaandeelhouder: Stichting Nudge. Deze stichting heeft geen financieel belang met maar 1 symbolisch euro-aandeel. Het is een prioriteitsaandeel. Stichting Nudge heeft een eigen, onafhankelijk bestuur en dat maakt deze hele constructie zo uniek in. We hebben het maatschappelijk toezicht met de stichting in de aandeelhoudersvergadering gebracht. Concreet: met haar prioriteitsstem mag Stichting Nudge meepraten en meebeslissen over deelnemingen, over benoeming van de directie en goedkeuring van de strategie. Hoofdopdracht van de stichting is om de maatschappelijke rol van Nudge te bewaken. Dat gebeurt door mensen die onafhankelijk zijn en van een onbetwiste reputatie; Willem Brethouwer, Bas Rüter, Tom van de Beek, Wouter Scheepens en Lieke van Son. De stichting heeft ook een eigen raad van advies met Herman Wijffels als voorzitter. Al die mensen zitten er pro bono in.’
Maatschappelijk belang geborgd
‘De vier aandeelhouders hebben niet hetzelfde gewicht in de stemming. Dat betekent voor de daadwerkelijke besluitvorming dat dat ene prioriteitsaandeel in voorkomende gevallen een doorslaggevende stem heeft als het gaat om een aantal gelimiteerde onderwerpen. Dat gaat bijvoorbeeld over de goedkeuring van de strategie van de organisatie en die moet dus gerelateerd zijn aan maatschappelijke impact. Ook bij het ontslaan of het benoemen van een nieuwe directie heeft dat prioriteitsaandeel een doorslaggevende stem. Want het gaat er natuurlijk ook om, wie leidt deze club nou eigenlijk? Er kan een moment komen dat ik er misschien zelf wel uit wil stappen en dan zou het kunnen zijn dat mijn opvolger door die andere, meer financieel georiënteerde aandeelhouders wordt benoemd en dat het maatschappelijk belang verloren gaat of in het gedrang komt. Dat wilde ik koste wat het kost voorkomen.’
Huiverig voor de overheid
‘Wat betreft samenwerking met de overheid ben ik zeer huiverig. Als je het over overheid hebt, dan heb je het al heel snel over politiek. Ik wil op geen enkele manier met welke politieke partij dan ook vereenzelvigd worden. Daarnaast zie ik dat de overheid als zogenoemd faciliterende partij al jaren achterlopen. We zien het belang van samenwerking wel in, maar het daadwerkelijk doen is wel ongelofelijk lastig, vooral omdat de overheid alleen gewend is om met grote partijen te werken.
Private organisaties die in Nederland bezig zijn met systemische verandering zijn er niet zo veel. Urgenda is een prachtig voorbeeld en er zijn nog organisaties die er tegenaan schurken, die langzaamaan zien dat systemische verandering ook heel belangrijk is en niet de thematische verandering. Ashoka kennen we natuurlijk goed, die zijn daar ook mee bezig. De Impact Club is zo’n organisatie; de 1% Club is er een.’
Open voor samenwerking
‘De uitdagingen zijn zo groot, één partij is niet genoeg. Je hebt er zoveel mogelijk nodig. Wij hebben ook een hele open opstelling: iedereen die met ons wil samenwerken? Be my guest! Maar we respecteren het ook als je zegt “wij willen daar ons eigen pad in vinden”. De wereld is groot genoeg en het houdt je scherp.
Ik zie mijn kindje graag opgroeien en net als je eigen kinderen die op een gegeven moment het huis uitgaan, kan dat ook met Nudge gebeuren. Dus als ik mijn kind kan helpen opgroeien door het los te laten en waardoor het honderd keer groter wordt, dan heel graag.’
De cirkel is rond
‘We hadden een paar jaar geleden bij onze Global Impact Challenge twee deelnemers: de een werd betaald door Unilever, een junior productmanager van Unilever Brazilië, en de ander was een 25-jarige dame die haar eigen ngo heeft opgericht in de favela’s van Sao Paolo. Zij kwam bij ons via een gesponsord ticket dat iemand gedoneerd had en daarvoor belastingaftrek kreeg. Die twee hebben elkaar hier in Amsterdam ontmoet voor de Challenge en nu is Unilever Brazilië via die connectie háár ngo aan het helpen. Dat was anders nooit bij elkaar gekomen. Dát is wat ik zo graag wil. Daar komt mijn hele verhaal weer bij elkaar: het smeden van de coalition of the willing. Van dit soort dingen kan ik dus dromen. Hoe gaaf is dat?’
Meer informatie over Nudge? Klik hier.
Een video-interview van 7 Ditches TV met Jan van Betten:
