nl
Pleidooi voor een frisse blik op de samenstelling van raden van toezicht
Toezichthouders en bestuursleden maken deel uit van 'de motor en het hart van ons maatschappelijk middenveld waarin burgers zich met eigen tijd, kennis en geld inzetten voor de goede zaak’, zoals de aankondiging van Civil Power schrijft. Ik schat dat er ruim 3.000 toezichthouders actief zijn in de sector (aantal erkende doelen x gemiddeld 5 toezichthouders/bestuurders), en dan laat ik de 43.000 geregistreerde anbi-stichtingen even buiten beeld. Ik geloof ook dat ieder van hen zich met goede intenties hun kennis en ervaring inbrengen, verantwoordelijkheid dragen en zich aansprakelijk weten.
Dan nu over diversiteit. Een snelle blik langs RvT’s in de sector laat zien dat van een evenwichtige, diverse samenstelling van de raden van toezicht nog te wensen overlaat terwijl diversiteit een van de aspecten van waardecreatie is. Ookal vinden veel RvT’s hun raad voldoende divers, spelen biases, coöptatie, gelijkgestemden en vrijblijvendheid een belangrijke rol. Welke kritische vragen zijn er te stellen?
-Eigen netwerk eerst
Uit onderzoek onder toezichthouders blijkt dat meer dan 70% van de leden nog steeds wordt geworven middels coöptatie, benaderd via vrienden of kennissen uit het eigen netwerk. Hoe is dat bij u in de raad? Zijn er redenen om niet breder toe kijken? Kostenbesparing? Meer moeite? Of vindt er bij het verstrijken van een termijn een goede dialoog plaats over het best passende profiel bij de fase van ontwikkeling van de organisatie. Wordt een oud profiel niet slechts afgestoft maar geschreven naar wie de organisatie in toekomst verder brengt?
-Spiegeltje spiegeltje
In selectieprocedures spelen biases een grotere rol dan we ons bewust van zijn. Een daarvan is dat mensen geneigd zijn te spiegelen en bij de keuze van een nieuwe lid zullen gaan voor iemand die op hen lijkt. Dan is het niet zo gek dat diversiteit maar langzaam gerealiseerd wordt. Diversiteit gaat verder dan wat sociaal maatschappelijk wenselijk is. Als bestuur en toezicht niet worden herkend als ‘onze mensen’ zijn stakeholders minder geneigd verbinding of samenwerking te zoeken omdat de afstand bij voorbaat al te groot is. Dat beïnvloedt ook de effectiviteit van uw toezicht. Voert u het gesprek over welke afspiegeling van uw stakeholders het beste past?
-Een evenwichtige raad
Een andere valkuil kan ontstaan in raden die voor het merendeel bestaan uit mensen die (ervarings)expert zijn op het specifieke veld. En die zijn er nog genoeg. Group think ligt op de loer als de boventoon in de discussie door hen wordt bepaald en er geen ruimte meer is voor de inbreng van anderen. Kan er sprake zijn van group think in uw raad?
-Liefde werk oud papier
Dat de rol op vrijwillige basis is, wordt gezien als burgerplicht maar het vergroot ook het risico op ongelukken. Vrijwilligheid kan zich uiten in een meer vrijblijvend gevoel van verantwoordelijkheid en houding ten opzichte van de rol en de organisatie. De RvT mag rekenen op ieders aanwezigheid, fysiek en mentaal. Met de antennes afgesteld op de ontwikkelingen binnen en buiten de organisatie. Hoe vaak missen uw toezichthouders vergaderingen? Zijn er die hun mail en appjes tijdens de vergadering beantwoorden? Schuurt dit wel eens? En wordt dit ter sprake gebracht?
-Emmer met shit
Diversiteit zorgt voor wendbaarheid van de organisatie. Het is nodig om met creativiteit de nodige uitdagingen aan te gaan en antennes af te stellen op geluiden binnen en buiten de organisatie. Van een reclametopman leerde ik eens: ‘Er is altijd een emmer met shit onderweg; de kunst is te ontdekken van welke kant hij komt’. Inzichten vanuit andere gezichtspunten zijn nodig om evenwichtiger keuzes te maken en beter in te spelen op de behoeften van stakeholders met oog voor de lange termijn. Iedereen kan toezichthouden bij mooi weer. Een divers samengestelde raad verwelkomt verschillende perspectieven en vergroot de kans tijdig te kunnen anticiperen op die emmer. Op welke gezichtspunten is de radar in uw raad afgesteld?
-Steek je vinger op!
Ik hoop dat zittende toezichthouders met elkaar kritisch (blijven) kijken naar hun samenstelling en de moed én moeite opbrengen om buiten de gebaande paden te kijken. Daarnaast is het hoog tijd voor een aanwas van nieuwe toezichthouders in de nog best traditionele ‘sector’ toezicht. Dus hierbij de oproep aan maatschappelijk betrokken mensen met een bestuurlijke ambitie: steek je vinger op, laat je scholen en breng de vernieuwing en verjonging als commissaris van de 21e eeuw voor een organisatie van de 21e eeuw.
Zo draagt ook het intern toezicht in de sector bij aan ‘(bio)diversiteit van filantropische burgerkracht’.
@Civil Power, het thema verzekert een inspirerend congres!
* Auteur Marlies de Ruyter de Wildt is in de filantropiesector o.a. bekend als voorzitter van de raad van toezicht van de Hersenstichting (tot feb 2020) en voorzitter van het bestuur van de Stichting Intern Toezicht Goede Doelen (ITGD). Deze zomer trad ze toe tot de Raad van Toezicht van het Oogfonds. Marlies publiceert als DDB-Expert ‘Toezicht’ regelmatig op persoonlijke titel over allerlei onderwerpen die een raakvlak hebben met goed bestuur, reputatie, positionering, leiderschap en verandering.
►Lees het introductie-artikel over Marlies: klik hier
►Wilt u meer artikelen van en over Marlies lezen? Ga dan naar haar Select Page op deze website: klik hier.
