Filantropische fondsen kunnen de borst natmaken voor 2017 na het ruige ritje van 2016: de veranderende wereldorde en de druk op veel civil society’s zullen onder andere leiden tot aanpassingen, betere samenwerking, verplaatsing van het werkveld en andere grantmaking-criteria. Voor Nederland wordt een verschuiving naar grotere grants verwacht. Dat valt te lezen in de nieuwe voorspellingen van Ariadne, het Europese netwerk voor filantropen en major donors die maatschappelijke verandering en mensenrechten ondersteunen.
 
Ariadne bestaat uit ruim vijfhonderd leden die elkaar versterken door onderlinge samenwerking. Voor het derde jaar op rij brengt de organisatie de Forecast for Social Change and Human Rights Funders (zie bijlage) uit. De voorspelling is tot stand gekomen door inzet van zo'n 175 Europese grantmakers en filantropen en is bedoeld voor zowel gevers, fondsen, filantropen als voor het maatschappelijk middenveld.
‘Ariadne’s Voorspelling voor Fondsen 2017’ bespreekt naast mondiale ontwikkelingen ook die in specifieke landen en heeft additioneel hoofdstukken voor Frankrijk, Italië en het Verenigd Koninkrijk. Ook aan Nederland - dat een actieve tak binnen Ariadne vertegenwoordigt - is zo’n additioneel hoofdstuk gewijd.
 
Verschuivingen in 2016
De voorspelling van Ariadne begint met een terugblik op 2016. Dat jaar zorgde voor een grote ommekeer met als meest in het oog springende gebeurtenissen de Brexit en het aantreden van president Trump. Het is evident dat in de (geo)politieke wereldorde de ladingen stevig aan het schuiven zijn. Zo krijgt Rusland steeds meer invloed en staat de relatie tussen de VS en China onder druk. De rol van China in het zuidelijk halfrond wordt sterker, terwijl de invloed van de VS daar juist afneemt. Het is onvermijdelijk, zo voorspelt Ariadne, dat filantropische fondsen zich danig moeten aanpassen om op die grote veranderingen in te spelen en hun belangrijke, private rol te behouden en te versterken.  
 
Van internationaal naar nationaal
Maatschappelijke financiers verwachten een verschuiving van de focus van ‘het zuiden’ terug naar het noorden, vooral in de VS, maar ook in Europa. Tegelijkertijd is de verwachting dat de focus meer op het eigen land komt te liggen, in plaats van een internationaal scope. Dat is vooral in de VS het geval: ‘America first…’
Dit zal waarschijnlijk ten koste gaan van hulp aan het werkveld in het zuidelijk halfrond, waar de afgelopen vijf tot tien jaar veel prioriteit aan werd gegeven. Bovendien ziet Ariadne activiteiten van overheden op het gebied van mensenrechten verminderen, omdat alle aandacht in Europa uitgaat naar het vluchtelingenprobleem en (humanitaire) hulp van de VS onder Trump waarschijnlijk drastisch zal worden afgeslankt.
 
Samenwerken
Een van de opvallendste gevolgen van deze veranderingen zijn volgens Ariadne niet direct voor de hand liggende samenwerkingsverbanden. Zo is al te zien dat milieuorganisaties zich mede gaan bezighouden met mensenrechten en omgekeerd. Donoren zien dat een geïsoleerde focus op een enkel onderwerp het belang van ‘het grote plaatje’ miskent en dat er noodzaak is tot samenwerking om problemen bij de basis aan te pakken.
 
De valkuilen van social media
Op het gebied van communicatie hebben fondsen het ook niet gemakkelijk. Waar social media eerst werden gezien als een goede manier om informatie over te brengen, zijn nu ook de schaduwzijden van deze media meer dan duidelijk geworden. Social media kunnen een effectieve manier zijn om aan bestaande meningen vast te houden door ze steeds maar te herhalen, maar minder effectief als een kruiwagen naar relevante, nieuwe informatie. Dat werd goed duidelijk tijdens het EU-referendum in het Verenigd Koninkrijk en de presidentsverkiezingen in de VS. Fondsen gaan daarom volgens Ariadne op zoek naar nieuwe communicatiestrategieën. Volgens de respondenten wordt dit zelfs een van de prioriteiten in 2017. Voor sommigen wordt het 2017 het jaar van de ‘Contest of narratives’ en het bouwen van bruggen tussen verschillende bevolkingsgroepen.