nl
Transparantie blijft nodig , maar hoe meet je prestaties?
Toegegeven, het magische T-woord viel minder vaak dan vorig jaar, maar elke schakel is onze sector is zich inmiddels bewust van de noodzaak van transparantie. War Child won dit jaar de Transparant Prijs voor het beste jaarverslag van een charitatieve instelling. Andere winnaars: Oranje Fonds (vermogensfondsen), Mama Alice (kleine fondsen) en Stichting Ontmoeting (middelgrote fondsen).
Maar met transparantie alleen ben je er niet. Hoe kun je als organisatie of bedrijf aantonen dat jouw werk ertoe heeft gedaan? Daarover worden op allerlei fronten aanzetten gegeven, zoals op SROI-bijeenkomsten. Een van de mogelijkheden: het CHAMP-systeem van de Nationale Goede Doelen Test. Uiteindelijk doel: de effectiviteit van gdo's kwantificeren, zodat donateurs de prestaties van een doel kunnen meewegen in hun keuze.
Dijkstal-commissie licht ontwikkelingssamenwerking door
Een groep Nederlandse ontwikkelingsorganisaties vroeg een onafhankelijke commissie onder leiding van VVD-coryfee Hans Dijkstal om ontwikkelingssamenwerking door te lichten op draagvlak en effectiviteit. In april presenteerde de commissie Dijkstal haar tamelijk onthutsende bevindingen. Conclusie: zowel de overheid als de organisaties moeten beter, eerlijker en moderner communiceren. "Meet wat je meten kunt. Wat niet gemeten kan worden, is een kwestie van vertrouwen." Minister van Ardenne van Ontwikkelingssamenwerking legde het rapport naast zich neer.
Tsunami-gelden nog niet allemaal goed besteed
De internationale Tsunami Evaluatie Coalitie was pijnlijk eerlijk: elkaar voor de voeten lopende hulporganisaties, lokale initiatieven die niet tot hun recht kwamen. Kortom, alles wat we al kenden uit de SHO-rapportages. Vlak voor kerst werd bekend dat het grootste deel van het tsunamigeld is toegewezen. Ruim de helft van de 211 miljoen euro die in Nederland zijn ingezameld, is daadwerkelijk besteed. Maar er is nog te weinig echt gebeurd, aldus bezorgde geluiden.
Ontwikkelingswerk blijft aantrekkelijk voor doe-het-zelvers
Delphi Fondsen- en Ledenwerving deed, in opdracht van de Donateursvereniging, met steun van NCDO, een klein kwalitatief onderzoek naar de beweegredenen van de doe-het-zelvers in ontwikkelingswerk.
Wat blijkt? De initiatiefnemers lopen vaak in de praktijk tegen een hulpvraag aan, krijgen geen respons bij de bekende goede doelen en gaan dan maar zelf aan de slag. Donateurs ervaren meer geefplezier bij deze kleine doelen dan bij grote, bekende organisaties.
PLAN en NiZa vallen buiten de subsidieboot
Een harde klap: het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking kondigt aan welke medefinancieringsorganisaties in 2007-210 op subsidie kunnen rekenen. Grote verliezers zijn PLAN en NiZa (Ned. Inst. Zuidelijk Afrika), die alle subsidie uit de medefinancieringspot kwijtraken. PLAN legt zich echter niet bij de beslissing van de minister neer, en vecht het besluit aan.
Nog steeds geen criteria voor ANBI's
In oktober liet minister Zalm weten dat de nieuwe criteria voor Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI's) niet per 1-1-2007 van kracht zullen zijn, maar pas vanaf 1-1-2008. Als reden voor het uistel werd - heel hoffelijk - gegeven dat de piepende en kermende sector nu meer tijd heeft om zich op de nieuwe criteria voor te bereiden. Of zou het feit dat de daarvoor niet toegeruste belastingdienst duizenden organisaties moet gaan beoordelen er iets mee te maken hebben?
Vermogensfondsen willen eigen Europees instituut
De branche-organisatie van vermogensfondsen FIN en haar Europese collega-organisatie EFC voeren een actieve lobby bij de Europese Commissie voor een eigen statuut. De EC wil een haalbaarheidsonderzoek doen naar een European Foundation Statute. Volgens FIN zal een eigen Europees statuut het fiscaal-juridische klimaat rond fondsen in Europa sterk bevorderen.
