Bee first!

Postcodeloterij-beneficiant Bill Clinton maakte maandagvond tijdens het Goed Geld Gala onverwacht opnieuw zijn opwachting als sterspreker. Een surprise die nauwelijks bedorven werd door het feit dat de oud-president zich overdag al publiekelijk had laten zien in de Amsterdamse grachtengordel. Je kon een speld horen vallen in het Koninklijke Carré toen Clinton, aanvankelijk met een gebarsten stem, aan zijn betoog begon. Zou hij nog iets zeggen over de desastreuze politieke staat waarin zijn land thans verkeert? Over de bittere nederlaag van zijn Hillary? Over de hoon die het machtigste land ter aarde nu ten deel valt? Over de volstrekte onvoorspelbaarheid van een pathologische narcist die beschikt over de lanceercodes van 2154 nucleaire raketten?
Het antwoord: ja! Maar de wijze waarop Clinton dit deed was zo briljant, dat velen zich pas na afloop realiseerden dat zij getuige waren geweest van een vernietigend oordeel met universele lading. Effectiever en beter dan welke goedkope Trump-grap ook. Dit was bashing on a higher level.

Als groot retoricus vermeed Clinton categorisch alle kritische vragen over de Clinton Foundation en de actuele politiek, maar bediende zich van een stijlfiguur die je farabel zou kunnen noemen: een slimme synthese van fabel en parabel. Dieren als underdog doen het altijd goed. Het lot van de bedreigde bijen als Leitmotiv was geniaal: samen met mieren, termieten en mensen hebben de bijen zich vanaf de oersoep bewezen als slimste en taaiste overlevers van het evolutionaire proces van natuurlijke selectie, doceerde Clinton.
Bijen hebben het natuurlijke vermogen om goed samen te werken en daardoor te overleven. Dat vermogen mag je mensen at the top of the food chain ook toedichten, maar ze maken er een puinhoop van: door eigenbelang voorop te stellen en anderen uit te sluiten, brengen ze niet alleen de menselijke soort in gevaar, maar feitelijk alle leven op deze planeet.
Het pleidooi voor biodiversiteit, respect voor andere levensvormen en de veroordeling van homogeen denken (‘diverse groepen nemen altijd betere beslissingen dan homogene’) was toch niet mis te verstane kritiek op Trumps Amerika. Maar het was meer dan dat.

In het licht van Clintons farabel is Trumps ‘America first’ een manier van isolationistisch denken die een universele bedreiging is voor ons voortbestaan als soort, omdat het onze rol in de evolutie overschat en de keten van leven op deze blauwe bol in een verder tamelijk onbeduidende uithoek van het universum onderschat met dodelijke overmoed.
Vergeet alle (overigens erg leuke) viral filmpjes en pastiches op Trump: kijk nog even de speech van Clinton terug. It is great. It’s true.