nlStaatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie vindt dat toezichthouder CBF wel wat meer toelichting kan geven op besluiten om keurmerken toe te kennen of af te nemen. Dat bleek uit de beantwoording van Teeven van kamervragen over het alsnog toekennen van het CBF-Keur aan Wereld Kanker Onderzoek Fonds.
Wereld Kanker Onderzoek Fonds kwam vorig jaar in het nieuws door twee uitzendingen van het VPRO-radioprogramma Argos. In die programma’s werden zware beschuldigingen geuit door een aantal anonieme klokkenluiders. Zo zou sprake zijn van belangenverstrengeling en zelfverrijking in het internationale netwerk waarvan het Nederlandse WKOF onderdeel uitmaakt.
Reguliere toetsing
De Nederlandse toezichthouder CBF was, volgens haar directeur Adri Kemps, ten tijde van deze uitzendingen separaat al bezig met een reguliere toetsing van WKOF – zoals bij alle keurmerkhouders. Het CBF zegde toe de informatie van Argos te zullen meenemen in zijn lopende onderzoek. Bewijs voor de beschuldigingen van zelfverrijking zoals geuit in de Argos-uitzendingen vond het CBF niet, maar de toezichthouder vond wel drie andere argumenten om het keurmerk voorlopig in te trekken. Zo gaf WKOF volgens het CBF onvoldoende informatie over de kosten die samenhangen met zowel voorlichting als fondsenwerving. Een tweede argument hing samen met de bestedingen van WKOF. Daarnaast stelde het WKOF volgens het CBF tegen de regels adressen van donateurs aan derden ter beschikking zonder hun voorafgaande toestemming.
Achter de schermen
WKOF verstrekte alsnog de ontbrekende gegevens en diende in juli een beroepschrift in tegen de beslissing van het CBF. In december verklaarde het onafhankelijke College van Beroep dit beroep gegrond en bepaalde in een bindend advies dat WKOF het keurmerk mocht behouden. Het CBF gaf het keurmerk daarop weer terug. De communicatie hierover vinden enkele kamerleden wel erg mager. Zo beperkte het CBF zich tot een korte formele bekendmaking van het besluit van haar College van Beroep zonder op details of beweegredenen in te gaan. Ook de koepel VFI, waarvan WKOF lid is, verstrekte extern geen mededelingen over de uitkomst van de beroepszaak. De laatste mededeling op de site van VFI over de kwestie dateert van oktober vorig jaar. WKOF ten slotte handhaafde haar lijn in deze crisis met een korte persverklaring zonder inhoudelijk op de zaak in te gaan.
Kamervragen
Heeft het publiek in een tijd waarin steeds meer, ook door goede doelen zelf, nadruk wordt gelegd op transparantie niet recht op meer toelichting over de gang van zaken in deze geruchtmakende affaire en kan er niet meer informatie worden gegeven over wat zich achter de schermen afspeelt, vroegen PvdA-kamerleden Lea Bouwmeester en Mei Li Vos aan de betrokken staatssecretaris Teeven? Over het proces van het toekennen en intrekken van het keurmerk zei Teeven dat het CBF hierover op haar website nieuwsberichten plaatst en dat ook de criteria voor het verkrijgen van het keur op de site zijn te vinden. Aan die beslissingen ligt volgens Teeven een “gedegen analyse en motivering” ten grondslag, omdat formele procedures worden gevolgd. Er kwam wel een ‘maar’: “Wel ben ik van mening dat een toelichting aan het publiek omtrent het afnemen of teruggeven van een keurmerk de transparantie ten goede komt”, zegt Teeven. “Om die reden heb ik het CBF gevraagd hiervoor aandacht te hebben. Het doel van de visie op toezicht en transparantie in de filantropische sector is te bewerkstelligen dat de burger beter in staat is te beoordelen hoe goede doelenorganisaties functioneren. Een stevig en transparant keurmerk waar burgers op kunnen vertrouwen vormt derhalve één van de pijlers van het validatiestelsel in de genoemde visie.”
