nlWie aan een Algemeen Nut Beogende Instelling (anbi) schenkt, mag de gift aftrekken van de inkomstenbelasting. De instelling zelf hoeft ook geen erf- of schenkbelasting te betalen. Normaal gesproken hebben alleen goede doelen die status. Dat zeventien gemeenten de anbi-status hebben, mag dan ook opmerkelijk heten.
De redenen voor aanvraag van de status lopen uiteen, zo blijkt uit een rondje langs een aantal gemeenten. Nijmegen vroeg drie jaar geleden de status aan in de hoop giften aan de gemeente fiscaal te stimuleren. ‘Maar het heeft nog niets concreets opgeleverd', aldus een woordvoerder. Eindhoven, dat begin oktober de anbi-status verkreeg, wil vooral giften aan het Van Abbemuseum aantrekkelijk maken.
De stad heeft expliciet gekozen de gemeente de aanvraag te laten doen, zodat ook andere gemeentelijke onderdelen zoals scholen het fiscale voordeel kunnen benutten. Het is niet bekend of, en hoeveel inwoners de gemeente al hebben geschonken onder de nieuwe regeling.
Ook in Kampen is de anbi-status, die de gemeente sinds 2008 bezit, met name bedoeld voor giften aan het Stedelijk Museum. De afgelopen jaren heeft Kampen eenmaal een gift ontvangen voor de gemeente zelf van enkele duizenden euro's. Uit ‘privacyoverwegingen' wil Kampen geen informatie geven over de bestemming van de gift.
Maar het zijn niet alleen burgers die onwetend zijn over de mogelijkheden die de anbi-status biedt, ook ambtenaren weten er soms niet van. Zo heeft Venlo de anbi-status vooral met het oog op het gemeentelijk museum Van Bommel Van Dam. Dat is ontstaan als gevolg van een gift van het gelijknamige echtpaar, dat zijn kunstcollectie in 1969 schonk aan de gemeente. Maar niet alle ambtenaren in Venlo realiseren zich dat giften en donaties aan de gemeente en andere gemeenteinstellingen ook fiscaal aftrekbaar zijn.
Voorlichter Hans van den Berk: ‘Een bewoner wilde onlangs een schenking doen aan het archief voor het maken van een boekje, maar de archivaris wist niet dat die schenking voor haar aftrekbaar was omdat Venlo een anbi is.' De gemeente wil dan ook meer bekendheid gaan geven aan de status in de eigen organisatie. ‘Wie weet hebben we er nog voordeel van.'
Belastingdienst
Dat een gemeente of een andere semi-overheidsinstelling, een algemeen nut nastreeft, is vanzelfsprekend. De anbi-status is dat echter niet. Officieel hoeven (semi-)overheidsinstellingen namelijk al geen schenk- of erfbelasting te betalen over giften en legaten. Toen de regeling werd ingevoerd, was er aanvankelijk ook discussie of gemeenten wel een anbi konden zijn.
In 2003 werd besloten dat dit inderdaad mogelijk was en dat een gemeente de status niet eens hoefde aan te vragen. Sinds 2008 moeten gemeenten inmiddels net als goede doelen, de status wel officieel aanvragen. Omdat de status nogal begeerd is, is de Belastingdienst streng in de beoordeling om belastingontduiking te voorkomen.
Volgens fiscalist Elly Mariani, die aan de Vrije Universiteit promoveert op de anbi, is er veel discussie over de criteria voor een anbi. Een van de eisen die de Belastingdienst stelt is bijvoorbeeld dat ‘de beloning voor bestuurders wordt beperkt tot een onkostenvergoeding of minimale vacatiegelden'. Dat geldt niet voor wethouders, die gewoon een betaalde baan hebben.
‘Maar de gemeenteraad zou waar schijnlijk wel weer aan die voorwaarde voldoen,' stelt Mariani. ‘Dat gemeenten ook aanvragen doen, is voor mij nieuw. Ik ben wel benieuwd hoe het juridisch zit met die kwestie van de beloning. En hoe gemeenten voldoen aan andere anbi-criteria, zoals eisen aan vermogensopbouw.'
Een woordvoerder van de Belastingdienst laat weten dat in principe alle (semi-)overheidsinstellingen in aanmerking komen voor het anbi-predikaat. Dat een gemeente wel betaalde bestuurders heeft, is volgens de woordvoerder geen probleem. ‘Wethouders worden betaald voor hun uitvoerende functie. Dat mag. Zoals een museum ook een betaalde directie heeft.'
