nl
Bij mijn entree als bestuurder in de Nederlandse natuurbescherming, inmiddels al wat jaren geleden, verbaasde ik me oprecht over de venijnigheid die soms zichtbaar werd in allerhande discussies. Het merkwaardige was dat die heftige discussies vooral (!) gevoerd werden tussen de groene angehauchten en veel minder met de buitenwereld waarmee feitelijke belangentegenstellingen waren. De ‘strijd’ ging vaak tussen deskundigen en ideologen met sterke opvattingen, daarbij aangetekend dat dit debat vooral plaatsvond buiten de muren van de professionele organisaties.
Mijn (destijds) collega bij Natuurmonumenten, Bjørn van den Boom, wees me na het uiten van mijn verbazing over dat Nederlandse debat op de theorie van Sigmund Freud: ‘het narcisme van het kleine verschil’: hoe meer mensen het met elkaar eens zijn, hoe heftiger ze van mening verschillen over die aspecten waar ze het niet over eens zijn. Al verder onderzoekend stuitte ik op antropoloog Anton Blok, die hierover schreef dat juist dat subtiele onderscheid tussen mensen en groepen de inzet vormt van conflicten en meedogenloze strijd. Burgeroorlogen en de broederstrijd tussen Kaïn en Abel zijn wat dat betreft sprekende voorbeelden.
Bjørn van den Boom en ondergetekende hebben hier in de loop der tijd verder over gefilosofeerd en de weerslag daarvan op papier gezet in het boek Uit Balans. We constateerden (met enige dichterlijke vrijheid en overdrijving…!) dat er in de Nederlandse natuursector soms sprake is van sectorale automutilatie. Daarbij is er soms (vaak?) sprake van morele oordelen, aannames en onderlinge (dis)kwalificaties. Op sommige plekken is er daardoor te weinig ruimte (en respect) voor verschil van inzicht en gedachtewisseling – en daarmee voor meer ‘onbevangen’ intellectuele nieuwsgierigheid. Ik had (en heb) moeite met die opstelling. Niet alleen omdat het de diversiteit aan opvattingen, wat ik als een heel groot goed beschouw, onder een klamme deken van uniforme opvattingen probeert te krijgen. Maar ook en vooral omdat het de effectiviteit van hetgeen je wilt bereiken in gevaar kan brengen.
Is dat ‘narcisme van het kleine verschil’ uniek voor de wereld van natuurbescherming? Of is dit de (tè) kritische beschouwing van iemand die nu op enige afstand tot zijn vroegere werkterrein staat? Ik vrees dat het antwoord tweemaal ‘neen’ is. Uit gesprekken met peers hoor ik soortgelijke verhalen uit de wereld van, bijvoorbeeld, ontwikkelingssamenwerking, cultuur en zorg. Kennelijk is deze fijnslijperige neiging onder min-of-meer gelijken groot zodra het gaat om een ideologie of missie. Jammer, want je zou toch denken dat we ‘buiten de deur’ grotere problemen op te lossen hebben. Toch?
Meer over de verhouding missie, markt en maatschappij is te lezen in het boek Marktgericht, missiegedreven dat Marc van den Tweel schreef. Marktgericht, missiegedreven kost €19,99 en is verkrijgbaar via de boekhandel of in de webshop van Walburg Pers.
Tweels Tweak wordt op persoonlijke titel geschreven door Marc van den Tweel. Van den Tweel is algemeen directeur van sportkoepel NOC*NSF en toezichthouder bij het Rijksmuseum van Oudheden. Voorheen was hij algemeen directeur bij Natuurmonumenten en Ronald McDonald Kinderfonds en marketingdirecteur bij het Wereld Natuur Fonds.
