nl
AMSTELVEEN (21 april) - In een open brief in het Financieele Dagblad keren de hoogleraren Theo Schuyt (filantropie, VU) en Sigrid Hemels (belastingrecht, Erasmus) zich tegen het gemorrel van de Belastingdienst/ministerie van Financien aan de huidige giftenaftrek voor goede doelen. Focus op de interne organisatie van de Belastingdienst miskent volgens beiden echter het maatschappelijk belang van giften.
De tekst van de open brief luidt als volgt:
Wij als onderzoekers weten dat er heel veel geld buiten de overheid is. Amerikaanse economen spreken van de 'Gouden eeuw van de filantropie'. Wij hebben de cijfers in Nederland bij het CBS gecheckt. Er ligt een kans een substantieel deel van deze geldstroom naar het algemeen nut te leiden. Daartoe is een prudent en verstandig overheidsbeleid zonder tegenstrijdige signalen zeer gewenst.
Het morrelen aan de giftenaftrek is zo'n verkeerd signaal. Begrijpelijk wellicht omdat het de Belastingdienst helpt in het geautomatiseerde proces van de vooringevulde aangifte. Het dient in die zin de terechte vermindering van regels en speelt in op de vermindering van het aantal belastingambtenaren. Deze focus op de interne organisatie van de Belastingdienst miskent echter het maatschappelijk belang van giften.
De giftenaftrek staat in de historie voor een uitnodiging en erkenning vanuit overheden aan particulieren, fondsen en bedrijven om bij te dragen aan het algemeen nut. In een tijd waarin juist de middengroepen gevraagd wordt een grotere verantwoordelijkheid te nemen, is het wegnemen van deze stimulans een verkeerd signaal.
Om dezelfde reden heeft het op termijn afbouwen van cultureel beleggen, groen beleggen en maatschappelijk-ethisch beleggen, zoals in het Belastingplan 2011 is meegedeeld, een tegengesteld effect. Uit onderzoek blijkt dat juist het samengaan van bijdragen van overheid en particulieren succes heeft.
Een andere beweging is de aankondiging dat de vennootschapsbelastingaftrek voor zogenoemde fondsenwervende instellingen mogelijk zodanig wordt beperkt dat feitelijk sprake is van een afschaffing. De staatssecretaris heeft aangekondigd te overwegen om deze aftrek alleen nog toe te staan als geen sprake is van concurrentie met andere bedrijven. Omdat dit bij commerciële activiteiten vrijwel altijd het geval zal zijn, worden de verworven inkomsten direct afgeroomd door de Belastingdienst. Dit kan de exploitatie van de hoofdactiviteit - het museum, academisch ziekenhuis of universiteit - in problemen brengen.
Het gaat ook in tegen de bewezen voordelen van en internationaal voorgestane 'income stream diversification'. De Europese Organisatie van Universiteiten (EUA) heeft hiervoor een speciaal project EUDIS, ter versterking van de Europese kenniseconomie, opgezet.
Het kabinet is doende een geefwet te formuleren. Dit biedt kansen en mogelijkheden voor de aanpak van het fundamentele probleem dat aan de hiervoor bekritiseerde beleidsmaatregelen en voornemens ten grondslag ligt, namelijk het ontbreken van een visie op de relatie overheid-particulier initiatief.
Het Nederlandse particulier initiatief is, internationaal bezien, een hoofdstuk apart. Nederland kent de grootste non-profitsector van de wereld. Bij de uitbouw van de verzorgingsstaat na WO II nam de overheid de financiering van particuliere non-profits grotendeels over met behoud van de zelfstandigheid van dat particulier initiatief. Op deze manier ontstonden in Nederland twee soortenparticulier initiatief: het staats-particulier initiatief en het zelfstandige particulier initiatief - de huidige 'filantropische sector' - op basis van eigen financiële middelen.
Dit laatste particulier initiatief omvat grote geldwervende fondsen, zoals de KNRM of KWF Kankerbestrijding, en vermogensfondsen zoals het Prins Bernhard Cultuurfonds, maar ook de vele culturele en wetenschappelijke instellingen die steunstichtingen voor fondsenwerving in het leven roepen en lokale burgerinitiatieven. Dit particulier initiatief is niet gediend van het substitutiedenken dat in veel overheidsplannen doorklinkt. Particulier initiatief wil graag uit eigen wil, vrijwillig extra bijdragen, maar geen gaten vullen.
