Hopeloos verdeeld cultuurveld
Of Steenbergens oproep veel weerklank krijgt, valt te betwijfelen. Het hopeloos verdeelde cultuurveld ontbeert aansprekende ambassadeurs die over de eigen schisma’s en ego’s kunnen heen stappen. En duidelijk is dat de bezuinigingsgolven van de afgelopen jaren veel instellingen en kunstenaars intussen danig heeft murw gebeukt. De discussie heeft daarbij een hoog abstractieniveau, want in wezen speelt hier de cultuur ontstijgende algemene discussie over de nieuwe arrangementen tussen overheid, burgers en bedrijfsleven. Bij al die schuivende panelen is er behoefte aan duidelijkheid over de rollen: waarvoor is en voelt Den Haag zich nog wél verantwoordelijk? Hoe definieert zij ‘cultuur’? Als een basisbehoefte die (deels) ook uit de algemene middelen gefinancierd moet worden, of als een – in wezen – elitair extraatje waarvoor de burgers maar hun eigen portemonnee moeten opentrekken?
Club Foam
Het maakt de noodzaak om onderzoek te doen naar de particuliere financiering alleen maar urgenter. Steenbergen maakte duidelijk dat
kwalitatief onderzoek naar de geefmotieven van cultuurdonoren hierbij een essentiële rol speelt en belangrijke informatie geeft aan fundraisers. Daaruit komen trends naar voren, die zich nog niet zo gemakkelijk laten destilleren uit de kwantitatieve data. Als voorbeeld gaf Steenbergen Club Foam: een netwerk van voornamelijk jongere (tot ca. 40 jaar), hoogopgeleide gevers die het fotomuseum en kennisinstituut een warm hart toedragen. Waarom? Vooral om zelf ook meer te (kunnen) leren over fotografie. Met andere woorden: ze geven om er zelf ook weer iets uit te halen. En ja, ongeveer de helft van deze jonge donoren wil graag een impactrapportage, maar als je doorvraagt, zoals Steenbergen doet, blijken de ‘jongeren’ (waarvan een kwart aan vergelijkbare doelen geeft) zelf niet of nauwelijks op pad te gaan om te zien wat er met hun gift gebeurt… Geen wonder dat Steenbergen haar publiek adviseerde om niet alleen te blijven staan bij algemene kenmerken (ondernemers, social impact investors, persoonlijke invloed, internationaal georiënteerd), maar te blijven vragen: wat wilt
ú?
Zoektocht naar millennials
De zoektocht naar de next generation, de millennials, werd mede geïllustreerd door
Kathy Pharoah, onderzoekster van het Center for Charitable Giving and Philanthropy in Londen. Het Verenigd Koninkrijk voert de Europese ranglijst voor cultuurgiften aan, maar in haar onderzoek betrok Pharoah ook gegevens uit de VS, waar met name de familiefondsen veel nieuwe, jonge cultuurdonoren voortbrengen. Er zijn volgens haar enkele significante verschillen in geefgedrag en -motivatie tussen de oudere donoren en de groep 35 jaar en jonger. Laatstgenoemde groep wil duidelijk veel meer zeggenschap over de besteding en ziet filantropie meer als onderdeel van een algehele life style, met aandacht voor lokale doelen en een duurzame samenleving, waarin het mvo’ende bedrijfsleven een belangrijke rol speelt. Maar vooral interessant was Pharoah’s observatie dat de millennials zich oriënteren op netwerken waarin zij kunnen leren en zij bevestigde daarmee ook Steenbergens observaties. De ‘key influencers’ van jongere donoren komen voor driekwart uit deze
young donor networks, een fenomeen dat ook in Nederland is geïntroduceerd.
Stephanie van Rappard, oprichter van zo’n netwerk voor de Nationale Opera & Ballet, deelde daarover haar ervaringen.
Voordekunst.nl
Roy Cremers, directeur van
voordekunst.nl en DDB’s nieuwe
Expert Cultuur, vertelde dat zijn succesvolle crowdfundingplatform feitelijk een kraamkamer is voor cultuurdonoren. Voordekunst sloot 2016 af met een nieuw record: het afgelopen jaar werd €4.265.560 gedoneerd. Dat is een stijging van twintig procent ten opzichte van 2015. Het slagingspercentage was ruim 79%. Sinds de lancering in 2010 is ruim €13 miljoenbijgedragen voor kunst- en cultuurprojecten.
Over de toekomst zei Cremers: ‘Doel is om in 2017 verder te groeien en nog meer makers en instellingen te begeleiden bij het voeren van een campagne. De focus komt hierbij te liggen op het duurzaam betrekken van publiek, ook na een campagne. In de kunstsector is relatiebeheer nog weinig ontwikkeld. Wij zien dat veel makers en instellingen na een succesvolle campagne hun donateurs lijken te vergeten, terwijl zij als betrokken publiek juist een belangrijke meerwaarde vormen van een succesvolle crowdfundingcampagne’.
De grote verwarring
De afsluitende paneldiscussie met
Arjo Klamer (hoogleraar in de economie van de kunst en cultuur),
Sigrid van Aken (COO van Novamedia),
Roelof Prins (directeur van vermogensfonds De Verre Bergen) en
Sigrid Hemels (hoogleraar belastingrecht) was een boeiende weerspiegeling van de huidige dilemma’s rond cultuurfinanciering en ‘de grote verwarring’ hierover, zoals hiervoor al uiteengezet. De overheid lijkt zich zonder een heldere visie te willen ontdoen van haar rol als cultuursponsor binnen een welfare state-model. Het substitutiedenken wordt er zonder veel boe of ba gewoon ‘ingerommeld’. Een fundamentele discussie over de rolverdeling publiek-privaat en verantwoordelijkheden over en weer is en blijft derhalve dringend gewenst. De Dag van het Mecenaat leverde afgelopen week met haar pionierseditie in elk geval een interessante bijdrage.
►Wilt u voortaan elke donderdagochtend het laatste nieuws, opinies en achtergronden over de wereld van doneren & sociaal investeren? Voor een geheel kosteloos abonnement op DDB Journaal: klik hier.