Mogelijk vindt u de aandacht die wij deze week schenken aan ‘effectief altruïsme’ overdreven. De tegenstanders van deze relatief nieuwe stroming binnen de filantropie vinden de ideeën van grondlegger en filosoof Peter Singer, te extreem, te utilitair, te rationalistisch en te ver afstaan van de filantropische praktijk. Het is echter te kort door de bocht en ook niet verstandig om Singers effectieve altruïsme af te doen als een hype en theoretische luchtfietserij.
Anders dan de stroming in filantropie die nadruk legt op impact en impactmeting vanuit hoofdzakelijk praktische en economische overwegingen, komt ‘effective altruism’ primair voort uit de ethiek. Singer past de basisregels voor een goed en ethisch leven consequent toe op filantropie en komt vanuit de utiliteitsgedachte al heel snel op prangende en uiterst ongemakkelijke vragen: wat is zinvoller en helpt meer mensen: een gift aan Cliniclowns of voor malarianetten in Malawi? Een donatie voor onderzoek naar de zeldzame ziekte ALS, of dit bedrag inzetten om duizend kinderen in Nepal voor zekere blindheid te redden? Je kunt maar één keer je euro weggeven…
Het zijn deze ‘Sophie’s Choice-achtige’ vragen die de tegenstanders direct onder de nagels gaan zitten. Wat zijn dat nou voor een duivelse dilemma’s? Hoe moet ik als gever nu weten of de ene gift ‘effectiever’ is dan de andere? Hoe meet je dat überhaupt, als dat al mogelijk zou zijn? Appels en peren!
En daarbij: als je je hart moet inruilen voor een calculator en kille statistieken, wat blijft er dan over van misschien wel de sterkste motor in filantropie: een diep gevoelde, directe en tot solidariteit dwingende empathie? Is het dan ‘alle ballen op Afrika’ in plaats van ‘de dorpsfanfare om de hoek’?
Shall the twain ever meet? Misschien is het verstandig om deze overwegingen mee te nemen in uw eigen oordeel.
Hoe ongemakkelijk en extreem de vragen van Singer en consorten ook zijn: ze dwingen ons wel kritisch te kijken naar onze eigen geef-ethiek en de balans tussen hart en hoofd. Ze dagen ons ook uit om kritisch te blijven op de gevolgen van onze interventies en ze beter in kaart te brengen waar dat redelijkerwijs kan.
Het is gratuit en arrogant om ‘effectief altruïsme’ weg te zetten als modieus dingetje. Het (post)babyboomende filantropie-establishment maakt misschien gemakkelijk de fout te onderschatten dat de zinzoekende, hoogopgeleide millennials zich wel degelijk aangetrokken voelen tot andere vormen van betrokkenheid bij een betere wereld. Star vasthouden aan ‘hart-filantropie’ miskent het recht van de nieuwe generaties op hun eigen filantropie en eigen toekomst.
Niets is, alles wordt: ook in het Land van Goed Doen. ►Lees de column van Marjan Smeitink over de nieuwe doelgroep van effectief altruïsme: klik hier
►Lees het verslag van Marjan Smeitink over de lancering van stichting Effectief Altruïsme Nederland: klik hier
nl
