‘Samenwerking in politiek Nederland’
Marc van den Tweel: ‘Nog nooit was de urgentie zo groot om wijs en voorzichtig om te gaan met ons groene kapitaal. Een gevoel dat gedeeld wordt door de partijen met wie wij de agenda hebben samengesteld. Nu wij in Nederland aan de vooravond staan van de formatie van een nieuw kabinet, inspireert onze groene agenda hopelijk ook tot samenwerking in politiek Nederland. Alle fracties van de Tweede Kamer hebben de groene agenda gekregen, het zou natuurlijk geweldig zijn als we onze gezamenlijke voorstellen terugzien in het uiteindelijke Regeerakkoord.’

 ‘Verandering is noodzaak’
De sfeer van optimistische veranderingsgezindheid en samenwerking werd al gelijk aan het begin van het Voorjaarsforum verwoord door Natuurmonumenten-voorzitter Hans Wijers: ‘Verandering is noodzaak. Dat geldt voor de overheid, die moet erkennen dat burgers meer eigen handelingsvrijheid willen om invloed uit te oefenen op hun eigen leefomgeving, maar ook voor Natuurmonumenten zelf. Wij moeten zelf een meer agile organisatie worden. Het Maatschappelijk regeerakkoord dat wij vandaag presenteren is er een concreet voorbeeld van. Het nieuwe kabinet kan er direct mee aan slag, indachtig Jan Schaeffers beroemde uitspraak: ‘in gelul kun je niet wonen.’
 
‘Hoe komt het toch dat het bedrijfsleven in het duurzame denken vaak meer visie toont dan de overheid?’, wilde Ferry Mingelen weten van de oud Akzo Nobel-opperhoofd. Wijers: ‘Bedrijven denken vaak meer op de lange termijn, op fact base, omdat zij relevant voor de afnemers en voor de samenleving willen blijven.’
 
Na Wijers’ openingswoorden was het de beurt aan vier sprekers uit verschillende maatschappelijke geledingen en organisaties om het publiek warm te maken met ‘pitches’ van zeven minuten, uitmondend in een stelling waarover de aanwezigen met groen en rode kaarten konden stemmen.

Sigrid van Aken, directeur van de goede doelenloterijen, trapte gelijk sterk af. Haar betoog werkte toe naar de stelling dat de overheid nu eindelijk eens een visie op filantropie moet ontwikkelen. Dat de sector nu is ondergebracht bij het ministerie van Veiligheid en Justitie was, gezien de hilariteit, klaarblijkelijk voor de meeste aanwezigen een nieuwtje. Filantropie hoort thuis in het hart van het kabinet, bij de premier en Algemene Zaken, poneerde Van Aken, een standpunt dat het afgelopen decennium ook herhaaldelijk door De Dikke Blauwe naar voren is gebracht.

  ‘Loterijen moeten status aparte krijgen’
Uiteraard liet Van Aken deze gelegenheid niet schieten om nog even fijntjes te wijzen op het belang van haar Goede Doelenloterijen als een van de belangrijkste filantropie-financiers in ons land. Wat vreemd is het dan, zo betoogde Van Aken, dat haar loterijen door de overheid over één kam wordt geschoren met de ordinaire gokpaleizen, zoals casino’s, die zich niets gelegen laten liggen aan maatschappelijke afdracht. Loterijen die ten minste veertig procent afdragen aan het goede doel zouden daarom een status aparte binnen het kansspelbeleid moeten krijgen, aldus Van Aken. En daar was, op de paar aanwezigen die ‘filantropie’ nog opvatten als paternalistische liefdadigheid na, iedereen het in de zaal mee eens. 
 

Natuur als businessconcept
De tweede spreker, VNO-NCW-baas Hans de Boer, was een mooi voorbeeld van de natuurlijke spanning die er lijkt te ontstaan zodra natuur en economie door één deur moeten. Maar De Boer deed veel moeite om die tegenstelling te relativeren en slaagde daar grotendeels ook in. De Boer: ‘Ik ga hier echt niet het groene heertje uithangen. Nederland is een topland met prachtige natuur, die mede door uw soort organisaties er weer veel beter voor staat. Ik zie in die natuur, waar ik persoonlijk veel affiniteit mee heb, ook een businessconcept. De Markerwadden kan uitgroeien tot een iconisch project.’
 
