Onderzoek ECSP: goede doelen nog te weinig transparant

AMSTELVEEN (21 juli) - Erasmus Centre for Strategic Philanthropy (ECSP) onderzoekt de effectiviteit van goede doelenorganisaties. Achthonderd goede doelen zijn inmiddels beoordeeld. Voorlopige conclusie: slechts vijf procent van de ondervraagde instellingen voldoet aan alle eisen voor transparantie.


Drie kernpunten

Achthonderd goede doelen vulden een vragenlijst in naar criteria op basis waarvan hun maatschappelijke prestaties kunnen worden voorspeld. Er werden vragen gesteld over de opzet van de organisaties, het niveau van transparantie en de aanpak van projecten. "De drie kernpunten waarop we ons hebben gericht zijn bereikbaarheid, verslaggeving en publicatie online", legt onderzoeker Kellie Liket van het ECSP uit. "Die drie onderwerpen zijn weer onderverdeeld in zaken als bereikbaarheid, klachtenprocedures, opvraagbaarheid van beleidsplan en jaarverslag."


Wetenschappelijke criteria

De lijst is gebaseerd op wetenschappelijke criteria, die elk voor zich voorspellende waarde hebben voor de maatschappelijke prestatie van goede doelen. "Deze 26 criteria komen uit eerder onderzoek. Hiervan weten we dat als aan deze eisen wordt voldaan, je als organisatie effectiever opereert. Omdat wetenschap altijd in beweging is, kan het nodig zijn die eisen in de toekomst aan te passen. Bovendien kunnen prestaties ook afhankelijk zijn van specifieke omstandigheden. Je kunt als organisatie aan alle criteria voldoen en toch niet effectief zijn, vanwege een bepaalde omstandigheid."


Geen samenwerking

Uit het onderzoek bleek onder meer dat de kwaliteit van veel jaarverslagen te wensen overlaat en dat beleidsplannen en jaarverslagen niet altijd op de website gepubliceerd worden. Ook is er niet altijd een klachtenprocedure. Daarnaast werd duidelijk dat vier van de tien goede doelen niet samenwerken met andere organisaties. De andere zes van de tien zeggen wel samen te werken, maar de helft kan daarvan geen voorbeeld noemen. De minste samenwerking is in de sectoren vluchtelingenhulp en kunst en cultuur. De meeste samenwerking is er bij organisaties op het gebied van mensenrechten, vrede en veiligheid.


Bestuur

Er zijn door het ECSP ook eisen gesteld aan de samenstelling van het bestuur. Die moet uit minimaal drie onbezoldigde leden met stemrecht bestaan, met een onafhankelijke voorzitter. Bovendien moet tweederde van de bestuursleden onafhankelijk zijn. Bijna tien procent van de geanalyseerde organisaties voldoet aan geen een van deze eisen. De helft van de organisaties voldoet slechts aan één van de drie eisen. Eenderde heeft alles goed op orde.


Top 50 Goede Doelen

De criteria van het ECSP zijn opgenomen in de Goede Doelen Monitor van het CIGD, waar organisaties hun antwoorden kunnen opslaan en te allen tijden veranderen. Op basis van een selectie van de ECSP-criteria uit de CIGD-database stelt Trouw dit najaar de Top 50 Goede Doelen weer samen. Een lijst die vorig jaar voor het eerst werd samengesteld op basis van een pilotonderzoek naar organisaties op het gebied van gezondheidszorg en die veel reacties opriep. Dit jaar wordt de hele goede doelensector bij het onderzoek betrokken.


Hulpmiddel, geen meetinstrument

Liket: "We zien de criteria niet zo zeer als een meetinstrument als wel een hulpmiddel voor de organisaties. Het zet ze aan tot het nadenken over effectiviteit. Ik hoop dat over ongeveer twee jaar alle goede doelen meedoen, en regelmatig hun gegevens updaten in de CIGD database. De huidige uitkomst kan dus zeker nog veranderen."