Om impact te kunnen meten, beginnen de meeste onderzoeken met het vaststellen van een Theory of Change: een theorie, over welke verandering men beoogt te realiseren. Doorgaans is dat een verandering voor de doelgroep: de mensen, die beschreven staan in de missie van de organisatie.Het maakt duidelijk wat het projectdoel is, waarom dit het doel is, hoe dit kan worden bereikt en wat dit aan financiën vraagt.
Dan zie je managementteams, projectleiders en adviseurs druk in de weer met het vaststellen van deze doelen en bijbehorende begrotingen. Met het doel, om na een periode (van bijvoorbeeld een jaar) te rapporteren over de mate waarin de doelstellingen van de ToC ook daadwerkelijk is gerealiseerd. Dat is impactmeten: kijken hoe je presteert t.o.v. je doelen.
Je zou het in die zin kunnen vergelijken met een bedrijf: er worden financiële doelen geformuleerd, en de managers gaan aan de slag. Als het goed gaat, beoordelen de aandeelhouders of ze tevreden zijn met het resultaat en belonen of straffen (zeggen het vertrouwen op in) de directie. Want uiteindelijk zijn de aandeelhouders de belangrijkste stakeholders van een bedrijf. Zij verwachten een rendement, een opbrengst. En als ze die niet krijgen, raken ze ontevreden.
Maar wie zijn ook al weer de belangrijkste stakeholders bij de sociale en filantropische interventies die de maatschappelijke sector uitvoert?
Dat zijn de doelgroepen: de mensen die de gevolgen van de interventie ondergaan. De bewoners van een dorp in een bepaald land; de slachtoffers van een ramp, de clienten van een sociaal project, enz.
Maar wie beoordeelt - net als bij een bedrijf - nu of die resultaten gerealiseerd zijn. Of er waarde is toegevoegd, en hoeveel. Sterker nog: wie stelt deze doelen eigenlijk?
Deze belangrijkste stakeholder? Helaas zeer vaak niet….
De doelen van een sociale activiteit worden vaak bepaald door de managers en hun adviseurs, en worden vervolgens ook beoordeeld door de managers en hun adviseurs.
Waar is de stem van de doelgroep: de belangrijkste stakeholder?
Als je een project uitvoert - bijvoorbeeld: je helpt een gehandicapte aan het werk - wie bepaalt dan of die gehandicapte daar ook echt beter van geworden is? Of het geluk, het perspectief op de toekomst, het welbevinden van deze gehandicapte verbeterd is?
Dan lees je over de kosten die bespaart zijn omdat die gehandicapte geen uitkering meer heeft. Of die gehandicapte er ook blij mee is, lijkt minder relevant.
Ik weet het...het ligt allemaal veel gecompliceerder en het is allemaal niet zo makkelijk.
Maar hoe moeilijk kan het zijn om je belangrijkste stakeholder te betrekken bij het stellen van concrete doelen? En hoe moeilijk kan het zijn ze daarover te bevragen? Of er verbetering heeft plaatsgevonden, en of dat aan die specifieke interventie heeft gelegen? Of er misschien ook minder prettige gevolgen waren (de baan bleek maar een half jaar te duren, want dan is het in Nederland al 'duurzame uitstroom', en begint het circus weer opnieuw).
En hoe moeilijk kan het zijn om de manager die niet levert wat is afgesproken, daarop aan te spreken?
Nee, we geven er de voorkeur aan de doelen wat vaag en algemeen te houden, vinden praten met de doelgroep lastig (nou ja, praten kan nog wel, maar mee laten beoordelen is wat anders) en gebruiken de impactmeting toch vooral om mooie sier te maken.
Zou dat nou echt niet eens anders kunnen?
nl
