nl
The Fundraiser: Is er een wettelijke termijn waarbinnen een notaris een legaat dient af te wikkelen?
Hens Meengs van de KNB: ‘Nee, die is er niet, omdat iedere nalatenschap anders is. Uitkering van legaten is onderdeel van de afwikkeling van nalatenschappen. Uit het notariële tuchtrecht vloeit wel voort dat een notaris de afwikkeling van nalatenschappen voortvarend ter hand moet nemen. Harde termijnen gelden daar echter niet voor.’
The Fundraiser: Is de notaris altijd de verantwoordelijke die hierop aangesproken kan worden?
‘Volgens de wet is het niet de notaris, maar de erfgenamen (of de executeur, als die is benoemd) die verantwoordelijk zijn voor de uitkering van legaten. Of de notaris de bevoegdheid heeft om legaten uit te keren, hangt af van de opdracht van de erfgenamen. Bijvoorbeeld of de notaris tot executeur is benoemd.’
The Fundraiser: Waarom duurt het soms jaren voordat een legaat daadwerkelijk wordt uitbetaald?
‘Er moet altijd eerst worden geïnventariseerd wat er in een nalatenschap zit, met name hoe veel schulden er zijn. Dat onderzoek kan soms veel tijd in beslag nemen, bijvoorbeeld omdat de erflater geen goede administratie bijhield. Pas als zeker is dat er voldoende in een nalatenschap zit - aan waarde van goederen en geld - om alle schulden te voldoen, kunnen de legaten worden uitgekeerd.’
The Fundraiser: Het kan dus nog blijken dat iemand in zijn testament een goed doel opneemt, maar niet voldoende middelen blijkt te hebben om dat bedrag ook daadwerkelijk te schenken?
‘In theorie is dit mogelijk, maar in de praktijk komt dit niet vaak voor, omdat een notaris meestal snel kan overzien dat de financiële positie van de erflater niet florissant is, bijvoorbeeld doordat hij failliet is verklaard.’
The Fundraiser: Sommige notarissen betalen alvast een voorschot op het legaat aan het goede doel. Is dit een mogelijkheid waar legatarissen een beroep op kunnen doen?
'Nee. De notaris heeft hierin geen vrije keuze, omdat hij bij de afwikkeling van een nalatenschap zorgvuldig moet handelen. Hij is gebonden aan de wettelijke volgorde waarin bepaalde schulden moeten worden voldaan en moet in ieder geval zeker weten dat aan alle schuldeisers van de erflater kan worden voldaan.
Ervan uitgaande dat de notaris de bevoegdheid heeft om legaten uit te keren, hangt het af van de samenstelling van de nalatenschap of een notaris er verstandig aan doet om een voorschot uit te keren. De KNB beveelt dit zijn leden-notarissen daarom niet aan.’
The Fundraiser: Is er een bepaalde volgorde waarin legatarissen worden behandeld? Heeft naaste familie bijvoorbeeld voorrang boven een goed doel?
‘Nee, alle legatarissen hebben een gelijke rang. Maar erfgenamen hebben voorrang op een legataris, bijvoorbeeld een goed doel dat een legaat toebedeeld krijgt.
The Fundraiser: Hebben notarissen de plicht heeft om de legatarissen op de hoogte te houden van de afwikkeling van de nalatenschap?
‘Nee, legatarissen hebben geen recht op informatie over de voortgang van de afwikkeling. Dat komt doordat de wet een legataris als een buitenstaander ziet. Erfgenamen hebben wel recht op informatie over de afwikkeling, ofwel omdat zij opdrachtgever van de notaris zijn, ofwel - als de notaris door de erflater tot executeur is benoemd - op grond van de wet.’
The Fundraiser: Een probleem dat wij van meerdere goede doelen horen is dat de toezegging van een nalatenschap in de nieuwe regelgeving meegerekend wordt in de inkomsten van het jaar van melding. Een aanzienlijk vertraagde uitkering van een legaat kan dus financieel nadelig zijn voor een goed doel. Dienen notarissen hier rekening mee te houden volgens de KNB?
‘Nee, notarissen behoren een nalatenschap af te wikkelen volgens de daarvoor geldende wettelijke regels. Die regels zien niet op het behartigen van het belang van goede doelen met het oog op de wijze waarop zij boekhouden en/of verantwoording moeten afleggen. Zij dragen dan ook geen financiële aansprakelijkheid voor eventueel geleden schade door het goede doel.’
The Fundraiser: De KNB bemiddelt bij klachten tussen notaris en cliënt. Kunnen goede doelen bij u aankloppen als er zonder aanwijsbare redenen sprake is van een zeer lange afwikkeling van een legaat?
‘Goede doelen kunnen bij klachten, net als ieder ander, gebruikmaken van de mogelijkheid van bemiddeling door de KNB. Als een bemiddeling niet tot resultaat leidt, kan een klacht worden ingediend bij de tuchtrechter. De KNB heeft niet de bevoegdheid notarissen sancties op te leggen. De tuchtrechter kan dat wel.’
Brancheorganisatie Goede Doelen NL meldt dat men vaker klachten hoort van
Het hele proces van afwikkeling vraagt dus om specifieke kennis. Wij hebben daarom voor onze leden een Bureau Nalatenschappen ingericht dat de controle op de afwikkeling van nalatenschappen uit handen neemt van goede doelen. Dit is een bureau waar veel juridische kennis en praktische ervaring gebundeld is en waar de experts de taal van de notaris spreken. Daarnaast hebben we diverse een handleidingen op dit gebied, bijvoorbeeld voor executeurs bij de afwikkeling van legaten en nalatenschappen. Dit helpt enorm om het tempo van de afwikkeling te optimaliseren.’
Dit artikel verscheen eerder in The Fundraiser magazine. Meer van deze artikelen lezen? Neem dan nu een abonnement: klik hier.