Reactie CBF
Adri Kemps zegt desgevraagd de roep om meer transparantie goed te begrijpen, maar is ook gebonden aan geheimhouding rond gevoelige informatie van zijn keurmerkhouders. Kemps: “Het recht om alles te mogen inzien is van belang voor ons werk, de andere kant is dat we beperkt zijn over wat we mogen communiceren. Dit probleem speelt ook bij andere toezichthouders die een wettelijke basis hebben zoals AFM of BND die maar beperkte informatie mogen verstrekken. Ik hoop dat op begrip voor het spanningsveld waarin we moeten opereren en nuances vast laat houden.”
CBF-Verklaring
De verklaring die het CBF in december uitgaf over WKOF luidt: “Op 5 juli 2012 is door Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) een beroepschrift ingediend tegen de beslissing d.d. 25 mei 2012 van de Commissie Keurmerk van het CBF tot niet-verlenging van het CBF-Keur van WCRF NL. Het College van Beroep heeft op 21 december 2012 het beroepschrift van WCRF NL gegrond verklaard en heeft in een bindend advies bepaald dat WCRF erkend is gebleven als Keurmerkhouder. Het bindend advies van het College van Beroep treedt in de plaats van het bestreden besluit van de Commissie Keurmerk d.d. 25 mei 2012.” Volgens Kemps is de toelichting van CBF over WKOF glashelder: “Deze organisatie voldoet aan de strenge eisen van het Keurmerk.”
Argos
De vraag is wat er is overgebleven van de stevige beschuldigingen over belangenverstrengeling en onjuiste verantwoording van mailings die in de programma’s van Argos werden geuit door enkele anonieme klokkenluiders. Kemps zegt die informatie nadrukkelijk te hebben meegenomen in zijn toetsing. Kemps: “Wat betreft een eventuele belangenverstrengeling of onjuiste verantwoording van zogenoemde ‘koude mailings’ van de bestuurders van WCRF NL heeft het CBF indertijd geen strijdigheid met de bepalingen van het CBF-Keur vastgesteld die aanleiding zouden zijn om het CBF-Keur niet te verlengen.”
VFI
De vraag om meer transparantie zou ook gesteld kunnen worden aan koepel VFI, waarvan WKOF lid is. In het najaar gaf VFI een uitgebreide persverklaring uit naar aanleiding van de oktober-uitzending van Argos. Aanleiding voor de VFI-verklaring was niet zozeer de ‘affaire WKOF’, maar meer de algemene teneur van de uitzending waarbij grote vraagtekens werden geplaatst bij de transparantie van de goede doelensector. In deze verklaring werd wel gerefereerd aan WKOF. VFI stelde dat het hangende de beroepszaak geen uitspraken wil doen over het lidmaatschap: “VFI wacht de uitkomst van deze beroepszaak af. Als na de beroepszaak vast komt te staan dat het keurmerk terecht niet is verlengd, is VFI-lidmaatschap uiteraard niet meer mogelijk.”
Voor heroverweging vatbaar
Gosse Bosma, directeur VFI: “In oktober vorig jaar hebben wij gereageerd omdat hier het vertrouwen in goede doelen in het algemeen in het geding was. Ten aanzien van WKOF hebben wij de lijn aangehouden dat uitspraken over bonafiditeit van deze organisatie voor ons gekoppeld zijn aan de toetsing van het CBF. Geen keurmerk betekent dus ook geen lidmaatschap. Wij hebben de uitspraak van het College van Beroep daarna intern met onze leden gedeeld en daarover - zoals ook in het verleden - extern geen mededelingen meer gedaan. Als er echter veel ophef over een beslissing ontstaat bij buitenstaanders of als dit vragen oproept die het vertrouwen in goede doelen kan ondermijnen, dan is deze huidige VFI-lijn zeker voor heroverweging vatbaar.”
WKOF
Wereld Kanker Onderzoek Fonds was tot gisterenmiddag niet bereikbaar voor commentaar op de zaak. De organisatie volstaat met een korte mededeling op haar website: “Op 21 december 2012 heeft het College van Beroep van Stichting Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) bekendgemaakt dat het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) op alle punten in het gelijk is gesteld en het keurmerk van CBF per onmiddellijk weer kan gaan dragen. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds is tevreden met deze uitspraak. Zie de website van CBF voor meer informatie.”
Validatie & Toezicht
