Internationale filantropie

Op het gebied van fiscaliteit van internationale filantropie, de vraag in hoeverre geldstromen aan buitenlandse (kwalificerende) anbi’s op gelijke wijze in aanmerking komen voor defiscalisering als Nederlandse (kwalificerende) anbi’s, loopt Nederland sinds 2008 echt voorop in de wereld.
Voor Nederlandse instellingen is het nimmer een probleem geweest om schenkingen vanuit het buitenland te ontvangen. Beperkingen op dit terrein bestaan niet in ons rechtssysteem, behalve de algemene verplichtingen op het gebied van transparantie.

Gelijk speelveld in Nederland

Sinds 2008 heeft Nederland haar grenzen geopend voor buitenlandse (kwalificerende) instellingen, en wordt een gelijk speelveld gecreëerd voor binnenlandse en buitenlandse instellingen. Dit is geen autonoom proces geweest, maar het gevolg van uitspraken van het Europese Hof van Justitie, die ook op dit gebied non-discriminatie naar vestigingsplaats als norm stipuleerde. Hoewel de meeste Europese landen hun wetgeving op dit punt liberaler hebben gemaakt, loopt Nederland op dit punt voorop. 

Effectief controleren een voorwaarde

Natuurlijk speelt daarbij de vraag naar effectieve controle, wat ook in feite de belangrijkste oorzaak is van het bestaan van de z.g. ‘landlock’ op het gebied van fiscale regelingen met betrekking tot algemeen nut beogende geldstromen[1]. De oplossingen daarvoor zijn te vinden in het stellen van equivalency vereisten (buitenlandse entiteiten dienen ‘vergelijkbaar’ te zijn op hoofdpunten aan onze anbi’s) en expenditure responsibilities’ (vereisten ten aanzien van de rapportage met betrekking tot de aanwending van de gelden conform het algemeen nut). Het kan uiteraard niet zo zijn dat een staat haar grenzen openstelt voor cross border philanthropy zonder maatregelen in te voeren die effectief controleren dat de fondsen uiteindelijk hun algemeen nuttige bestemming hebben bereikt (‘compliance’); gebeurt dat wel, dan is dat uiteindelijk een slechte zaak voor de non-profit sector als geheel[2].

Compliance van buitenlandse organisaties

Het is een feit dat Nederland haar grenzen heeft geopend niet om bovenaan de lijstjes van het Hudson Institute te komen, maar om te voldoen aan haar internationale verplichtingen op basis van het EU Verdrag. Zij is dan echter ook verplicht (niet in de laatste plaats aan de non-profit sector) om bijbehorende compliance te verlangen van buitenlandse organisaties zodat niemand kan stellen, dat de non-discriminatie ‘geld kost’ van de burger. Het is ook evident dat de Belastingdienst niet zélf deze controle zal dienen uit te oefenen. Zoals ik in 2010 concludeerde in het septembernummer van European Taxation (zie noot 2): ‘Appropriate control is costly and it is unrealistic to expect that tax authorities or administrative authorities will undertake this control; they may merely be expected to verify and evaluate the control undertaken by the organization itself’.

Fraude moet hard bestreden worden

Natuurlijk zijn er ook bij een effectief controlemechanisme altijd mensen die misbruik of zelfs fraude  plegen. Dat is inherent aan de menselijke soort. Ook (of misschien wel juist) in die landen waar minder vrijheid bestaat op het gebied van maatschappelijke vrijgevigheid, komt dat met enige regelmaat voor. Dat dient echter hard te worden bestreden, met boetes en sancties. De wetgeving van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk bevat veel inspiratie op dit vlak.
Ook op dit punt verkeert Nederland nog in het stadium van  een ‘Cowboy Country’[3]. 

Waarom de VS niet bovenaan staat

Ter vergelijking is het interessant te kijken wat de Index of Philanthropic Freedom zegt over de Verenigde Staten. Deze zou bovenaan de lijst prijken, ware het niet dat  ..
They have pressing security concerns which have dampened enthusiasm for cross-border giving. Whether the United States’ ongoing involvement in the Global War on Terror or Mexico’s efforts to combat the flow of narcotics, funds, and materiel to its cartels, the countries have developed comprehensive controls for cross-border transactions. Although many of these controls are similar to those in Western Europe, the countries of North America and the Pacific lack the integrating influence of the European Union and the European Economic Area. As a result, some policies are often not well harmonized among countries.  

Een overall-eerste plaats

The Hudson Institute komt op basis van een overall waardering van de beantwoording van de gestelde vragen uit op Nederland als het best presterende land van de onderzochte 64 landen, nét boven de Verenigde Staten, Duitsland en Canada:
 ‘The best performing country in not only Western Europe, but also the entire study, the Netherlands benefits from an exemplary registration system for CSOs and one of the freeest environments for cross-border giving. The Netherlands stands out for the liberties extended by the government to CSOs: they are free from minimum capital requirements, can register in a single day, allow foreigners or minors to serve as founders, and are generally free from reporting requirements except when they provide public services (…). ‘
 
Overigens kent het Hudson Institute ook aan Europa de hoogste internationale score als region toe, althans op het gebied van juridische vrijheid. Op het terrein van defiscalisering van charitatieve geldstormen loopt Europa juist achter op andere landen waar de overheid een meer centrale rol inneemt.

De gevolgen van Brexit

Sinds de publicatie van de Index in 2015 is de Brexit een feit geworden. Er zullen door de Brexit aanzienlijk meer NGO’s willen neerstrijken in Nederland als centrale plek in Europa, met zeer positieve gevolgen voor onze maatschappij, waar nu het Verenigd Koninkrijk – als meest ontwikkelde systeem binnen Europa - vaak wordt verkozen als vestigingsplaats. Het is daarom verstandig dat we onze mooie eerste plaats koesteren en nog wat verder oppoetsen met passende anti-misbruik bepalingen.

Internationale filantropie profijtelijk

Als Nederland de looks van een Cowboy Country* achter zich kan laten en zich doorontwikkelt tot een sophisticated jurisdiction met evenwichtige regelgeving en verificatie, heeft Nederland het in zich om een internationale ‘hub’ te worden voor interessante internationale organisaties en nieuwe maatschappelijke private initiatieven. De opbrengsten daarvan voor de Nederlandse maatschappij als multistakeholder zijn oneindig maal groter dan de kosten van de controle door de Nederlandse overheid.