CBF-keur soms lucratief, maar ook onduidelijk
Organisaties met CBF-keur spinnen er goed garen bij. Zowel hun imago als hun inkomsten profiteren van het keurmerk. Aldus onderzoeker René Bekkers in zijn onderzoek dat zich uitstrekt over de periode 1994-2004. CBF-organisaties zagen hun inkomsten met 7% stijgen, andere fondsen met slechts 1%. Grotere organisaties profiteerden minder dan kleinere. Ander onderzoek laat zien dat veel mensen het CBF-keur ten onrechte zien als een bewijs van goede prestaties. Ze kennen de echte inhoud van het keurmerk slecht. Goede doelen met CBF-keur gebruiken het keur graag als marketing-instrument.
Code Wijffels en CBF-keur gecombineerd
Een commissie onder leiding van Hans Pont buigt zich over de vervlechting van de Code Wijffels voor Goed Bestuur (een VFI-initiatief) en het CBF-keur. De commissie gaat ook bekijken of het CBF-keur moet worden aangepast om effectiviteit en efficiency te vergroten. Uit een enquête onder VFI-leden blijkt dat die overwegend zeer kritisch zijn over zowel de Code Wijffels als het CBF. Toch wordt van de implementatie van de Code Wijffels al werk gemaakt. Met een beetje hulp van de VFI, die een heuse cursus-Wijffels organiseert.
CBF op vingers getikt door Reclame Code Commissie
De Donateursvereniging diende een klacht in bij de Reclame Code Commissie over een radiospotje van het CBF. De gewraakte zin: ‘Het CBF controleert of uw geld terecht komt waar u het voor bedoeld heeft.' De DV stelt dat het CBF de bestedingen van goede doelen niet controleert en dat dus niet mag pretenderen. De Reclame Code Commissie was het eens met deze kritiek en adviseert het CBF deze zinsnede te schrappen. Het CBF zal dat doen, maar vindt dat met deze zin niet gepretendeerd wordt dat de doelmatigheid van bestedingen word gecontroleerd, maar alleen dat het geld wordt uitgegeven aan het doel waarvoor het is geworven.
Alweer een fondsenwerf-opleiding
Ook Hogeschool Windesheim (Zwolle) startte dit jaar met een fondsenwerversopleiding die valt onder de School of Business & Economics. Het ISF startte al eerder met de opleiding Fondsenwerving-B, gebaseerd op functieprofielen die overeenkomen met die in andere Europese landen.
Collectanten gezocht
Volgens het onderzoek Geven in Nederland loopt het aantal Nederlanders dat vrijwilligerswerk doet de laatste jaren terug. Maar volgens het Sociaal Cultureel Planbureau is er helemaal geen sprake van een terugloop. Feit is wel dat veel organisaties moeite hebben om collectanten te vinden. Waarschijnlijk het minst glamoureuze vrijwilligerswerk. Aan de andere kant groeit de belangstelling voor kort durende projecten, vooral bij jongeren, die graag een tijdje meedraaien, natuurlijk bij voorkeur in het buitenland.
Samenwerken: ja!
Uit onderzoek blijkt steeds weer dat het publiek graag ziet dat goede doelen meer samenwerken: de subtiele verschillen tussen organisaties zijn niet altijd te volgen voor de buitenwereld, vooral op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. De sector zelf zet voorzichtig de eerste stappen. Dit jaar start de campagne HIER, tegen klimaatverandering. In HIER bundelen zo'n 40 maatschappelijke organisaties hun krachten. Echt samenwerken is het nauwelijks, maar HIER biedt wel een gezamenlijk platform en één duidelijke afzender van de klimaatboodschap. En ook dit jaar houden diverse grotere fondsen weer een gezamenlijke nalatenschappen-campagne.
Allianties overal
Stedelijk museum en ABN AMRO, Nierstichting en Spa, WNF en ANWB: overal werden verrassende en lucratieve allianties gesloten. En dan hebben we het niet alleen over simpele sponsor-relaties. Ook minder bekende fondsen wisten zich te verbinden aan bekende Nederlanders en bedachten creatieve acties. Vrijwel elk bedrijf besluit dit jaar om ‘iets goeds te doen', voor zover ze dat niet al deden. Nieuwe trend: op kosten van de baas een dag/weekend/week/maand aan het werk voor een goed doel (= schooltje bouwen, maaltijden uitdelen, lessen geven, etc. etc.) Deze relatief nieuwe ontwikkeling zorgt voor een nieuw elan aan beide kanten en doet oude vooroordelen verdwijnen. Een van de gevolgen: steeds meer glossy, coole en hippe initiatieven bloeien op in het grote tussengebied tussen fondsen, bedrijven, bureaus en BNers. En geld verdienen aan een goed doel is al lang niet meer taboe.
