Stijging cultuurgiften: vooral grote instellingen profiteren

Het geefgedrag aan cultuur door huishoudens en bedrijven is in 2015 duidelijk toegenomen. Daarnaast is de financieringsmix van culturele instellingen evenwichtiger geworden: de inkomsten van culturele instellingen uit subsidie zijn in de periode 2012‐2015 afgenomen en de private inkomsten toegenomen. Dit blijkt uit een onderzoek van het Centrum van Filantropische Studies van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hoewel er nog veel ruimte voor verbetering is, gaan de veranderingen volgens de onderzoekers in de richting die bij de invoering van de Geefwet in 2012 werd beoogd en die door het nieuwe kabinet wordt voortgezet.

Ondernemender in houding en gedrag

De VU deed onderzoek naar het geefgedrag door huishoudens en bedrijven in Nederland aan cultuur en de inkomsten uit giften, sponsoring en andere bronnen van culturele instellingen in Nederland in de periode 2011‐2015. De aanleiding voor dit onderzoek is de invoering van de multiplier in de Geefwet, die als doel had om het totaal aan giften van particulieren en bedrijven aan cultuur te verhogen en culturele instellingen minder afhankelijk te maken van subsidies van de overheid. Deze doelen komen dichterbij. Drie jaar na de invoering van de Geefwet en de start van bezuinigingen op culturele instellingen is volgens de onderzoekers duidelijk te zien dat culturele instellingen ondernemender zijn geworden, zowel in hun houding als in hun gedrag. Het geefgedrag aan cultuur door huishoudens en bedrijven is in 2015 hoger dan in voorgaande jaren en de culturele instellingen zijn minder afhankelijk van subsidie.

Niet alles is hosanna

Ondanks de positieve ontwikkelingen binnen de sector cultuur is er nog ruimte voor verbetering, zeggen de onderzoekers. De meeste Nederlanders weten niet hoe de multiplier in de Geefwet werkt. Ook bij de culturele instellingen laat de kennis over de multiplier in de Geefwet te wensen over. Bij gevers en ontvangers van giften aan cultuur lijkt de wet wel te werken. Uit het onderzoek blijkt dat de instellingen die weten hoe de wet werkt meer inkomsten uit fondsenwerving realiseren. Daarnaast blijkt dat de hoogte van de giften aan cultuur door huishoudens die de giftenaftrek gebruiken is gestegen.

Inkomsten zeer scheef verdeeld

Een reden tot zorg is het zogenoemde Mattheüs‐effect, aldus de onderzoekers De toename in de inkomsten uit fondsenwerving is vooral bij de zeer grote instellingen te zien. Deze instellingen communiceren vaker over de Geefwet en ontvangen hogere bedragen uit giften van particulieren en bedrijven. Daarnaast hebben grotere instellingen meer organisatiecapaciteit om te investeren in fondsenwerving en vaak al ervaring met het
genereren van eigen inkomsten. Zeer kleine instellingen zijn sterk afhankelijk van giften en sponsoring, maar zij zijn vaak niet in staat om te investeren in fondsenwerving, marketing of het verkrijgen van expertise op deze terreinen. Het is voor de culturele sector van belang dat het Mattheüs‐effect niet leidt tot een verarming van de cultuur in Nederland. 

Verlenging multiplier

Het demissionaire kabinet heeft voorgesteld de multiplier voor giften aan culturele instellingen met een jaar te verlengen. Als de Eerste en Tweede Kamer met dit voorstel instemmen blijven culturele giften ook het komend jaar verhoogd aftrekbaar.

♦Het onderzoek kunt u downloaden: klik hier

►Bron: Centrum voor Filantropische Studies, VU