Als een goed doel lijfrentevermogen krijgt, treden er fiscale strafmaatregelen in werking. Tjarko Denekamp vraagt zich af of dat wel juist is. Hij neemt de fiscale regels onder de loep.
Wat is lijfrentevermogen?
Een lijfrente is een mogelijkheid om te sparen voor inkomen tijdens uw pensioen. De premies voor de verzekering of inleg op de bankrekening zijn binnen bepaalde grenzen fiscaal aftrekbaar van uw inkomen in box 1. Het vermogen dat wordt opgebouwd, moet in termijnen worden uitgekeerd. Dit zijn de ‘lijfrentetermijnen’. Een lijfrente kan voordelig zijn als de aftrek tegen een hoger belastingtarief plaatsvindt dan waartegen de uitkeringen worden belast. Een ander voordeel kan zijn dat het vermogen niet meetelt voor box 3.
Sinds 2008 is het mogelijk om lijfrente op te bouwen of te laten uitkeren bij een bank. Dat kan via een lijfrenterekening. Dat is min of meer een normale bankrekening, met toepassing van alle belastingvoorwaarden. De lijfrenterekening is normaal, in die zin dat de rekening op uw naam staat. Bij uw overlijden valt de rekening in uw nalatenschap.
Hoe zit het als een goed doel erfgenaam is?
Stel nu dat u een goed doel benoemt tot erfgenaam. Ik bedoel een instelling die door de Belastingdienst erkend is als anbi (algemeen nut beogende instelling). Dit is in strijd met de ‘spelregels’ van de lijfrenteregeling. Die bepalen namelijk dat een lijfrente aan een natuurlijke persoon (een mens) ten goede moet komen. Wat is nu het gevolg? De waarde van de verzekering wordt ineens als inkomen in box 1 belast bij de overledene. Dat is op zich terecht. Deze belastingheffing zou niet kunnen plaatsvinden bij het goede doel. Deze uitkomst pakt overigens gunstig uit voor de Belastingdienst. In de regel is de belasting op een uitkering ineens hoger dan op uitkeringen in termijnen.
De straf
Er wordt echter nog een stap gezet: over de waarde van de verzekering moet in de meeste gevallen 20 procent revisierente worden betaald. Feitelijk een straf van 20 procent. Dit is een compensatie voor de Belastingdienst, omdat de fiscale aftrek van de premie/inleg achteraf bezien onterecht is.
Is dit wel een redelijke uitkomst?
Ik betwijfel of de Belastingdienst wel iets tekortkomt als een goed doel als erfgenaam lijfrentevermogen krijgt. Maar nog belangrijker: moeten we in deze situatie tot de conclusie komen dat de fiscale aftrek onterecht is? Sparen voor je pensioen en een goed doel benoemen tot erfgenaam zijn eerbiedwaardige zaken, die door de overheid ook fiscaal gestimuleerd worden. Waarom moet de combinatie van deze twee zaken dan bestraft worden? De straf komt ten laste van het goede doel. Het is dus ook niet zo dat sprake is van een opzet waardoor anderen profiteren.
Deze kwestie komt steeds vaker voor, omdat steeds meer mensen hun lijfrentevermogen aanhouden op lijfrenterekeningen. En wie denkt nu aan deze kwestie bij het opstellen van een testament waarin een goed doel tot erfgenaam wordt genoemd? Vrijwel niemand, is mijn inschatting.
DGA’s die hun pensioen in eigen beheer omzetten in een oudedagsverplichting zijn een nieuwe categorie die met deze problematiek te maken kunnen krijgen.
Wie kan dit oplossen?
In de rechtspraak is de vraag aan de orde gekomen of de revisierente wel redelijk is. Een rechter mag echter niet oordelen over ‘de innerlijke waarde of billijkheid van de wet’. Het is dus de wetgever die zal moeten ingrijpen. Naar mijn mening is hiervoor in ieder geval aanleiding in de situatie dat een anbi als erfgenaam lijfrentevermogen krijgt.
*Tjarko Denekamp is specialist Schenken en erven bij het Kenniscentrum Vermogensadvies & Beleggen van ABN AMRO MeesPierson.
Nieuw: DDB Daily: elke dag om 12.00 uur het laatste nieuws & opinie van de afgelopen 24 uur in uw mailbox. Gratis service naast uw wekelijkse DDB Journaal.
Aanmelden: klik hier.
nl
*Tjarko Denekamp is specialist Schenken en erven bij het Kenniscentrum Vermogensadvies & Beleggen van ABN AMRO MeesPierson.