Op de vraag hoe dat iconische project van 80.000 ha dan gefinancierd moest worden, stelde De Boer: ‘De Markerwadden moeten als voorbeeldproject uit de rijksmiddelen gefinancierd worden: zeshonderd miljoen in tien jaar. Een peulenschil voor een land als Nederland. De Markerwadden moeten juist de ruimte vrijmaken om daarna in de rendabele projecten te investeren in plaats van ze te subsidiëren.’
 
Nieuwe vormen van natuur
Kunstenaar/filosoof Koen van Mensvoort (Next Nature Network) kwam goed geprogrammeerd na werkgeversbaas De Boer de zaal even lateraal laten denken over het concept ‘natuur’. Zijn visueel sterk ondersteunde betoog kwam hierop neer: natuur is geen statisch gegeven en we moeten accepteren dat we te maken hebben met nieuwe vormen van natuur (born) en cultuur (made): ‘Born and made are fusion’. Oude tegenstellingen tussen ‘pure natuur’ en menselijke interventie stoelen volgens Van Mensvoort nog op de christelijke visie van het door mensen verstoorde paradijs. Eerder gaan we volgens Van Mensvoort toe naar nieuwe ecologieën, maar dat was een aantal puristen in de zaal toch een te grote mentale haakse bocht: gaat het hier om een transformatieproces of is er doodleuk sprake van vernieling van natuur?

  ‘Minder hekken, meer mengen’
De laatste pitch was voor Marc Calon. De voorzitter van LTO Nederland kreeg ook wat Flak te verduren van de meer fundamentalistisch ingestelde natuurlobby: landbouw vervuilt, dus wat ging meneer Calon hieraan doen? De LTO-baas nam direct afstand van de leden die het met de natuur en duurzaamheid niet nauw nemen, maar kaatste de bal ook terug: veertig procent van de duurzame energie in Nederland komt van boeren. En die zijn best van goede wil, maar zuchten volgens Calon onder niet effectief generiek overheidsbeleid: ‘Schiet nou toch eens uit die regelreflex en maak gebruik van de Nederlandse traditie om veel zaken onderling te regelen. Ik zeg: minder hekken, en meer mengen!’
 
Breed maatschappelijk draagvlak
Het slotakkoord was voor een bevlogen Van den Tweel, die met de nodige zelfspot, zijn Maatschappelijk regeerakkoord alsnog tot de nooit gesignaleerde politieke game changer in de Nederlandse verkiezingen bestempelde. Het elan werkte aanstekelijk, al zal niemand in de zaal de illusie hebben gehad dat de kabinetsformatie per direct wordt stilgelegd om deze Agenda te omarmen als kompas voor de komende vier jaar (hoewel het zeker op warme sympathie van Jesse Klaver kan rekenen). Nu Nederland weer een ‘topland’ is, waar de meevallende miljarden tegen de begrotingsplinten lijken te klotsen en de ruif weer vol gevuld is, dienen zich allerlei belangengroeperingen aan in Den Haag en draait het lobbycircus op volle toeren. Het Maatschappelijk regeerakkoord heeft op veel van deze acties, agenda’s en manifesten wel een streepje voor: de indrukwekkende breedte van het maatschappelijk draagvlak. Voor een land dat haar participatiemaatschappij al zo hoog op het schild heeft gehesen, is de betekenis ervan toch nauwelijks te onderschatten.
 
Deze Agenda voor een groen en gezond Nederland is een nieuw bewijs voor de stelling dat oude tegenstellingen overwonnen kunnen worden door nieuwe gezamenlijke ambities.
 
- Maatschappelijk regeerakkoord, Agenda voor een groen en gezond Nederland
- Toespraak Hans Wijers, voorjaarsforum 31/03
- Toespraak Marc van den Tweel, voorjaarsforum 31/03
 
►Wilt u voortaan elke donderdagochtend het laatste nieuws, opinies en achtergronden over de wereld van doneren & sociaal investeren? Voor een geheel kosteloos abonnement op DDB Journaal: klik hier.