Na een teruglopende opbrengst in 2012, wordt ook voor 2013 een verdere daling verwacht in de twee grootste kerken, de Rooms-Katholieke Kerk en de Protestantse Kerk. Toch blijft de actie Kerkbalans voor beide kerken een vitale bron van inkomsten. Voor de nabije toekomst zijn er plannen om door centrale ondersteuning de lokale geldwerving te versterken.
Bij de start van de 41e jaarlijkse geldwervingscampagne actie Kerkbalans in Utrecht, presenteerden vertegenwoordigers van beide kerken de cijfers en prognoses van de laatste jaren en zetten zij uiteen hoe zij gaan proberen de trend van teruglopende inkomsten om te buigen. Dr. Ton Bernts, directeur van het onderzoekscentrum Kaski van de Radboud Universiteit Nijmegen, overzag de 40-jarige geschiedenis van de succesvolle gezamenlijke campagne van de grootste Nederlandse kerken en gaf zijn visie op de toekomst van de geldwerving.
Cijfers RKK Kerkbalans bracht in 2012 in de Rooms-Katholieke Kerk in totaal € 56,8 miljoen op. Dat is 2,8 procent minder dan in het jaar daarvoor. Daarmee blijft Kerkbalans, samen met de inkomsten uit bezittingen en beleggingen (€ 56,5 miljoen), voor de R.K. Kerk één van de twee grootste bronnen van inkomsten. Voor het jaar 2013 wordt een nog iets grotere daling van de inkomsten uit Kerkbalans verwacht (-4 procent). De dalende trend is in de RKK al zichtbaar sinds 2010.
Oorzaken Als oorzaken van de daling noemen parochiebesturen vooral de krimp van het aantal kerkleden en de vergrijzing in de R.K. Kerk. Drs. Duijsens zag ook opnieuw verband met de reorganisaties die gaande zijn in een aantal bisdommen en in de weer iets verminderde deelname aan Kerkbalans in de R.K. Kerk: in 2012 40 procent tegenover 41 procent in het jaar daarvoor.
Rappelleren Duijsens kondigde aan dat in het komende jaar de parochies zullen worden gestimuleerd om de methoden van Kerkbalans toe te passen, onder meer door het noemen van richtbedragen en het rappelleren in gevallen waarin parochianen hun toezeggingen voor bijdragen niet nakomen. Verder wil men de lokale geldwerving versterken door parochies scholing op dit gebied aan te bieden en door de actie te verbreden door in het vervolg ook een beroep te doen op nieuwe doelgroepen.
‘Het tij keren’ Bij de PKN liepen de inkomsten uit Kerkbalans in 2012 met 2,0 procent terug tot een totaal bedrag van € 189 miljoen. Over het jaar 2013 wordt een nog iets grotere daling van de opbrengst uit Kerkbalans verwacht: 2,7 procent minder, waardoor de opbrengst terugloopt tot circa € 184 miljoen. In de Protestantse Kerk is Kerkbalans veruit de grootste bron van inkomsten. Oorzaken van de daling zijn, volgens de kerkrentmeesters, de crisis en het overlijden van gemeenteleden die bijdragen. Omdat juist 80-plussers veel bijdragen komt nu ook de groei van de bijdrage per lid langzaam aan tot stilstand, aldus de toelichting op de PKN-cijfers door ds. Leonie Bos, de voorzitter van de Raad voor de Plaatselijke Geldwerving in de Protestantse Kerk.
Ds. Bos verwacht nog altijd het tij van dalende Kerkbalans inkomsten te kunnen keren door gemeenten effectief te ondersteunen bij plaatselijke geldwerving trajecten. Een belangrijk middel daartoe is het vorig jaar gestarte project Ondersteuning Plaatselijk Geldwerving (OPG). Meer dan 100 gemeenten hebben daar dit jaar aan deelgenomen. ‘De effecten in inkomsten kunnen we natuurlijk pas na de actie Kerkbalans 2014 vaststellen, maar gelet op het enthousiasme van de deelnemende gemeenten zijn de verwachtingen positief.
Voor volgend jaar is een vervolg op het project voorzien: er worden nieuwe producten ontwikkeld, onder meer op het gebied van legaten en schenkingsaktes. Er worden workshops voorbereid, zoals hoe je een plan van aanpak opstelt en een workshop communicatie, in samenwerking met het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie en er worden platforms ontwikkeld voor crowdfunding en eventfunding.
Toekomst Kerkbalans Bij de presentatie van de actie Kerkbalans 2014 ontvouwde dr. Ton Bernts (foto), directeur van het onderzoekscentrum Kaski, een visie op de toekomst van Kerkbalans die parallel loopt aan de toekomst van de kerk. ‘Een vicarious church, waarvoor ik eerder eens de term ‘publiekskerk’ heb gebruikt, is wezenlijk naar buiten gericht, open. Het is een combinatie van ledenkerk, servicekerk en appelerende kerk. Voor alle drie de functies is een publiek. Brede fondsenwerving op basis van functies en bijbehorende doelgroepen dient hierbij aan te sluiten. Aldus kan tegemoet worden gekomen aan het onstuitbare fenomeen dat – ook elders in de samenleving – burgers losser komen van organisaties en zich meer als klant dan als lid beschouwen en gedragen, en aldus ook zich ook kritischer opstellen’, aldus Bernts.
De toekomst van de kerkelijke geldwerving ligt volgens dr. Bernts ‘uiteraard allereerst bij de direct betrokken kerkleden, en in de uitvoering van de geldwerving onder deze groep is ook nog veel te winnen. Maar de toekomst ligt ook in verbreding, in geldwerving onder bredere groepen (……….) Het stelt de vraag hoe de sociale en culturele activiteiten van de kerken die bijdragen aan zingeving, solidariteit en saamhorigheid te ‘verkopen’ aan een groter publiek.’
nl
