Aanvragen: geef ruimte voor maatschappelijke vernieuwing

Vaak hoor ik aanvragers verzuchten dat zij voor financiers van maatschappelijke doelen steeds uitgebreidere aanvraagprocedures moeten doorlopen. Daarbij moeten stapels (digitale) formulieren worden ingevuld. Op zich is het logisch dat financiers willen dat een aanvraag goed wordt onderbouwd en verantwoord, zeker als het om een forse financiële bijdrage gaat. Maar het is goed stil te staan bij de vraag welk doel een uitgebreide aanvraagprocedure nu eigenlijk dient.
 
Om een aanvraag goed te kunnen beoordelen is het van belang dat een aanvraag goed gestructureerd is opgezet en aangeleverd. Een heldere visie, missie en doelstellingen en te realiseren resultaten zijn kernonderdelen. Dit is van belang voor de aanvraag, het vergroot de kwaliteit van het onderliggende plan en helpt de aanvrager de te bereiken resultaten aan te scherpen. Ook voor de monitoring is dit van belang. Alleen op basis van heldere doelen kunnen de resultaten en impact van een project worden vastgesteld. Een logical framework of een theory of change benadering kunnen oorzaak-gevolg relaties inzichtelijk maken.
 
Naast de doelen en resultaten is het belangrijk te begrijpen hoe de governance van een organisatie in elkaar zit en functioneert, hoe de financiën en administratie zijn geregeld en wat de belangrijkste uitdagingen van de organisatie zijn. Maar wat ik steeds meer zie is de tendens te blijven doorvragen tot op het hoogste detailniveau. Dit betekent volgens mij vooral dat er door de financier wordt gezocht naar zekerheden. Zekerheden die er maar tot op zekere hoogte zijn en vaak moeilijk hard te maken zijn. Een hang naar controle die bovendien het risico met zich meebrengt dat kansen op maatschappelijke vernieuwing en impact blijven liggen.
 
Mijn ervaring is dat vooruitstrevende maatschappelijke organisaties ruimte en flexibiliteit nodig hebben om effectief bij te kunnen dragen aan lastige maatschappelijke vraagstukken. Vraagstukken waarvoor vaak nog geen oplossing voorhanden is. Neem het voorbeeld van financial literacy. Door de toenemende complexiteit van de samenleving groeit veel mensen de (financiële) administratie boven het hoofd, waardoor zij in de problemen komen. Om hieraan effectief iets te doen zal een nieuwe aanpak moeten worden ontwikkeld. De ontvangende partij heeft de ruimte nodig om op basis van kennis van het probleem en ervaring met de doelgroep in de praktijk te experimenteren om te komen tot vernieuwende en praktische oplossingen. 
 
Dat pleit, kortom, juist voor een vereenvoudiging van aanvragen. Aanvragen waarbij de plannen op hoofdlijnen worden toegelicht en verantwoord. Dit betekent dat naast overeenstemming over doelstellingen en resultaten en inzicht in governance en financiën, de financier zich vooral als meedenkend partner van de uitvoerende partij opstelt. Een dergelijke aanpak vergroot de kans op resultaten die middels een vernieuwende, experimentele of lerende aanpak van maatschappelijke kwesties worden bereikt. 
 
En kan het dan misgaan? Natuurlijk. Maar de kans op vernieuwing en impact is bij deze aanpak vele malen groter. En dat is nu precies waar privaat initiatief echte toegevoegde waarde heeft: een bijdrage leveren aan doorbraken op taaie en lastige maatschappelijke kwesties, waar de overheid geen grip op krijgt.