Nieuwe namen bij branche-organisaties, nieuwe koepel
Adri Kemps werd dit jaar directeur van het CBF, Peter Helmer voorzitter van het ISF en 22 voorzitter van het NGF. Op het Civil Society Congres werd de SBF gepresenteerd: de Samenwerkende Branche Organisaties Filantropie (VFI, ISF, FIN, CIO). Voorzitter van de nieuwe koepel is Paul Beerkens, die ook al een vinger in de pap heeft bij Nierstichting en de VFI.
Een branchebreed infosysteem: wanneer?
Wordt het nog wat, met een centraal info-systeem, ooit geïnitieerd door de VFI? Vooralsnog zijn verschillende partijen bezig met verschillende systemen.
Op de smeulende resten van de Donateursvereniging wordt overigens alweer een nieuwe stichting geboren: de Stichting Centraal Informatiesysteem Goede Doelen.
Kerken doen het prima, maar voelen de concurrentie wél
Nog steeds de allergrootste fondsenwervers van Nederland: de kerken. En zeker nu er een begin wordt gemaakt met het actief benaderen van de grote groep ‘randkerkelijken', ziet de toekomst er gunstig uit. Hoewel: de Christelijk Gereformeerde Kerken laten in december weten last te hebben van andere goede doelen. Gevolg: minder geld voor zendingswerk.
Grenzen open voor loterijen?
De Lotto verzet zich te vuur en te zwaard tegen liberalisering van de Nederlandse kansspelmarkt. Zelfs de rechter wordt ingezet om buitenlandse indringers buiten de deur te houden. In oktober oordeelde de rechter dat een Engelse bookmaker zijn website voor Nederland moet afsluiten. De Nationale Goede Doelen-loterijen gaan minder krampachtig met de buitenlandse concurrentie om. Ook zij staan niet te juichen bij de entree van nieuwe concurrenten, maar zien in het opengooien van de grenzen van de Europese kansspelmarkt ook kansen.
Fondsenwerving professionaliseert door, imago nog wankel
Meer opleidingen, workshops en congressen: het gaat goed met de professionalisering van de Nederlandse fondsenwerving. Het Nederlands Genootschap van Fondsenwervers viert in december zijn 12 en een half jarig bestaan. De vakmatige achterstand bij landen als de VS en Groot-Brittannië lijkt eindelijk te worden ingelopen. Wel een groot probleem: het tekort aan goede fondsenwervers. Even een open deur intrappen: zou dat misschien iets te maken hebben met het aanzien van dit vak? Met de nog altijd denigrerende houding jegens fondsenwervers binnen charitatieve instellingen? Idee: een flinke boete voor iedereen die termen als ‘te commercieel' of ‘bedelbrief' nog één keer tegen zijn collega's durft te gebruiken.
Op het Internationale Fundraising Congress in Noordwijk stelt de organisatie vast dat het alweer niet is gelukt om de zozeer gewenste bestuurders en directies op grote schaal te lokken. En juist die maken het beleid waarin een gezonde fondsenwerving kan groeien en bloeien.
Private steun aan wetenschappelijk onderzoek is nodig
Volgens een rapport in opdracht van de Europese Commissie moet in heel Europa het private geven aan de wetenschap worden gestimuleerd. Nederland speelde een flinke rol bij het maken van dit rapport, omdat wij met onze Taskforce Geven voor Weten als enige in Europa al een nationaal beleid hebben op dit gebied.
Behalve in Engeland richt filantropie zich in Europa zich nauwelijks op steun aan wetenschappelijk onderzoek en technologische vernieuwing. Dat is in de VS wel anders. Ook in Nederland worden specifieke onderzoeken gefinancierd uit particuliere middelen. Nog veel te weinig, vindt filantropieprofessor Theo Schuyt, die een aantal voorstellen deed om deze vorm van financiering te vergroten. Maar dat vergt wel een culturele omslag. In Nederland en veel andere landen beschouwt het publiek onderwijs en wetenschap als een overheidszaak bij uitstek.
ABN AMRO voorspelt gouden bergen
Dit najaar presenteerde het economisch bureau van ABN AMRO een optimistisch rapport: er gloren gouden bergen voor de filantropie. De charisector is dé groeisector die in de komende 10 jaar kan verdubbelen en dus harder groeien dan de rest van de economie. En dat allemaal natuurlijk omdat de rijke babyboomers op zeker moment het loodje zullen leggen. Mooi! Maar dat hebben we al wel eens vaker gehoord...
Een etterende wond: CfC-geld naar Donateursvereniging
Eind april maakte Stichting Coins for Care bekend dat de actie de laatste 5 jaar ruim 4 miljoen euro heeft opgebracht, dat verdeeld is onder allerlei goede doelen. Er resteert nog 44.000 euro (eind 2006 aangegroeid tot ongeveer 50.000 euro) die door Coins for Care wordt toegewezen aan de Donateursvereniging.
