Om Nederland leefbaar te houden, om het hoofd te bieden aan grote, complexe problemen zoals klimaatverandering, duurzame voedselproductie en een gezonde economie, is echte samenwerking noodzakelijk. Een samenwerking voorbij de klassieke tegenstellingen en eigenbelangen. Met deze boodschap, in een zeer bevlogen toespraak, sloot directeur Marc van den Tweel vandaag het traditionele Voorjaarsforum van Natuurmonumenten af. Hij werd in deze visie bijgevallen door gastsprekers minister Schulz van Haeghen en DSM-directeur Nicolaï.

Van den Tweel schudde zijn gehoor vlak voor de lunch van het Voorjaarsforum in Kasteel De Haar stevig wakker met een doemscenario voor Nederland in 2060: een economisch, klimatologisch en ecologisch volstrekt uitgeput land. Een dergelijk destructief scenario dat beslist geen werkelijkheid hoefde te worden volgens Van den Tweel als er een einde komt aan de improductieve poldercultuur. 'Onze rijke geschiedenis van polderen heeft ons veel gebracht. Maar loopt in de praktijk tegen haar grenzen aan. Als het al lukt om elkaar te vinden, is samenwerking in de praktijk vaak een proces van moeizaam onderhandelen en compromisvorming. De taart wordt verdeeld. Iedere partij krijgt een puntje, maar niemand is echt tevreden. Het is voor alle partijen een losing game – maar we spelen het allemaal.'

Naar het groene vierkant
In het wenkende perspectief dat Van den Tweel schetste, refereerde hij aan de bijdrage van DSM-president Atzo Nicolaï. Laatstgenoemde hield zijn gehoor voor dat de traditionele 'gouden driehoek' (overheid-bedrijfsleven-kennisinstituten) intussen vervangen wordt door een 'groen vierkant', waarin private ngo's ook hun bijdrage leveren. Van den Tweel: 'Het is de weg van verbinding, innovatie, vertrouwen en samenwerkingsbereidheid.'

Marker Wadden
Om die weg concreet te maken, noemde Van den Tweel onder andere hét voorbeeldproject dat zowel door Melanie Schulz van Haeghen, minister van Infrastructuur & Milieu, als door Nicolaï uitbundig werd geprezen: de Marker Wadden. Van den Tweel: 'Ik vind de Marker Wadden een prachtig voorbeeld van hoe groots en innovatief denken over natuur de economie vooruithelpt. Want er moest een oplossing komen voor dat levenloze Markermeer. Het is slecht gesteld met de vogel- en vissenpopulatie. We bedachten de Marker Wadden. Niet zomaar een plan. Met dit idee zouden we letterlijk de kaart van Nederland veranderen. En dat konden en deden we niet alleen. Er ontstond een bijzonder publiek-private samenwerking met twee ministeries, een provincie en organisaties als ANWB en VNO-NCW. De Nationale Postcodeloterij gaf uiteindelijk met vijftien miljoen het startschot.'

Innovatieve allianties
Van den Tweel gaf een aantal voorbeelden van eigenbelang overstijgende samenwerkingen die hem het vertrouwen geven dat innovatieve allianties het beste antwoord vormen op de grote uitdagingen van deze tijd: het Waterdunenproject in Zeeland, London National Park City en de aangekondigde samenwerking voor oncologisch onderzoek met gebruik van big data van Google, Microsoft en Apple. Van den Tweel hierover: 'Mijn boodschap van vandaag is: laten we écht samenwerken om de allerbeste antwoorden te vinden. Voorbij de eenzijdige focus op eigen belangen. Voorbij polarisatie en klassieke tegenstellingen. Voorbij het passieloos polderen. En voorbij het doemscenario. Want, zoals de filosoof Karl Popper zei: optimisme is een morele plicht.'