nl
Mooie cijfers
Na het al positieve Goede Doelenrapport van de VFI halverwege het jaar, eindigt 2007 in juichstemming met de prima 2006-cijfers van het CBF. De nalatenschappen stegen na jaren van daling, de collecteopbrengsten stoven omhoog, wervingskosten daalden licht, en bestedingen en inkomsten gingen omhoog. Zou Theo Schuyts Gouden Eeuw dan toch werkelijk aangebroken zijn?
Luchtfoto
Hoe breng je een dynamische nieuwe sector in beeld? De FM-16 ontwikkelde samen met NOVA-illustrator Joep Bertrams de De Sectorposter Filantropie. Alle abonnees kregen er een gratis toegestuurd. De rest van de oplage was in een mum van tijd uitverkocht. Premier Balkenende liet een bedankbriefje sturen. Toch aardig.
Zembla
Columnist (‘Cry wolf') Schuringa waarschuwde de goede doelen tevergeefs voor de Zembla-reportage over foute beleggingen bij goede doelen. De uitzending leidde tot directe actie van ondermeer Milieudefensie en omroep Llink. KWF Kankerbestrijding had het nog even moeilijk, terwijl de professionele beleggingsadviseurs doodgemoedereerd een andere kant op keken. Vrijwel elke grotere organisatie lichtte het afgelopen jaar de eigen beleggingen nog eens door.
Iedereen een strafblad
Kortstondige ophef ontstond over een preventieve risico-analyse van de goede doelensector door onderzoeksbureau Intraval, waarmee alle kranten hijgerig aan de haal gingen. NRC en Volkskrant voorop. Bijna alle bestuurders hadden opeens een strafblad. Bij nauwkeurige lezing bleef er vrij weinig van over: much ado about nothing. Dat gold ook voor andere berichtgeving van de Volkskrant: de bewering dat nalatenschappen de ‘levensader' van goede doelen zijn, was wel erg makkelijk door te prikken.
Maatschappelijke stage
De verplichte maatschappelijke stage schrompelde ineen tot een paar snuffeldagen, maar echt massaal en enthousiast reageerde de sector niet. De Zonnebloem en Scouting Nederland reageerden het meest alert. Zij zagen de potentie van een groot leger vrijwilligers, donateurs en vrienden voor de toekomst. Wie de jeugd heeft...
Doe iets!
Vrijwilligerswerk werd steeds populairder, al is de traditionele vrijwilliger aan het verdwijnen. Het moet allemaal sneller, vrijblijvender en projectmatiger. De trend om iets te willen ‘doen' in plaats van geld storten, zette ook in 2007 door. Trouw deed onderzoek naar de idealen van Nederlanders. Vooral ‘een schooltje bouwen in een arm land' tijdens de vakantie scoort hoog. In de praktijk is de voornaamste vorm van goed doen toch gewoon geld storten (wat niet als idealisme wordt beschouwd), want om zelf iets te doen ontbreekt vaak geld en tijd. Paradox: als je geld geeft ben je dus niet idealistisch, als je zelf timmert ben je dat wel? FM-columnist 19 maakte zich boos over de term ‘a little charity on the side', en riep op tot ACTIE: doe iets!
FM-Lintjesregen
Waardering voor de stille werkers was er door middel van de FM-Lintjesregen. Van de mogelijkheid om de goeddoeners uit hun anonimiteit te halen werd gretig gebruikgemaakt. De oranje extra editie was één grote hommage aan de helpende medemens.
Childright in zwaar weer
Filantroop en ondernemer Jakob Gelt Dekker gooide de knuppel in het hoenderhok. Hij verliet kinderfonds Childright omdat er sprake zou zijn van een administratieve puinhoop en een te grote strijkstok. Het CBF deed een stevige duit in het zakje door donateurs voorlopig te ontraden om aan het fonds te geven. FM reconstrueerde de affaire aan de hand van vertrouwelijke correspondentie en reacties van Childright-voorzitter Brochard en CBF-directeur Adri Kemps.
Geslaagd Civil
Zoals de civil society zelf, was ook het gelijknamige evenement dat in juni plaatsvond in Utrecht: vol contrasten. Het nieuwe format van een eendaags congres met themasessies gericht op specifieke beroepsgroepen en een gratis beurs doorstond de eerste test meer dan uitstekend. Ook het deelnemersaantal was ronduit bevredigend. Jammer dat het hoofdprogramma voldoende esprit ontbeerde: de 2008-editie belooft meer engagement en ambitie.
