Een wereldvreemde vogel, die Ralf

Wie wijs wil lijken, zegt dat hij het somber inziet. Wie cijfers presenteert over vooruitgang en oplossingen, lijkt hopeloos naïef.
 
Op straat loop ik Hans tegen lijf. We kennen elkaar al jaren, we mogen elkaar, en toch zaten we nog nooit samen in de kroeg. Binnenkort gaat het toch gebeuren en ik heb meteen iets om over te praten. Dat zit zo. Wanneer ik Hans tegenkom, lacht hij breed en vraagt: ‘alles nog goed met het goede nieuws?’ Maar het lijkt geen vraag waar Hans een antwoord op wil. Het lijkt een grap, een goede, smakelijke grap. Ongeveer zoals je tijdens een hoosbui tegen iemand zegt ‘lekker weertje he?’ De hoosbui is zo evident, dat je geen antwoord verwacht. En zo interpreteer ik ook de vraag van Hans. Want nog voor ik een antwoord kan geven vraagt hij, op serieuze toon, ‘alles goed met je’?
 
Vooruitgang
Nu ben ik inderdaad van het goede nieuws. Ik leid World’s Best News, een bescheiden organisatie met een grote opdracht. We moeten Nederlanders aan het verstand peuteren dat we op de goede weg zijn. Dat we wereldwijd op vrijwel alle grote thema’s enorme vooruitgang boeken. Van extreme armoede tot oorlogsdoden, van klimaatslachtoffers tot kinderarbeid, van malaria tot ebola: de cijfers dalen overal.
En de cijfers dalen scherp. In 1990 was nog 35 procent van de wereldbevolking extreem arm, vandaag is het minder dan tien procent. In een braaf jaar als 1951 stierven 23 op de honderdduizend mensen door oorlog en geweld. In 2016 waren het er 2,1 op de honderdduizend. En terwijl de opwarming van de aarde alleen maar toenam, zakte het aantal slachtoffers van klimaat-gerelateerde oorzaken als storm, overstromingen, hitte en droogte sinds de jaren ’30 van de vorige eeuw met 98 procent. De afgelopen vijftien jaar halvéérde het aantal doden door malaria van 840 duizend doden naar 430 duizend.
 
Dat alles gebeurde niet per toeval. Die vooruitgang werd en wordt aangejaagd door talloze zeer concrete mensen. Dat waren en zijn vooral mensen van zuidelijke bodem: artsen, leraren, ondernemers, wetenschappers, overheidsdienaren en politici. Maar het waren en zijn ook mensen in de westerse wereld: van ontwikkelingswerkers en ondernemers tot activisten, politici, filantropen en kleine donateurs. Niet iedereen zette zich in met het oogmerk de wereld beter te maken, maar uiteindelijk leidde de samenwerking tussen zovelen wél tot een wereld die er nu heel wat beter voorstaat dan 25, vijftig of honderd jaar geleden.
 
Niemand vertelt het verhaal
Het verhaal van de onstuimige vooruitgang op zoveel grote dossiers, is een verhaal dat vrijwel niemand kent. Ook Hans kent het niet. En dat we het niet kennen is verklaarbaar: niemand vertelt het ons. De journalisten niet, omdat goed nieuws nog steeds geen nieuws is. De ngo’s niet, omdat ze denken dat ze geen geld binnenhalen met jubelcijfers over afnemende honger.
Omdat niemand over de vooruitgang praat, doet World’s Best News het. We gaan met journalisten om tafel, we organiseren sessies met ontwikkelingsorganisaties en we houden overal in het land lezingen. Bovendien produceren we zelf vooruitgangsnieuws, dat we vervolgens slijten aan de reguliere media.
Dat alles doen we met een reden: wanneer Nederlanders alleen maar horen over honger in Zuid-Soedan, Zika in Mexico en massamoorden in Syrië, denken we dat de wereld achteruit kachelt, dat onze inzet niets heeft opgeleverd en dat alles inspanningen volstrekt zinloos waren. Het is precies deze trend die we willen we keren en daarbij hebben we de feiten aan onze kant. Inzet voor een betere wereld lukt alleen wanneer we beseffen dat onze inzet loont.
 
Wereldvreemd
Maar feiten zijn niet genoeg. Je moet ze ook willen geloven. En dat blijkt lastig. Want Nederlanders zijn inmiddels zo doordrongen van de idee dat we er met zijn allen slecht voorstaan, dat cijfers en statistieken geen enkele indruk maken. En Nederlanders zijn de enigen niet. Toen de Amerikaanse wetenschapsjournalist Ronald Bailey in de jaren ’90 bij zijn uitgever aanklopte met het idee voor een bemoedigend boek over het herstel van de Amerikaanse natuur, schudde de uitgever zijn hoofd. ‘Ron, we gaan je boek publiceren en beiden zullen we er wat aan verdienen. Maar had je me een manuscript gebracht waarin je aankondigt dat de wereld vergaat, dan had ik je rijk gemaakt.’
Inderdaad. We lijken liever slecht nieuws te horen dan opbeurende berichten. Wie wereldwijs wil klinken, verkondigt onheil. Wie wereldvreemd is, praat over vooruitgang en oplossingen. Tweehonderd jaar geleden wist John Stuart Mill het al. ‘Het is niet de man die hoopvol is wanneer andere wanhopig zijn die als wijze wordt gezien. Een wijze is de man die wanhopig is wanneer anderen hoopvol zijn.’
Precies dat gevoel bekroop me toen Hans me lachend vroeg hoe het stond met het goede nieuws. Onder zijn vraag ging ongeloof schuil. Die Ralf verkondigt dan wel het goede nieuws, maar stiekem weet ook hij wel dat er niets van klopt. En wanneer Ralf dat niet beseft, dan is het een wereldvreemde vogel, die we vooral in zijn waan moeten laten.
Hans en ik, we moeten nodig eens naar de kroeg.