nl‘Kan je ons meer vertellen over toezicht bij goededoelenorganisaties?’ Die vraag krijg ik vaker van organisaties die hun medewerkers stimuleren maatschappelijk actief te worden. Toezichthouden is een populair geworden rol die daarbij past. Medewerkers activeren dit vak in te stappen, straalt goed af op de organisatie: anderen denken er gunstig over een goede daad doen. Daarnaast komt er meer toezichthoudend talent beschikbaar dat nog volop in het werkende leven staat; jong, met de wortels in de maatschappij en opgeleid met een expertise die past bij de vraagstukken van nu. Goede doelen plukken de vruchten wanneer hun perspectief, kennis, ervaring en netwerk zitting krijgt in de raad van toezicht of bestuur. Organisaties, raden van toezicht én de aankomend toezichthouder doen er wel goed aan in een selectieprocedure op zoek te gaan naar de diepere beweegredenen.
Er is niets mis met een persoonlijke beweegredenen die het eigen belang dienen in de motivatie voor een toezichtrol. Willen bijdragen aan een betere wereld, geeft voldoening naast het werk. Andere beweegredenen om als toezichthouder te solliciteren kunnen zijn het maatschappelijke nut organisatie, het willen delen van relevante kennis en expertise, een stap maken in persoonlijke ontwikkeling, het inzetten of uitbreiden van netwerk, de reputatie van de rol, cv-building, bestuurlijk actief zijn of de beloning (financieel of anderszins). Er is altijd sprake van ‘what’s in it for me.’ Inzicht krijgen in de persoonlijke motivatie om te solliciteren, maakt een interessant gesprek. Kan iemand dit oprecht onder woorden brengen?
Doe het vooral níet
Toezichthouden is iets anders dan als adviseur gevraagd te worden of als vrijwilliger collecte te lopen. Toezichthouders dragen statutaire eindverantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor bestuur en besturing van de organisatie. De rol wordt sinds 1 juli 2021 versterkt door de invoering van de WBTR*. Daarbij weegt de kwaliteit van het toezicht in de goededoelensector een tandje zwaarder omdat de reputatie van de ene organisatie verband houdt met de reputatie van de gehele sector en direct van invloed is op het geefgedrag van donateurs. Dat maakt dat de veelal vrijwillige (onbezoldigde) rol bepaald niet vrijblijvend is. En dat maakt dat het goed afwegen van ‘vraag en aanbod’ nodig is.
Voor de hand liggende redenen om vooral níet met elkaar in zee te gaan zijn risico’s ten aanzien van het imago, een zwakke voorzitter RvT en/of bestuurder of het risico van aansprakelijkheid. Waar nog wel eens gemakkelijker overheen wordt gestapt is het gemis aan oprechte affiniteit met de doelstelling van de organisatie of incompatibiliteit met de leden van de raad. Maar tijdgebrek om de rol de aandacht te geven die het vraagt is misschien wel de belangrijkste. Enige bias en blindheid is niet vreemd in een selectieprocedure. De wens tot benoeming bij zowel een kandidaat als een raad van toezicht – bijvoorbeeld door naam en faam - kan zo verleidelijk zijn dat voorbij wordt gegaan aan wat nodig is.
Balans tussen halen en brengen
Het zijn twee kanten van dezelfde medaille: enerzijds wat de toezichthouder beweegt, anderzijds wat de organisatie nodig heeft. Is er balans tussen ‘halen en brengen’?
Goed weten én uitspreken welke bijdrage – kwalitatief en kwantitatief - van een nieuwe toezichthouder in de praktijk wordt verwacht, helpt de afweging voor benoeming. Zo komt er een optimale match tussen wat de toezichthouder persoonlijk beweegt, wat de raad van toezicht vraagt aan diversiteit van perspectieven en wat de organisatie nodig heeft om de ambities te realiseren.
Opdat er sprake is van een positieve impact van het toezicht op de lange termijn waarde van de organisatie.
Tip:
Meer weten over toezicht in de goededoelensector? Op donderdag 23 juni organiseert de Stichting Intern Toezicht Goede Doelen (ITGD) een introductiebijeenkomst voor toezichthouders nieuw in de goededoelensector. Locatie: Amnesty International. Klik hier voor meer informatie.
*WBTR – Wet bestuur en toezicht per 1 juli 2021
***
* Auteur Marlies de Ruyter de Wildt is in de filantropiesector o.a. bekend als voorzitter van de raad van toezicht van de Hersenstichting (tot feb 2020) en voorzitter van het bestuur van de Stichting Intern Toezicht Goede Doelen (ITGD). Deze zomer trad ze toe tot de Raad van Toezicht van het Oogfonds. Marlies publiceert als DDB-Expert ‘Toezicht’ regelmatig op persoonlijke titel over allerlei onderwerpen die een raakvlak hebben met goed bestuur, reputatie, positionering, leiderschap en verandering.