FM50
Tijdens een feestelijk diner aan de vooravond van Civil werd de FM50 bekendgemaakt. Het was warm, gezellig en inspirerend. De aankondigingen waren te lang, maar het enthousiasme groot. 2006-winnaar Boudewijn Poelmann overhandigde in het sfeervolle Koetshuis van Nyenrode Universiteit de trofee voor overall-winnaar Rien van Gendt aan diens uitstekende stand-in Ivo Samrén. Opvallend: de donerende familie Jansen op plek 5. Radio, tv en kranten spraken desondanks over de filantropen top vijftig: dat misverstand lijkt onuitroeibaar.
De kleintjes blijven komen
De stroom doe-het-zelvers in ontwikkelingshulp is nog lang niet opgedroogd. Er blijven er voortdurend nieuwe bijkomen. Vaak met als mede-motief: wij kunnen het beter, sneller en efficiënter dan de grote jongens. Blijkt niet zo te zijn, zo liet onderzoek van de Nijmeegse Radboud Universiteit zien. Onderzoeker Lau Schulpen onderzocht kwaliteit en effectiviteit van kleine hulpprojecten. Met een ontnuchterende conclusie dat de kleintjes hun claims absoluut niet waar maken. Dat verbaasde de grote organisaties uiteraard niet. Intussen richten enkele grote ontwikkelingsorganisaties zich op steun en advies aan de kleintjes. Met die faciliterende rol is waarschijnlijk iedereen gebaat.
ISF geeft CBF de bons
De lokaal opererende fondsenwervers, verenigd in het ISF, willen zich niet langer in het keurslijf van toezichthouder CBF laten persen en braken de gesprekken af over een "klein keur" als vervanging voor de huidige "Verklaring van geen bezwaar". ISF-voorzitter Peter Helmer maakte in een groot interview in FM duidelijk dat het CBF geen rekening houdt met de eigenheid van instellingen, zoals ziekenhuizen, die lokaal fondsen werven. Het ISF-bestuur beraadt zich nu op "andere mogelijkheden". En het CBF? Dat gaat gewoon door met verkenningen naar zo'n "Klein Keur". Wordt in 2008 zeker nog vervolgd.
Eindelijk ANBI-criteria
Eindelijk legde het Ministerie van Financiën haar filantropisch ei: de nieuwe criteria voor anbi's (algemeen nut beogende instellingen). Dat was een belangrijk moment voor onze sector. Instellingen die door de Belastingdienst als "anbi" worden aangemerkt volgens de nieuwe criteria, worden immers van schenkingsbelasting vrijgesteld, terwijl donoren hun giften aftrekbaar zien. FM had een uitgelekte versie van de nota al vroeg in handen en zag dat het SBF veel had binnengehaald. De criteria blijken voor instellingen die nu al het CBF-Keur hebben een "eitje". En de kerken? Die kregen later alsnog hun zin: zij kunnen volstaan met groepsbeschikkingen.
Drastische aanpassingen voor gekorte OS-clubs
Enkele grote ontwikkelingsorganisaties maakten dit jaar drastische reorganisaties door, mede als gevolg van het intrekken of sterk verlagen van de subsidie uit de medefinancieringspot van het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking. Zo krompen NiZA en PLAN flink in. Veertig gekorte organisaties maakten bezwaar en zes daarvan kregen alsnog (meer) subsidie. Het veelgeplaagde PLAN was daar niet bij. De interesse voor ontwikkelingswerk is trouwens vooral bij jongeren groot, zo bleek uit de Barometer Internationale Samenwerking van NCDO. Opmerkelijk: jongeren blijken ook beter geïnformeerd over ontwikkelingshulp en millenniumdoelen dan ouderen.
Geven in Nederland
Het tweejaarlijkse onderzoek Geven In Nederland is altijd een event, zeker als SER-baas Rinnooy Kan komt spreken. We geven met z'n allen een half miljard minder dan bij de uitkomst van het vorige onderzoek twee jaar geleden, zo blijkt uit GIN 2007. Die uitkomst had alles te maken met een methodologische opschoonbeurt van het onderzoek, waaruit bleek dat de inbreng van het bedrijfsleven behoorlijk naar beneden bijgesteld moest worden. Het belangrijkste gevolg voor FM: we moesten onze ondertitel aanpassen! Sinds medio 2007 zijn wij "Tijdschrift voor bestuurders van €4,4 miljard geefgeld" . The artist formerly known as 5,2 miljard dus.
