Een piepjong internationaal vermogensfonds dat in discussie gaat met een 125 jaar oude Londense Trust. Dat gebeurde tijdens de tweede dag van de European Foundation Centre conferentie eind vorige maand in Amsterdam. Het leverde interessante gespreksstof op over innovatie, machtsverhoudingen en verantwoording. 'Vermogensfondsen hebben heel veel macht. De machtsrelatie tussen fondsengevers en fondsenwervers is niet in balans. Niemand geeft macht vrijwillig op, daarom moeten fondswervende organisaties meer macht opeisen.'
Prinses Laurentien opende de plenaire bijeenkomst Foundation innovation – developing new capabilities to respond to new challenges met een speech over de eigenschappen waar fondsbeheerders heden ten dage over moeten beschikken. Daaronder vielen moed en het vermogen je ego los te laten. Wat ze daar precies mee bedoelde hebben we eerder beschreven in het artikel over de toespraak van de Prinses.
Daarna betrad Ruby Johnson, Co-Director van FRIDA, het podium. Haar fonds verstrekt donaties aan jonge feministische initiatieven. FRIDA is gebaseerd op 'participatory-grantmaking', dat wil zeggen dat niet het FRIDA-bestuur bepaalt wie geld krijgt, maar de aanvragers zelf bepalen wie van hen gefinancierd wordt.
Expert van je eigen realiteit
Johnson vertelde over Radio Udayapur, een project gefinancierd door FRIDA. Dit radiostation in Oost-Nepal wil jonge vrouwen nader tot elkaar brengen. 'In Nepal worden jonge meisjes nog vaak uitgehuwelijkt', zei Johnson. 'Ze wonen in afgelegen plekken en raken geïsoleerd. Via Radio Udayapur hebben ze nu elkaar. Collectief hebben ze gezworen nooit hun eigen kinderen uit te huwelijken.'
Het station wordt gerund door vrouwen. 'De mensen die in die realiteit leven, zijn degenen die het best een antwoord kunnen vinden voor het probleem', zei Johnson. 'Daarom laten we de jonge mensen die aanvragen bij ons doen zelf beslissen wie gefinancierd wordt. We vertrouwen dat zij de experts zijn van hun eigen realiteit. We zien ze als partners van verandering.'
'De jeugd neemt actief deel aan filantropie', vervolgde ze. 'Er zijn 800 vermogensfondsen voor jongeren actief in de wereld. Jongeren moeten niet alleen op het menu van de filantropie staan, ze moeten ook aan tafel zitten. De systemen, de instituten laten hen in de steek. We moeten naar hen luisteren'.
'Fondsen moeten radicaal veranderen'
'Ons vermogensfonds heeft een lange traditie', zei Bharat Mehta, directeur van Trust for London. 'Dit jaar vieren we onze 125e verjaardag. Maar we beschouwen onszelf ook als lichtvoetig. Tradities kunnen ook remmend werken.' Mehta's fonds doneert jaarlijks 9 miljoen euro om armoede en ongelijkheid te bestrijden en richt zich uitsluitend op Londen.
'Vermogensfondsen moeten radicaal veranderen', zei Mehta. 'De wereld is snel aan het veranderen en we zijn er niet klaar voor. Hoe is het zo ver gekomen dat we de vluchtelingencrisis niet hebben zien aankomen? Ik wil daarom prinses Laurentien bedanken voor haar toespraak, waarin ze precies uitlegde wat de fondsen staat te doen: moed tonen en je ego loslaten.'
'De Prinses noemde nog een derde punt: buitenstaanders toelaten', vervolgde hij. 'Ook daar ben ik het mee eens. De civil society wordt steeds meer vormgegeven door overheden en vermogensfondsen. Daarom moeten we anderen toelaten. Er is weinig diversiteit in onze sector: verantwoording en accountability is derhalve van kritiek belang.
Hoe verder?
Dagvoorzitter Jo Andrews, de voormalig directeur van netwerkorganisatie Ariadne, vroeg aan Ruby Johnson welk advies zij aan fondsen zou geven. 'Leg je strategie niet vast voor vijf of tien jaar', antwoordde Johnson. 'De situatie kan er over een jaar compleet anders uit zien. Blijf wendbaar en sta open voor verandering'
Andrews legde Mehta dezelfde vraag voor. In zijn antwoord haalde hij weer de prinses Laurentien aan: 'moed hebben. Wij gebruiken onze onafhankelijkheid om die zaken te financieren die anderen niet kunnen oppakken', zei Mehta. 'In 2008 zijn we begonnen met het financieren van de 'living wage' campagne. Dat is een initiatief dat oproept het minimum loon te verhogen zodat mensen ervan kunnen leven. Acht jaar geleden was daar nauwelijks aandacht voor, maar nu is de campagne een groot succes. Het gaat er om de moed te hebben om initiatieven te financieren die in het begin marginaal lijken.'
Machtsongelijkheid
Een ander punt van aandacht is de machtsrelatie tussen fondsgevende en fondswervende instanties. 'Er is een machtsongelijkheid', zei Mehta. 'Alles wat je als financier zegt, heeft grote invloed op de uitvoerende organisaties'. Johnson beaamde dat: 'Ik heb voor verschillende organisaties gewerkt die zelf beslissen wie gefinancierd wordt. Je merkt dat ontvangende organisaties je hun projecten proberen te verkopen. Bij FRIDA zeg ik tegen de geldaanvragers: ik ben niet degene die over het toekennen van de financiering beslist, dat doen jullie zelf. Dit verandert direct de energie, de manier waarop je benaderd wordt.'
Mehta riep op tot actie: 'Vermogensfondsen hebben heel veel macht. De machtsrelatie tussen fondsengevers en fondsenwervers is niet in balans. Niemand geeft macht vrijwillig op, daarom moeten fondswervende organisaties meer macht opeisen.'
Vermogensfondsen