‘Ondernemende filantropie is mainstream geworden’

Na een aftastend begin in 2004 van venturecapitalisten met sociale betrokkenheid, is ondernemende filantropie anno 2019 mainstream geworden. Een groot en jong publiek kwam af op het 15-jarige jubileumcongres van de European Venture Philanthropy Association. Maar met de volwassenwording komen nieuwe verantwoordelijkheden. ‘Wij zijn tieners op zoek naar een identiteit.’

In de hoge receptieruimte van de voormalige vliegtuighangar van Fokker in Den Haag gonsde het onder de veelal jonge deelnemers van woorden als ‘blended finance’, ‘impact ondernemingen’, ‘agents of change’, ‘impact ecosystem’ of ‘BeCorp’ (beneficiary corporation). Meer dan 750 deelnemers afkomstig uit 63 landen dromden van 5 tot 7 november samen in Den Haag - de stad die zich profileert als ImpactCity tijdens de internationale conferentie Celebrating Impact van de European Venture Philanthropy Association (EVPA). 

Onder hen vertegenwoordigers van vermogens- en bedrijfsfondsen, crowdfunding platforms, sociale ondernemingen, kennisinstituten, sociale investeringsfondsen en banken die kennis- en ervaring wilden uitwisselen over venture filantropie en sociale investeringen. De diversiteit van het gezelschap laat zien dat filantropie en markt de afgelopen jaren naar elkaar toe zijn gegroeid. 
‘Het wordt een Do-ference’, kondigde Jamy Goewie, directeur Community and Market development van de EVPA, bij de opening al aan. Problemen om op te lossen via sociaal ondernemerschap zijn er immers genoeg: ‘Denk aan ontbossing, toegang tot huisvesting, gezondheidszorg en onderwijs, en vrede en recht. Jullie zijn allemaal problem-solvers.’

Jubileum
In het kader van het 15-jarige jubileum blikte de EVPA, die inmiddels meer dan 300 leden telt, terug en vooruit. Tien jaar geleden vond de jaarlijkse conferentie ook in Nederland plaats, in Amsterdam. Burgemeester Cohen was er toen bij. Dit keer was niet alleen burgemeester Remkes aanwezig, maar ook Koningin Máxima.

Oprichters
De oprichters van de EVPA, allen ervaren venturecapitalisten, keken terug op de coming of age van de vereniging. Hun visie in 2004: een ondernemende vorm van filantropie, die wordt gekenmerkt door het aanbieden van financiering op maat, niet-financiële steun (capaciteitsversterking) en het meten van impact. Sociale ondernemingen moesten zo in staat gesteld worden om te werken aan duurzame oplossingen voor structurele problemen. Deze nieuwe benadering werd ‘venture philanthropy’ genoemd; de oprichting van de EVPA moest de ontwikkeling van dit nieuwe veld ‘versnellen’ - een terugkerende term in het jargon van deze vorm van filantropie.   
  Eén van de oprichters is de Nederlander Michiel de Haan, General Partner van Aescap Venture, een bedrijf dat sociale impact bereikt door te investeren in bedrijven die nieuwe medicijnen ontwikkelen. Hij vond destijds dat een nieuwe vorm van investeren nodig was die gericht is op het oplossen van problemen in ontwikkelingslanden en de EU. Niet alleen de winst maar juist de impact moest centraal staan. 

Een andere oprichter van het eerste uur, Serge Raicher, merkte op dat hoewel er in 2004 niet veel sociale investeringsfondsen waren, de Bernard van Leer Foundation er wel al mee bezig was. ‘Sinds de pioniersfase met vermogensfondsen en sociale investeringsfondsen heeft het landschap zich enorm uitgebreid.’

Identiteit
‘Vijftien jaar later is venture philanthropy mainstream geworden’, concludeerde CEO Steven Serneels. ‘Ook de Europese Commissie ondersteunt inmiddels deze ondernemende manier van filantropie. Sociale impact is tevens belangrijker geworden in de financiële sector.’ 
Met de groei van de vereniging is het noodzaak om het gezamenlijke ‘DNA’ opnieuw vast te stellen.  ‘Na vijftien jaar zijn we tieners die zoeken naar hun identiteit’, aldus Serneel. ‘We moeten duidelijk zijn over wat we wel en wat we niet kunnen leveren.’ 

Handvest
Dit doet de EVPA door een onderscheid aan te brengen tussen ‘investeren mét impact’ (het financiële rendement staat voorop) en ‘investeren vóór impact’ (de impact voor de doelgroep staat voorop). EVPA-leden onderscheiden zich door de impact voorop te stellen bij hun investeringen. Zij stellen het maatschappelijke doel centraal, oriënteren zich op de lange termijn en nemen risico’s die anderen niet bereid zijn te nemen.  
Serneels presenteerde een handvest met tien principes, die hier verder invulling aan geven en een roadmap waarin de te ondernemen stappen uiteen worden gezet. 

Het handvest en de roadmap staan in het jubileumrapport ’15 Years of Impact’, dat Serneels overhandigde aan Koningin Máxima met de woorden: ‘U bent bijna een expert in hetgeen wij doen’, verwijzend naar de langjarige ervaring van de Koningin met onder meer microfinanciering. 
De deelnemers konden aan het eind van de dag het handvest digitaal ondertekenen via hun mobiele telefoons. Serneels: ‘Het is belangrijk dat andere spelers zich bewust zijn van onze rol. Niet de omvang van de venture philanthropy sector is van belang, maar de innovaties en de oplossingen die we leveren. Het gaat om innovatiegeld, startkapitaal: wij bouwen een pijplijn waar het grote kapitaal en banken later op kunnen voortbouwen.’