Publieksvertrouwen
Onderzoeker René Bekkers toonde begin dit jaar aan wat we eigenlijk al wisten: het Nederlandse geefpubliek heeft weinig benul van de echte taken van het CBF. Een merkwaardige paradox: het onrealistische beeld van het CBF (ze zullen ook de effectiviteit van goede doelen wel controleren) zorgt wél voor een groter vertrouwen in goede doelen.
Centraal informatiesysteem
Eindelijk komt het dan écht van de grond: een nationaal, online, informatiesysteem over goede doelen. CBF en VFI startten een proef in het kader van een Europees project. Voorbeeld: www.guidestar.org.uk. Uiteindelijke doelstelling: méér transparantie van de goede doelen sector door middel van één gemeenschappelijk loket.
Radio: Appeltjes van Oranje
Op 14 mei besteedde Hagens op de Middag (AVRO, Radio 1) aandacht aan de uitreiking van de Appeltjes van Oranje van het Oranjefonds. Voorzitter Hans Weijers kreeg enkele vragen voorgelegd, waaronder twee van FM-hoofdredacteur 5 over de afhankelijkheid van de Poscodeloterij en beleid ten aanzien van besteding van reserves uit beleggingswinst.
Donorhoax
De heisa rond de donorshow van BNN was wereldnieuws. De dubieuze beauty contest tussen potentiële ontvangers van een donornier bleek doorgestoken kaart. Nierstichting-directeur Paul Beerkens gaf in een interview in NOVA zijn visie op het omstreden programma.
Inkoop en de verspilde miljoenen
VFI Diensten (voorheen inkoopcombinatie Stichting Charitas) biedt de ruim honderd bij haar aangesloten goede doelen tegen sterk gereduceerd tarief een inkoopscan aan. Geen overbodige luxe, want er blijven miljoenen liggen. Aldus Monique van Bijsterveld (Charitas), Gerard Oortwijn (PSI) en Ruud Kamphuis (KWF Kankerbestrijding) in een vraaggesprek met FM.
Naar het postkantoor
Onlangs startten negentien landelijke goede doelen met een proef op postkantoren. In de postkantoren worden potentiële donateurs over de doelen geïnformeerd. Ook kunnen consumenten zich aanmelden als vrijwilliger of donateur.
Van de pot gerukt
De economie16 van Trouw bleek tijdelijk even helemaal van de pot gerukt. Redacteur Vincent Dekker presteerde het om in drie kolommen het verdwijnen van duizenden postbodes bij TNT regelrecht in de schoenen van de goede doelen te schuiven. Die zouden opportunistisch kiezen voor de goedkopere aanbieders Sandd en SelektMail. Bij FM heet dat: vrije markteconomie. En Trouw? Misschien was dat tijdelijk even de slechtste krant van Nederland.
WarChild wint opnieuw
Net als vorig jaar werd WarChild opnieuw overall winnaar van de Transparant Prijs voor het meest inzichtelijke en onderscheidende jaarverslag voor charitatieve instellingen. Oranje Fonds, Stichting Connect International en Net4Kids wonnen in hun deelcategorie. De prijzen werden overhandigd tijdens een feestelijke bijeenkomst in Madurodam. Het was de vierde keer dat de verkiezing georganiseerd werd, dit jaar voor het eerst door PricewaterhouseCoopers samen met Stichting Civil Society in de plaats van de Donateursvereniging.
DV R.I.P.
Het duurde even, maar aan de lijdensweg van de DV en die van haar laatste kritische en betrokken leden die elkaar via een kort geding te lijf gingen, is dit najaar dan toch een (zeer tumultueus) einde gekomen. Overigens bleek uit een onderzoek van enkele jaren geleden al (nu pas naar buiten gekomen) dat er geen maatschappelijk draagvlak was voor een donateursvereniging.
Pont II rapporteert
Een commissie onder leiding van Hans Pont bracht een advies uit aan de besturen van CBF en VFI over de vervlechting van de Code Wijffels (VFI) en het huidige CBF-keur. Dat was volgens de ingewijden een meer dan zware bevalling.
