nl
De FIN, de brancheorganisatie van de vermogensfondsen, zou zomaar een lidmaatschapsaanvraag kunnen krijgen van een nieuw fonds: de Sywert Foundation. Sywert van Lienden kreeg een contract van de overheid voor de levering van mondkapjes en vestigde de indruk dat hij dit zou uitvoeren zonder winstoogmerk. Hij had een stichting, maar in feite vloeide overheidsgeld naar zijn BV onder het mom van charitas en publiek belang. Het gaat om een bedrag van ongeveer EUR 9 miljoen. Enkele dagen geleden liet Sywert, nadat de storm over dit misbruik van belastinggeld breed was uitgemeten, het Nederlandse publiek weten dat hij het verdiende geld aan de gemeenschap ten goede wilde laten komen. Er stonden hem daarbij twee hele ambitieuze doelen voor ogen: kankeronderzoek en kinderen uit kansarme gezinnen. Hij wilde dat niet doen door de EUR 9 miljoen over te maken naar relevante goede doelen, maar hij wilde het geld gaan beleggen en uit de revenuen zijn ambitieuze doelen gaan steunen. Een vermogensfonds dus.
Het klinkt zowel nobel als strategisch, maar er zijn beren met mondkapjes op de weg. Het lijkt mij verstandig een aantal kritische kanttekeningen te plaatsen bij deze mogelijke toevoeging aan het civil society landschap in Nederland.
Een vermogensfonds wordt gekenmerkt doordat privaat geld wordt ingezet om het publieke doel te dienen. In dit geval kunnen grote vraagtekens worden geplaatst bij het private karakter van het geld. Het is eigenlijk publiek geld dat is getransformeerd tot privaat geld met een luchtje. De route van het oprichten van een vermogensfonds zou daarom zeer onwenselijk zijn. En het zou goed zijn als de Belasting Dienst kritisch zou kijken naar een verzoek tot het verkrijgen van de ANBI-status voor de stichting, die met dit doel is opgericht. De route van het direct doorstoten van het bedrag van EUR 9 miljoen naar goede doelen, die werkzaam zijn op de gebieden van kankeronderzoek en kinderen uit kansarme gezinnen, ligt ook niet voor de hand, want het geld zal gezien worden als besmet geld. Rest maar één oplossing: terugstorten naar de staatskas, zonder ‘strings attached’.
Daarbij is er nog een probleem van geheel andere orde. EUR 9 miljoen is beschikbaar voor deze twee giga maatschappelijke velden. Naar eigen zeggen, heeft hij dit bedrag in een stichting gestort, zal hij het gaan beleggen en worden de twee statutaire doelstellingen bediend uit de opbrengsten van het belegde vermogen. Ik kan mij voorstellen dat de risicotolerantie van de Sywert Foundation, gezien de manier waarop het geld is verdiend, hoog is. Toch lijkt mij dat deze jonge foundation niet te scherp aan de wind zal zeilen met zijn beleggingsbeleid. Immers, er zou weer een storm losbarsten als Sywert na enkele jaren een mededeling naar buiten zou moeten brengen, dat het vermogen door te risicovolle beleggingen als sneeuw voor de zon zou zijn verdwenen en dat, helaas, jammer, sorry, de bijdragen voor kankeronderzoek en kinderen uit kansarme gezinnen verwaarloosbaar klein waren geweest. Het Bestuur van de Stichting, onder voorzitterschap van Sywert, zal waarschijnlijk kiezen voor een keurige asset allocatie van aandelen en obligaties, dat ongeveer een rendement oplevert van 3,5% op jaar basis. Wat de foundation dan kan uitkeren per jaar is iets meer dan EUR 300.000 per jaar: 150.000 voor kankeronderzoek en 150.000 voor de jeugd. Ik denk niet dat het Nederlandse publiek erg onder de indruk zal zijn van dit soort bedragen voor de grote uitdagingen, die Sywert zelf heeft gekozen. Daar komt nog bij dat de foundation ongetwijfeld kosten zal maken, zodat de donaties nog lager zijn. In het gesprek met Twan Huys in Buitenhof gaf Sywert bovendien aan in principe niet aan het bedrag te zullen komen, maar je wist maar nooit als hij bijvoorbeeld in de problemen terecht zou komen! Kennelijk had hij niet in de gaten, dat eenmaal geplaatst in een foundation het geld buiten zijn beschikkingsmacht is.
De sector van de filantropie heeft grote ambities, wordt steeds zichtbaarder en raakt betrokken bij de grotere dossiers van deze tijd, zoals inderdaad globale gezondheidszorg en ongelijkheid/armoede. Tegelijkertijd is er steeds vaker kritiek op de filantropie. Vragen worden gesteld over de herkomst van het vermogen, over de keuzes die worden gemaakt. Steeds vaker luidt de roep: zou de maatschappij niet beter af zijn geweest als de oprichters van een fonds gewoon hadden afgerekend met de fiscus. Ik ben het hier om een aantal redenen niet mee eens. Privaatgeld voor het publieke doel heeft een aantal voordelen ten opzichte van publiek geld voor het publieke doel, maar dan moeten er geen vragen zijn met betrekking tot de integriteit van de bron van het geld. Daarom hoop ik dat er druk zal worden uitgeoefend op Sywert van Lienden om het bedrag terug te storten naar de staatskas. Het zou de integriteit van de filantropiesector ten goede komen.
Rien van Gendt
Oud-voorzitter FIN en SBF
Auteur Rien van Gendt, voormalig nummer 1 van de DDB100 en internationaal gerespecteerd en gelauwerd filantropie-adviseur en -bestuurder, is een van DDB Experts. Artikelen op zijn nieuwe website neemt De Dikke Blauwe over en publiceert die in het DDB Journaal. Tevens becommentarieert Van Gendt in voorkomende gevallen artikelen op de website van De Dikke Blauwe en plaatst die, waar relevant, weer door op zijn eigen website.
►Lees alle artikelen over en van Rien van Gendt op de DDB-website: klik hier