Op z'n zachtst gezegd niet slim, vindt vrijwel iedereen in de sector. Want CfC als de DV worden geleid door dezelfde persoon. Bovendien zijn de CfC-gelden nooit geworven voor meer transparantie, en dat is het doel waaraan de DV dit bedrag wil besteden.
Ook het CBF adviseert de DV om het bedrag terug te geven en alsnog te verdelen onder de aan CfC deelnemende goede doelen. Boter aan de galg: het geld blijft bij de DV en de dubieuze gift blijft in nevelen gehuld. Het is vooral deze kwestie die betrokken DV-leden in het verkeerde keelgat schiet. De DV heeft aangekondigd in haar laatste jaarverslag (over 2006) alles duidelijk te maken.
Donateursvereniging eindigt ontluisterend
Er is meer rumoer rondom de DV. Na enthousiaste plannen, geslaagde projecten, veel publiciteit en een flinke geldschieter, besluit het bestuur in het najaar plotseling de vereniging op te heffen. Betrokken leden protesteren, allereerst om het gebrek aan democratie en transparantie dat de ontbinding omgeeft. Ondertussen rijst de vraag wat precies het bestaansrecht en draagvlak is van een donateursvereniging. Begin 2007 zal nog een laatste ledenvergadering plaatsvinden, het bestuur stapt eind december al op.
Postcodeloterij en Clinton vinden elkaar
Begin dit jaar kondigde de NPL aan dat nieuwkomer The Clinton Foundation een van de nieuwe benificiënten zou worden, tot verontwaardiging van ondermeer de Donateursvereniging. Ook allerlei aspirant-benificiënten waren not amused. De Clinton Foundation is immers weinig bekend in Nederland en werkt ook niet in Nederland. Volgens de NPL is de club van Clinton (die zich vooral richt op aidsbestrijding en klimaatverandering) juist een prima aanvulling op het bestaande arsenaal. Bovendien opent Clinton vele deuren die anders gesloten zouden zijn gebleven.
Dat klopt, zo bleek toen begin december Clinton een toespraak over klimaatverandering hield op Paleis Soestdijk, in tegenwoordigheid van iedereen die ertoe doet in politiek en charitatief Nederland. Ook Balkenende verklaarde tot veler verrassing altijd al een voorvechter voor een gezond klimaat te zijn geweest.
Klimaat en dieren breken door
Was 2005 het jaar van de tsunami en ontwikkelingssamenwerking, 2006 zou wel eens het Jaar van het Klimaat kunnen worden.
Waar natuur- en milieuorganisaties al vele jaren aan werken, lijkt nu met dank aan Al Gore en Bill Clinton definitief te lukken: klimaatverandering wordt een household word. Nog nooit is er ook in populaire media zoveel gesproken over klimaatverandering en de aanpak daarvan. Ook de gezamenlijke HIER-campagne draagt een steentje bij. Allerlei politici en topdogs uit het bedrijfsleven sluiten zich -soms nogal onverwacht- aan bij de hype.
Een ander thema dat eindelijk een breder publiek lijkt te raken, is dat van dierenwelzijn en -rechten. Het succes van de Partij voor de Dieren valt samen met allerlei andere initiatieven, ook uit onze sector. In korte tijd is de discussie over dierenrechten verdiept en is een hele reeks pro-dieren maatregelen genomen of in voorbereiding. Diverse dierenbeschermings-organisaties scoorden dit jaar extra donateurs, behalve - opmerkelijk genoeg - de aloude Dierenbescherming.
Hassan, Yilmaz en Jeffrey worden ontdekt
Het gaat nog mondjesmaat, maar de eerste Nederlandse onderzoeken naar geefgedrag van nieuwe Nederlanders worden gedaan. In de VS en Groot-Brittannië neemt dit onderzoek al een grote vlucht. Wat blijkt? Hassan, Yilmaz en Jeffrey geven zeer royaal, maar doen dat vooral binnen hun eigen familie en gemeenschap. Dat is niets nieuws overigens: ook het filantropisch gedrag van autochtone Nederlanders heeft zich de laatste eeuw langs die lijnen ontwikkeld.
Vlak voor kerst kondigt een aantal moslim-organisaties aan ter gelegenheid van het Offerfeest (eerste dagen van januari) vlees te gaan inzamelen, dat vervolgens geschonken zal worden aan voedselbanken.
Een mooi initiatief, maar een enkele mopperkont is er niet gelukkig mee. Dat is namelijk halal-vlees en dat ‘past niet binnen onze cultuur'. Zucht. Niks van aantrekken, Hassan!
