nl
In Nederland komt de visie op de Civil Society van de goede doelen zelf!
Beste Marc,
Dank voor het goede nieuws vanuit de overkant van de Noordzee dat je vorige week in de Dikke Blauwe met ons deelde. Je geeft een mooi beeld van de samenhangende visie van de Britse overheid op de rol van de Civil Society. Het is inderdaad inspirerend om een overall visie op het belang van de Civil Society bevestigd te zien in een overheidspublicatie. Dat zou de Nederlandse overheid en regering niet misstaan.
Maar laten we de Britten ook eens inspireren vanuit de Nederlandse context. In Nederland heeft de sector filantropie de afgelopen jaren intensief geïnvesteerd in modernisering van de zelfregulering. Dit past ons Nederlanders, zeker als het gaat om ‘goed doen’,
Filantropie is particulier initiatief en daar moet een overheid niet met zijn vingers aan willen zitten. Met het vormgeven van ons nieuwe Erkenningsstelsel is dat glansrijk gelukt. Ik voel me daar toch een stuk beter bij dan bij een Charities Act die het overheidsgezag over het reilen en zeilen van de goededoelensector aan een Charity Commission heeft gegeven. Terecht wijs je zelf op de uiterst gevoelige snaren die daar worden geraakt zodra een goed doel een kritisch noot kraakt over overheidsbeleid of nadrukkelijk voor een belang opkomt dat ook in de politiek onderwerp van aandacht is. Voor je het weet is de licence to operate van het goede doel in gevaar of regent het boetes.
Het is goed om in zo’n overheidsgestuurde benadering van de filantropie met een mooi visiedocument te komen. Maar ik geef toch de voorkeur aan ons particuliere zelfregulerende bestel.
Neem nu de zeggenschap over de afdracht van loterijgelden voor het goede doel. In het Verenigd Koninkrijk gaat het Big Lottery Fund van de Engelse staat over de verdeling van loterijopbrengsten aan goede doelen. In Nederland hebben we dat overgelaten aan het particuliere initiatief dat de goededoelenoterijen de afgelopen decennia tot een wereldwijd bewonderd succes heeft gemaakt. De overheid stelt via de loterijvergunning de randvoorwaarden aan de bedrijfsmatige kant van het loterijwezen, maar bemoeit zich niet met de verdeling van gelden. Ook niet als die naar ngo’s gaan die kritisch zijn op het overheidsbeleid.
Oh ja, je beeld van een Nederlandse sector die alleen over fiscale zaken met de overheid in contact is verdient een stevige update. Vanuit het nieuwe Erkenningsstelsel hebben de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie (SBF) actief de dialoog gezocht met de Nederlandse overheid. Bij monde van het Ministerie van J&V is inmiddels het belang en de kwaliteit van het erkenningsstelsel onderschreven en is actieve steun ontvangen om een brede invoering van het stelsel in de filantropische sector te stimuleren.
Ander voorbeeld is het, vanuit het Verenigd Koninkrijk begonnen, debat over misstanden rondom grensoverschrijdend gedrag bij internationale hulporganisaties. In een intensieve dialoog met de overheid heeft de sector bereikt dat de interne hygiëne en het externe toezicht op integriteit wordt geïntegreerd in het op zelfregulering gestoelde Erkenningsstelsel. De begrijpelijke reflex om nu als overheid en politiek maar eens flink in te grijpen wordt nu verstandig grotendeels gekanaliseerd via het Erkenningsstelsel.
Tot slot is vorig jaar april in Nederland door een brede coalitie van 14 koepelorganisaties een samenhangende visie op de filantropie geformuleerd. Dit Manifest Filantropie is aangeboden aan de Tweede Kamer en het nieuwe kabinet en vormt ook vandaag de basis voor samenwerking en dialoog tussen overheid en het maatschappelijke middenveld. Zoals je ziet gaat deze visie verder dan alleen het fiscale beleid.
Onze visie luidt dat de belangrijke en sociaal bindende rol van de sector ruimhartige erkenning door de overheid verdient. Want de Civil Society heeft zijn eigen dynamiek, zijn eigen drijvende kracht. Het overheidsbeleid moet hiervoor de ruimte bieden, barrières wegnemen en nieuwe barrières voorkomen.
De Nederlandse visie op filantropie, zo je wilt de Civil Society, wordt dus geformuleerd vanuit de sector zelf. Een sector die zich bewust is van zijn onmisbare rol in de Nederlandse samenleving. De filantropie verbindt miljoenen burgers rond gedeelde idealen. En lost problemen op die de overheid of markt niet kunnen oplossen. De impact is groot, lokaal, regionaal, nationaal én internationaal. Ons land en grote delen van de wereld zouden er heel anders uitzien zonder de inzet en steun van burgers en de filantropische sector.
BREXIT of niet, leve de dialoog tussen Londen en Amsterdam. Wellicht vinden je Britse vrienden in dit Nederlandse voorbeeld een paar inspirerende aanknopingspunten….
*Jan van Berkel is voorzitter Goede Doelen Nederland
►Download het manifest onderaan dit artikel.
