VPRO’s Tegenlicht over nieuwe filantropie

Vanavond gaat Tegenlicht van de VPRO over gulle gevers: venture filanthropy, the Giving Pledge en Amerika als voorbeeld. Want waarom slaat die Giving Pledge in Europa niet zo aan? Hoe staan kapitaalkrachtige Nederlanders tegenover dit ogenschijnlijk onbaatzuchtige initiatief?

The Giving Pledge is opgericht met het doel de rijkste Amerikanen aan te sporen om het grootste deel van hun vermogen aan goede doelen af te staan. Ze mogen deze doelen zelf kiezen. The Pledge is geen contract waar ze aan vast zitten, het is enkel een belofte. De miljardairs die mee willen doen zetten een brief op de site van The Giving Pledge waarin ze uitleggen welke filantropische doelen ze steunen en waarom. Arthur M. Blank, mede-oprichter van de grote Amerikaanse doe-het-zelf-zaak Home Depot, schrijft bijvoorbeeld dat hij obesitas bij kinderen uit zijn thuisstaat Georgia wil tegengaan. In Atlanta wil hij een groene looproute ontwikkelen en Blank investeert in het onderwijs van jonge kinderen.

Inspireren
Deze brieven met voorbeelden van goede doelen kunnen andere rijken inspireren om ook geld te doneren. Daarnaast is er eens in de zoveel tijd een bijeenkomst zodat de gevers ervaringen kunnen uitwisselen. David Rockefeller, Michael R. Bloomberg en Mark Zuckerberg zijn enkele van de meer dan negentig miljardairs die the pledge tot nu toe tekenden.

Maatschappelijke investeringen
Venture filantropy gaat volgens de makers van Tegenlicht verder dan liefdadigheid: het is in zekere zin geprofessionaliseerd. De rijken beschouwen hun donaties als maatschappelijke investeringen en hun stichtingen zijn ingericht als zakelijke ondernemingen. Ze stellen duidelijke rendement-eisen. Zo is de 100 miljoen dollar die Mark Zuckerberg doneert voor het verbeteren van het onderwijs in Newark, New Jersey een matching grant. Alleen wanneer Newark's burgemeester Cory Booker het bedrag verdubbelt,   krijgt hij Zuckerberg's 100 miljoen om te investeren in het onderwijs.

Europa
Maar hoe werkt het eigenlijk in Europa? De Duitse transportmagnaat Peter Krämer is van mening dat Amerikaanse filantropen veel macht hebben vergeleken met Europeanen. Dit komt doordat sociale voorzieningen in Europa meestal door de staat geregeld worden en dit in Amerika niet het geval is. Op deze manier kunnen rijke Amerikanen veel invloed uitoefenen op het overheidsbeleid zonder dat ze zelf gekozen zijn.

Tegenlicht wordt vanavond uitgezonden op Nederland 2 om 20.55 uur.