We wentelen ons graag in een somber beeld van de wereld. Nergens voor nodig. Denk maar eens aan de rijkste mens van honderd jaar geleden.
Deze week is het de Week van de Vooruitgang. Misschien had u er al iets van gemerkt. Het initiatief komt van World’s Best News, een beweging die mensen informeert over bemoedigende wereldwijde trends. Deze week maken we (ik hoor erbij) daarover extra lawaai, samen met journalisten en ontwikkelingsorganisaties.
Ik hoor u denken: hoezo gaat het beter met de wereld? Orkanen? Oorlogen? Terrorisme? En dan hebben we het nog niet gehad over het klimaat! Maar het gaat echt beter dan vroeger. Veel beter zelfs. Honderd jaar geleden had de rijkste vrouw van de wereld geen smartphone en centrale verwarming. Als ze een kies moest laten trekken, dan moest dat zonder verdoving. Ze had twee keer zoveel kans om te worden vermoord en drie van haar tien kinderen haalden hun vijfde verjaardag niet. Want hoe rijk ze ook was: penicilline was nog niet uitgevonden. Stemmen mocht ze ook niet trouwens. Wilt u met haar ruilen?
Echt, de vooruitgang ligt voor het oprapen. En toch hebben we een ongemakkelijke verhouding met het positieve. Vooral goede doelenorganisaties worstelen ermee. Want stel je voor dat ze vertellen dat het beter gaat met ons levenspeil, het dierenwelzijn en de natuur. Voordat je het weet doneert niemand meer! Dus hameren ze onvermoeibaar op de 385 miljoen kinderen in de wereld die in extreme armoede leven. Een groot schandaal, dat is waar. Maar twintig jaar geleden waren het er nog twee keer zoveel. Ook dat is waar.
Geen nieuws
Nog lastiger zijn journalisten, de bloedgroep waartoe ik zelf behoor. Tijdens de eerste les op de academie leerden we al dat goed nieuws geen nieuws is. Een goed verhaal is een verhaal met drama en conflict. Gevolg: we trakteren ons publiek op zoveel ellende dat het een wonder is dat ze de straat nog op durven. Dat kan anders, vind ik, en daarom stuurde ik vorige week een opiniestuk naar Trouw. Als voorbeeld noemde ik orkaan Irma die bezig was Sint Maarten te verwoesten. Natuurlijk moet dat in de krant. Maar mogen we ook ergens lezen dat het percentage slachtoffers van dit soort natuurgeweld de afgelopen tachtig jaar met 92 procent is gedaald?
De redactie wilde het stuk niet plaatsen. Zeker, mijn betoog had een punt. Maar de timing was - door die orkaan - nu wat ongelukkig, vonden ze. Volgt u het nog? De krant wil best iets positiefs schrijven. Maar niet als er toevallig iets heel ergs gebeurt. Tsja. Wanneer dan wel?
Lekker veilig
Goede doelen, journalisten, maar ook gewone Nederlanders: we wentelen ons graag in een somber beeld van de wereld. Dat voelt ook lekker veilig. Als straks inderdaad een kernoorlog uitbreekt of alle soorten zijn uitgestorven, dan heb jíj er in elk geval voor gewaarschuwd. Stel dat je roept dat het misschien wel meevalt, en je hebt het bij het verkeerde eind? Dan was je een onnozele naïeveling met oogkleppen. En wie wil dat nou zijn? Voor de zekerheid kun je dus maar beter het ergste ervan denken. Niemand neemt het je kwalijk als het achteraf toch meevalt.
Maar we staan te weinig stil bij de collateral damage van ons gesomber. Zeker, een scheutje pessimisme houdt ons scherp. Maar te veel ervan maakt ons angstig. En angst verlamt. Het berooft ons van het vertrouwen dat we problemen ook kunnen aanpakken. Het ontneemt ons de energie om in actie te komen. Ten onrechte, want we hébben met zijn allen al ontzaglijk veel voor elkaar gekregen. Nee, nu niet meteen gaan ‘ja maren’: denk aan de rijkste mens van honderd jaar geleden.
Donateurs terug
De Week van de Vooruitgang dus. U kunt nog meedoen. Bent u journalist? Onderteken het manifest voor Verantwoordelijke Journalistiek en bericht eens wat vaker over bemoedigende trends. Bent u een filantropische instelling? Zet de wereldwijde successen rond uw goede doel eens wat vaker in het zonnetje. Misschien haakt er een donateur af omdat hij denkt dat het nu klaar is. Misschien krijgt u er twee voor terug die het vertrouwen kwijt waren dat u iets voor elkaar kreeg.
Bent u zo’n Nederlander die het vertrouwen een beetje kwijt is? Kijk dan eens wat vaker voorbij het nieuws van alledag en denk aan de rijkste mens van honderd jaar geleden. Niet alleen nu, maar ook de andere 51 weken van het jaar.
nl