Vakdag voor fondsenwervers
De eerste gratis vakdag voor fondsenwervers van onze collega's van het Vakblad was wat aantal bezoekers betreft een voltreffer. Het evenement lijkt vooral voor de fondsenwervers van kleinere stichtingen en verenigingen in een behoefte te voorzien.
MVO: mooie kreet, veel dynamiek, weinig verankering
MVO moet, daar is vrijwel elke ondernemer en manager wel van overtuigd, zo bleek ook dit jaar weer. Maar hoe het dan moet? En wat het precies is? MVO Nederland concludeerde deze zomer dat het daadwerkelijk ontwikkelen en uitvoeren van MVO-activiteiten nog vrij gebrekkig op gang komt. De meeste MVO-activiteiten blijken gerelateerd te zijn aan de werknemers van het bedrijf.
Over MVO gesproken: de sponsoring van gezondheidsfondsen door voedingsproducenten (Hartstichting; Nierstichting, Hersenstichting, e.a.) lijkt een trend, die kritisch wordt gevolgd. Toch zijn er prima voorbeelden in andere landen, betoogde columnist Doude van Troostwijk in FM. Maar zorgvuldige afspraken en communicatie zijn essentieel.
Personalia
Veel personele wisselingen het afgelopen jaar. Paul Beerkens nam onder begeleiding van een gitaarspelende Theo Schuyt afscheid als voorzitter van koepel VFI. Hij wordt tijdelijk opgevolgd door Cordaid-kanon René Grotenhuis. Junte De Savornin Lohman vertrok na veertien jaar bij het Reumafonds, dat hij in omvang verdubbelde. Ook Oxfam Novib-directeur Sylvia Borren zette een punt achter haar loopbaan. Voormalig Groenlinks Tweede Kamerlid Farah Karimi volgde haar op.
Op zijn bestuurlijke hoogtepunt nam lokale sponsor-goeroe Maerten Verstegen verstandig afscheid en werd prompt tot ere-voorzitter benoemd. Hij werd opgevolgd door Peter Helmer, die nog onlangs in FM zijn visitekaartje nadrukkelijk afgaf.
Mechtild van den Hombergh, directeur en boegbeeld van Stichting Doen, nam onlangs afscheid en Nina Tellegen volgde haar op.
Ook FM50-winnaar Rien van Gendt maakte als voorzitter (Van Leer Group Foundation) plaats na een lange staat van dienst; hij werd opgevolgd door André Betting.
Aloys van Rest, een van de drijvende krachten achter het succes van Unicef, begon onlangs voor zichzelf, terwijl Milou Halbesma (ex-KWF) na een uitstapje bij o.a. Novamedia nu op haar plaats lijkt als mede-directielid bij de door Pieter Geelen opgerichte en zeer actieve Turing Foundation.
KNRM-directeur Sip Wiebenga nam afscheid en kreeg voor zijn jarenlange inzet de De Ruytermedaille opgespeld door staatssecretaris Tineke Huizinga-Heringa (VWS). Helemaal uit beeld is ze voorlopig niet, maar Warchilds godmother Willemijn Verloop droeg
het stokje over aan Marc Vogt.
Opmerkelijk was de move van Cordaid-directeur Lilianne Ploumen, die landelijk nieuws baarde door partijdinosaurus Jan Pronk de loef af te steken in de strijd om het PvdA-voorzitterschap. En Jan Scherphuis ten slotte werd onlangs uitgewuifd als voorzitter van de koepel van vermogensfondsen FIN. SCP-directeur Paul Schnabel hield te zijner eer een inspirerende en geestige speech.
Epiloog
Hoe overweldigend de belangstelling voor klimaatverandering ook is, hoeveel BN'ers ook hun eigen fonds oprichtten het afgelopen jaar, hoe vaak de term MVO ook weer is gevallen: de trend naar duurzaam goed doen moet ook weer niet overschat worden. Uit onderzoek in opdracht van een aanbieder van kerstpakketten bleek dat werknemers die zelf de invulling van hun kerstpakket mogen uitzoeken, het allerliefst hun eigen foto op canvas willen hebben. Ook tijdschriften en schoonheidsbehandelingen zijn populair. Het doneren van een kerstgift aan een goed doel werd het minst gekozen...
De 16 van FM wenst u prettige feestdagen en een gezond, gelukkig en filantropisch voorspoedig 2008!
