Moderne mecenas wil meepraten in cultuursector

Wim Pijbes wil 'stoel aan tafel'
Wim Pijbes wil 'stoel aan tafel'
17 mei 2019
Nieuws | | Filantropen

Mecenassen geven geen blanco cheques meer, maar willen betrokkenheid. Maar politici zijn argwanend over de intenties van de gevers, schrijft De Volkskrant.

Via stichting De Verre Bergen draagt de familie Van der Vorm miljoenen euro’s bij aan het nieuwe depotgebouw van Museum Boijmans van Beuningen. Het museum heeft een groot aantal bruiklenen van de familie. En de Van der Vorms waren bereid om via een andere stichting, het door Wim Pijbes geleide Droom en Daad, het leeuwendeel van de 55 miljoen op te brengen voor aanpassingen aan het museumgebouw die Boijmans veel meer bezoekers moeten opleveren.

Stoel aan tafel

Dat gulle aanbod werd echter niet geaccepteerd. Pijbes verlangde, mede op grond van zijn ervaring met de langdurige verbouwing van het Rijksmuseum, inzicht in alle plannen plus een ‘stoel aan de tafel’; een vertegenwoordiger van Droom en Daad diende zitting te nemen in de raad van toezicht van Boijmans, het orgaan dat de directie controleert. Dit stuit op bezwaren van Boijmans-directeur Sjarel Ex en cultuurwethouder Said Kasmi (D66). Zij zeggen dat dit botst met de regels voor goed bestuur en toezicht in de culturele sector, de Governance Code Cultuur.

Geen dubbelrol als toezichthouder

Een van de opstellers van deze onlangs ververste richtlijn, Jo Houben, is het roerend met hen eens. Hij was tot voor kort directeur van het kenniscentrum Cultuur+Ondernemen in Amsterdam. Volgens Houben verzet niet alleen de Governance Code Cultuur, maar ook wettelijke regels zich tegen een dubbelrol als toezichthouder. ‘Zodra je ergens toezichthouder wordt, heb je de taak om uitsluitend en alleen in het belang van die organisatie toezicht te houden’, stelt hij. ‘Je kunt niet twee belangen dienen. De raad van toezicht is niet het instrument voor begunstigers om hun betrokkenheid te tonen en invloed uit te oefenen.’

Volgens deze expert is er een andere weg om aan de wens van Droom en Daad tegemoet te komen: door bij de gift een aanvullend contract met voorwaarden op te stellen. ‘Je kunt afspraken op papier zetten. Bijvoorbeeld dat je een keer per kwartaal elkaar ziet en welke cijfers er dan op tafel moeten komen.’

Suikeroom

Pijbes ontvouwde vorig jaar in een interview met de Volkskrant de plannen van Droom en Daad. De oud-directeur van het Rijksmuseum heeft zich ontpopt als de suikeroom van de Rotterdamse cultuursector. Zijn stichting werkt aan eigen projecten, zoals een nieuw Landverhuizersmuseum. Daarnaast steunt Droom en Daad talloze Rotterdamse instellingen, onder meer het Filmfestival (IFFR) en de Kunsthal.

Maar voor wat hoort wat, waarschuwde hij – mecenassen geven geen blanco cheques meer, maar willen betrokkenheid. ‘Wij zeggen niet: hier heb je een bedrag, los het maar op. We beheren ‘conscious capital’, bewust kapitaal: we zijn een betrokken investeerder, we willen dat het goed met je gaat. Zo goed dat we ons op termijn kunnen terugtrekken. We verwachten geen financieel, maar maatschappelijk rendement.’

Argwanende politici

Pijbes vindt daarbij Theo Schuyt aan zijn zijde, hoogleraar filantropische studies aan de VU in Amsterdam. Die stelt dat we in de ‘Gouden Eeuw van de Filantropie’ leven, maar dat de politiek er slecht raad mee weet. Politici zijn argwanend over de intenties van de gevers. Hij vindt het ‘niet meer van deze tijd’ dat gedragscodes de filantropen op afstand houden bij het toezicht.

(Bron: De Volkskrant)

Lees hier het volledige artikel