nl
Volgens een bericht in dagblad Trouw van 4 mei maken maar weinig zelfstandigen gebruik van de TONK, de tijdelijke regeling voor noodzakelijke onkosten. Een van de redenen is de angst om de ontvangen steun later weer terug te moeten betalen. Zover is het in dit land al gekomen. De overheid wantrouwt burgers en bedrijven zozeer dat als zij een kleine fout maken, dit grote gevolgen kan hebben. We hebben het meest schrijnende voorbeeld gezien in de toeslagenaffaire, maar het geldt ook voor corona steunmaatregelen. En hetzelfde zien we bij de schadevergoedingen als gevolg van aardbevingen in Groningen. De overheid is zo gespitst op het voorkomen van dat ook maar iemand onbedoeld en onterecht enig voordeel zou ontvangen, dat daarvoor hele rigide uitvoeringsorganisaties worden opgezet en het gezonde verstand wordt uitgeschakeld. Het opruimen van de rommel kost vervolgens tienmaal zoveel dan er is uitgespaard.
Hulde aan met name Pieter Omtzigt voor het boven tafel krijgen van deze misstanden. Ik hoop dat hij snel weer op de been is en politiek actief wordt en dan meteen een volgend probleem aanpakt. Want ook de maatschappelijke organisaties van burgers die veelal belangeloos en uit ideële motieven maatschappelijk problemen willen oplossen, worden de laatste jaren met eenzelfde verschijnsel geconfronteerd: toenemende regels en verplichtingen in het kader van het voorkomen van fraude en witwassen. De maatregelen zijn al net zo disproportioneel als die voor de ouders in de toeslagenaffaire.
In de praktijk betekent het dat je als bestuurslid van een vereniging of stichting (en dat zijn in Nederland nog steeds voor het overgrote deel vrijwilligers) in toenemende mate wordt geconfronteerd met administratieve verplichtingen die nergens toe dienen, maar wel veel tijd kosten. Als ANBI moet je nu bij inkomsten boven de €50.000 naast je jaarrekening een zeer gedetailleerd formulier invullen waarin de cijfers weer op een andere manier gegroepeerd worden dan in je jaarverslag. Ik ben penningmeester van een aantal stichtingen die gelukkig onder de €50.000 jaarlijkse inkomsten zitten, maar wie zegt dat dat de drempel blijft?
Het ultieme gedrocht is wel de UBO, zo bizar dat er niet eens een Nederlands woord voor bestaat. De Ultimate Beneficial Owner is de belanghebbende van een stichting. Alle stichtingen en verenigingen moeten hier opgave van doen. Volgens mij zijn de UBO’s in ons soort werk de mensen waar we het voor doen. In het geval van de stichtingen waar ik bestuurslid van ben, bijvoorbeeld de mensen met dementie in Indonesië of Suriname. Maar dat is nogal ongrijpbaar, daarom moeten we de namen van de bestuursleden invullen. Maar die staan toch al geregistreerd bij de Kamer van Koophandel? Niets mee te maken. De wetgever denkt op deze manier boeven te vangen. Als ik boef was, zou ik permanent in een deuk liggen over zoveel naïviteit – en daardoor wellicht minder toekomen aan fraude activiteiten, dus dan werkt het linksom of rechtsom toch! Maar in werkelijkheid is het om te huilen en een enorme verspilling van tijd en energie.
De Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie (SBF) heeft een hele nette brief aan de informateur gestuurd waarin de problemen aan de orde worden gesteld, maar ik ben bang dat dit niet gaat helpen. Moeten we niet eens als sector gaan nadenken over een ludieke vorm van verzet. Bijvoorbeeld door allemaal als bestuurder de heer M. Rutte te Den Haag op te geven? Er is vast wel ergens een kopietje van zijn paspoort uitgelekt… Andere ideeën zijn ook welkom. Je zou zeggen dat er bij alle discussie over een nieuwe bestuurscultuur momentum voor is.
----
Auteur Marc Wortmann is zelfstandig adviseur en tevens aan De Dikke Blauwe verbonden als Expert Onderzoek en als programma-manager van het Corporate Foundations Forum.
Wilt u meer bijdragen van zijn hand lezen? Klik hier.
