Een bomvolle zaal in NatLab te Eindhoven afgelopen donderdag, waar het allereerste Nationaal Congres Social Impact Bonds plaatsvond, georganiseerd door Start Foundation. Vertegenwoordigers uit de sectoren overheid, financiële dienstverlening, filantropie en sociaal ondernemen kwamen daar bijeen om te discussiëren over de toekomst van de Social Impact Bonds (SIB), de financieringsconstructie waarbij private partijen investeren in de aanpak van een maatschappelijk probleem. Gaan SIB’s zorgen voor een mindshift in goed doen?
Door de terugtrekkende overheid is de zoektocht naar alternatieve vormen van financiering van maatschappelijke problemen urgent geworden. Voor de gaten die hierdoor ontstaan zijn steeds meer initiatieven ontplooid en de financieringsconstructie via SIB’s is daar één van. Het is een financieringsvorm waarbij private partijen investeren in een maatschappelijk probleem dat de overheid veel geld kost. De overheid betaalt de investeerders terug bij het behalen van het vooraf afgesproken maatschappelijk resultaat met het geld dat zij hierdoor bespaart, inclusief een eventueel rendement. Start Foundation, organisator van het congres, deed veel kennis op met de eerste twee SIB’s van Nederland en wilde die kennis tijdens het congres delen. Jos Verhoeven, algemeen directeur van Start Foundation: ‘SIB’s kunnen, mits zorgvuldig geconstrueerd, ook in Nederland een verrijking zijn in de aanpak van maatschappelijke problemen. Maar de constructie is complex en er liggen allerlei valkuilen op de loer. Positieve, maar ook negatieve.’
Pionier uit het VK
En die valkuilen kwamen tijdens het congres ruimschoots aan bod. Moderator Rens de Jong trapte het congres af met een interactieve sessie tussen de aanwezige representanten van overheid, financieel dienstverleners, sociaal ondernemers en goede doelen.
Emilie Goodall, een ware pionier die in het Verenigd Koninkrijk al bijna dertig SIB-projecten opstartte, vertelde over haar ervaringen, waarna de deelnemers filmpjes kregen voorgeschoteld van de eerste twee SIB-projecten in Nederland.
Overheid als potentiële belemmering
‘Zijn jullie nou niet bang dat pers en publiek over jullie heen vallen als ze horen dat er ordinair geld wordt verdiend aan goed doen?’ vroeg de Jong zijn podiumgasten vervolgens. ‘Het is nieuw, dus de vluchtige consument zal er zeker aan moeten wennen. Maar dat moet hij toch al aan alle impactmetingen en nieuwe manieren om te werken aan een betere maatschappij. Wordt een kwestie van intensief en transparant communiceren.’
Bartel Geleijnse, directeur van The Colour Kitchen, ziet de (lokale) overheid als de voornaamste potentiële belemmering bij het verder uitrollen van Social Impact Bonds. ‘Hoe je het wendt of keert, het exact calculeren van directe en indirecte besparingen, dat vastleggen en daarop afrekenen is zo innovatief, dat besluitmakers binnen ambtelijke apparaten daar nog zeer aan moeten wennen.’
Valkuilen
En wat doe je als sociaal ondernemer als je een inspanningsverplichting overeenkomt waarbij je honderd werkelozen aan een baan wilt helpen en de overheid levert die honderd werklozen vervolgens niet? Een oprechte waarschuwing. Die inspanningsverplichting bij de overheid moet je dus goed borgen voor je financiële risico's aangaat.
Meten
Auteur en adviseur Peter Scholten, onder andere wegbereider van Social Return On Investment in Nederland - logenstrafte de weerstand tegen te veel meten, waar Boudewijn Poelmann onder voorzitterschap van dezelfde Rens de Jong tijdens De Transparant Prijs nog voor waarschuwde. ‘Op de balk tussen honderd en nul procent zitten 99 procentpunten en vanaf één procent heb je toch al de juiste dynamiek te pakken. Je hebt domweg de dure plicht om uit te rekenen wat het effect van je goed doen is.’
Scholten is een duidelijk voorstander van het nieuwe fenomeen Social Impact Bonds: ‘Je ontsluit compleet nieuwe geldstromen en brengt tegelijkertijd een complete mindshift tot stand, ook bij de mensen die nog goed doen op de traditionele manier, zoals veel goede doelen.’
Lees ook het redactioneel commentaar over SIB’s: klik hier.
nl
