Niet alles van waarde is weerloos

Wie denkt dat de giftenaftrek intussen wel in veilige, politieke haven is, kan bedrogen uitkomen. Van verschillende kanten wordt al enige tijd opnieuw gezaagd en gemorreld aan deze voor de sector buitengemeen belangrijke regeling. ‘Belangrijk’ omdat het concreet om veel geld voor de goede zaak gaat. ‘Opnieuw’ omdat beleidsconsistentie op dit dossier traditioneel ver te zoeken is. Dat heeft alles te maken met het ontbreken van een centrale overheidsvisie op maatschappelijke vrijgevigheid.
 
Als fiscaal-technisch dossier is de giftenaftrek de prooi van ambtenaren die alleen kijken naar een budgetgat en een uitvoeringsdraak. De belastingbomen ontnemen volledig het zicht op de maatschappelijke betekenis van filantropie.
Als ‘rijkenregeling’ is de giftenaftrek een doelwit voor de populisten op klein rechts, die uit electorale scoringsdrift maar wat graag ‘het establishment’ de kans ontnemen om vermogens fiscaalluw te parkeren op kosten van al die hardwerkende de belastingbetalers.
 
En dan is er de panacee van elke bewindspersoon (Wiebes): onderzoek & evaluaties! Er liggen maar liefst drie rapporten. Twee daarvan komen uit de koker van MinFin en vormen één groot gehuilebalk over uitvoeringsproblemen, zonder een spoor van oplossingen uiteraard, want die regeling moet overduidelijk dood.
Een derde rapport is door een extern bureau in drie maanden tijd in elkaar gezet en die haastige spoed vertaalt zich in een akelig dun werkstuk zonder methodologische verantwoording of cijfermatige onderbouwing van de conclusies.
 
Alle hens aan dek dus. En dat doen de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie namens de sector gelukkig ook. In een beknopt ‘position paper’ maakt SBF op een intelligente manier gehakt van de drie genoemde evaluaties. Zo wordt er een groot gat geschoten in de ronduit onnozele opvatting van ‘budgettair doelmatig’ die door het onderzoeksbureau wordt gehanteerd. Die gaat ervan uit dat de regeling alleen budgettair doelmatig is als burgers altijd honderd procent van het fiscale voordeel aan goede doelen schenken. Dat is een veronderstelling die volkomen los van de realiteit staat: burgers houden een deel van die voordelen ook zelf. Altijd al zo geweest. Niets nieuws. Maar nu lijkt het alsof de gehele regeling ‘niet doelmatig’ is.
 
De verdedigingslijn van SBF is een klare: verbeter de regeling in plaats van hem af te schaffen. Elke zichzelf respecterende democratie die haar pluriformiteit en civil society een warm hart toedraagt, houdt maatschappelijke vrijgevigheid uit principiële – en zeker niet budgettair doelmatige – gronden buiten het fiscale domein. Tegelijkertijd moeten er slimme oplossingen komen voor de uitvoeringsproblemen (kijk eens hoe andere landen dit oplossen!) en moet fraude keihard aangepakt worden.
 
Het pleit is politiek nog zeker niet beslecht, maar het is prijzenswaardig dat SBF zo kort op de bal zit. Permanente waakzaamheid is geboden. Niet alles van waarde is gelukkig weerloos.