Goed nieuws?

De Eerste Kamer heeft vorige maand de Wet Normering Topinkomens aangenomen. Deze wet regelt dat topmensen van publieke organisaties niet meer dan de bekende Balkenendenorm mogen verdienen. De Tweede Kamer had via een amendement op de wet ook ANBI’s en gesubsidieerde instellingen onder deze norm geschaard. Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken heeft echter aangekondigd dat hij met een aanpassingswet komt, die regelt dat ANBI’s toch niet onder deze wet gaan vallen. Hij vindt dat maatschappelijk gezien niet wenselijk omdat het ongeveer 65.000 instellingen gaat verplichten hun boekhouding transparant te maken, door een accountant te laten controleren en te publiceren. De maatschappelijke kosten daarvan lopen in de tientallen miljoenen, aldus Plasterk. 
De vraag die zich hier opdringt: is dit goed of slecht nieuws voor de filantropiesector? Goed omdat het de autonomie van het maatschappelijk middenveld respecteert. Goed omdat Plasterk de lijn van zelfregulering en terughoudendheid in overheidsbemoeienis aanhoudt. Goed omdat er geen extra maatschappelijke kosten hoeven te worden gemaakt. Goed nieuws dus voor de penningmeester. Of toch niet…?
“Extra maatschappelijke kosten”? Je boekhouding transparant maken, ook zonder een accountant, lijkt me toch wel een uiterste ondergrens voor organisaties die met publiek kapitaal werken. Maar veel belangrijker is nog dat organisaties in onze sector zich er bewust van moeten zijn dat het maatschappelijk debat over de beloning van bestuurders van publieke organisaties nu pas echt op temperatuur begint te komen. Het Amarantis-effect verspreidt zich als een heidebrand in de samenleving.
En zoals altijd zal de slinger van de politieke en publieke opinie door het midden weer te ver naar de andere kant doorslaan. Na de politici zelf, de banken, de bedrijven, de publieke organisaties komen zonder enige twijfel opnieuw ook de private organisaties onder het vergrootglas. Het is daarom maar zeer de vraag of de aanpassingswet van Plasterk het wel gaat halen. Ik zou er als bestuurder van een ANBI niet op vertrouwen. En er ook niet op willen vertrouwen. Wie gebruikmaakt van fiscale voordelen ten laste van de collectieve middelen, aanvaardt een ook extra zware verantwoordingsplicht.