WRR presenteert rapport Vertrouwen in burgers

AMSTERDAM (24 mei) -  Afgelopen dinsdag overhandigde Pieter Winsemius van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) het rapport Vertrouwen in burgers aan premier Rutte in het Kyocera Stadion te Den Haag. De conclusie van het rapport: betrokkenheid van burgers bij de samenleving vergt een andere rol van ambtenaren en politici.

Aan het rapport lag onder meer het project ‘Binding’ ten grondslag, een initiatief van Socires, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), de Nationale Goede Doelen Loterijen en Stichting DOEN. Het initiatief ‘Binding’ boog zich over de vraag hoe vorm en inhoud kan worden gegeven aan maatschappelijke binding. Antwoorden op deze vraag kwamen tot stand in acht workshops. De conclusie: Nederlanders nemen graag initiatief tot bindende activiteiten en willen daarvoor verantwoordelijkheid dragen. Maar daar willen ze wel de ruimte en het vertrouwen voor krijgen. De overheid zou dit meer moeten faciliteren.

Meer denken vanuit burgerperspectief
Die conclusie trekt de WRR ook in zijn rapport: “Beleidsmakers moeten meer openstaan voor burgers die zich inzetten voor de samenleving. Laat ze meer denken vanuit het perspectief van burgers en minder vanuit de bestuurlijke logica”, zo stelt de WRR. “Veel meer dan wordt gedacht, zijn burgers bereid zich in te zetten voor de samenleving. We troffen een groot aantal vormen van burgerbetrokkenheid aan: van razendsnel georganiseerde ludieke acties tot nieuwe samenwerkingsvormen tussen burgers en professionals.”

Gebruikelijke routes omzeilen
Helaas blijven er veel kansen voor burgerbetrokkenheid liggen. “We maken ons zorgen over de grote groepen burgers die het vertrouwen in de overheid en in hun eigen vermogen daar invloed op uit te kunnen oefenen dreigen te verliezen. Slechts kleine groepen burgers voelen zich aangesproken door de wijze waarop beleidsmakers hen pogen te betrekken. En beleidsmakers lijken op hun beurt weer weinig open te staan voor de nieuwe manieren waarop burgers hun betrokkenheid uiten. Steeds meer burgers nemen zelf het initiatief en omzeilen de gebruikelijke routes via politiek, belangenbehartigers en formele inspraakorganen die de beleidsmakers gewend zijn. Met als gevolg een steeds verdere verwijdering tussen burgers en beleidsmakers”, aldus de WRR.

Vier aanbevelingen
De WRR doet in het rapport vier aanbevelingen om hier verandering in te brengen:
Creëer tegenspel: Tegenspel houdt beleidsmakers scherp en geeft hun de mogelijkheid om de creativiteit en het oplossingsvermogen van de samenleving aan te boren. Een absolute voorwaarde voor tegenspel is goede informatie van beide kanten. 
Versterk alledaagse invloed: Burgers voelen zich betrokken bij hun leefomgeving, die zich niet beperkt tot hun fysieke woonomgeving, maar via virtuele verbindingen steeds 'groter' wordt. Overheden laten kansen liggen door te eenzijdig het vizier te richten op participatie op buurtniveau.
Stimuleer maatschappelijk verkeer: Niet iedereen is gewend of in staat zelfstandig vorm te geven aan zijn betrokkenheid. Soms is gerichte inzet nodig van professionele frontlijnwerkers en goed toegeruste vrijwilligers.
Bouw steunpilaren: De manieren waarop burgers beleidsmakers proberen te beïnvloeden, zijn toegenomen. Traditionele belangenbehartigers (zoals politieke partijen, maatschappelijke instellingen, vakbonden en ngo's) blijven belangrijk, maar zullen zich meer moeten instellen op een wisselende achterban. Daarnaast moeten beleidsmakers ruimte bieden voor nieuwe vormen van belangenbehartiging, via nieuwe ngo's, maatschappelijk ondernemen en nieuwe verbanden van burgers. 

Vertrouwen in burgers
De kern van succesvolle participatie van burgers ligt in vertrouwen, zowel van beleidsmakers in burgers als van burgers in beleidsmakers. Een behoorlijke dosis vertrouwen is essentieel voor de representatieve democratie en onderlinge betrokkenheid, een gepaste dosis wantrouwen is noodzakelijk voor corrigerende tegenmacht en maatschappelijke vernieuwing.

Klik hier om het rapport te downloaden.