nlDoor Marjan Sax en Wim Monasso*
Veel fondsen zijn bang om hun vingers te branden aan het steunen van gay-rechten. Soms vinden bestuurders het een ‘ver van mijn bed show' en voelen ze zich niet aangesproken. Soms ook is men bang steun van het grote publiek te verliezen door dit - toch omstreden - thema te agenderen.
Een aantal FIN-leden daarentegen zet zich in voor achtergestelde seksuele minderheden. In dit artikel geven wij aan waarom die ondersteuning zinvol en noodzakelijk is. En hoe vermogensfondsen een constructieve rol kunnen spelen in de strijd om gelijke rechten voor gays.
Onzichtbare discriminatie
Over de hele wereld genomen zijn alle reacties op LGBT-levens aan de orde. Het scala reikt van acceptatie aan de ene kant tot vervolging en dood door ophanging aan de andere kant.
Gays strijden in veel landen voor dezelfde rechten en plichten als degenen die de meerderheid vormen, of de dominante cultuur.
Het bijzondere van deze strijd is dat de discriminatie van gays min of meer onzichtbaar is.** De discriminatie gaat over iets waarvan de meeste mensen zich niet bewust zijn, namelijk dat de dominante cultuur een heterocultuur is. De meeste mensen gaan ervan uit dat het ‘normaal' is dat iedereen hetero is. Degenen voor wie dat niet geldt, worden gediscrimineerd of afgeschilderd als afwijkend.
Dit terwijl je je kunt afvragen waarom de heterolevensstijl zo normaal zou zijn en seksuele diversiteit niet. Door alle culturen en tijden hebben mensen allerlei seksuele variaties in gedrag vertoond, die soms als ‘gewoon' werden geaccepteerd, soms zwijgend werden getolereerd en soms als ‘taboe' werden verboden.
Een ander aspect van de strijd om gelijke rechten is dat LGBT geen uiterlijk kenmerk heeft. Aan veel gays kun je niet zien dat ze een andere seksuele voorkeur hebben**. Dus wanneer gays zich niet veilig voelen, kunnen ze ook hun geaardheid verbergen. Dit komt het bewustzijn rond LGBT-levens niet ten goede.
Seksualiteit moeilijk thema
Een van de moeilijkheden in de strijd van gays is dat die strijd te maken heeft met seksualiteit. Onderwerpen rond seksualiteit brengen overal ter wereld de gemoederen in beweging. Zeker waar godsdienst een grote rol speelt.
Door het toenemend Christelijk en Islamitisch fundamentalisme staan thema's rond seksualiteit weer hoog op de maatschappelijke agenda. De Amerikaanse president Bush voerde campagne voor het verbod op abortus en tegen het homohuwelijk. In Nederland is het geweld tegen homo's weer aan de orde door de botsing van moslims met de liberale samenleving.
Wel wet, geen consensus
In een aantal landen zijn de gelijke rechten van gays al vastgelegd in de wet. Nederland loopt hierin voorop. Het is het eerste land waar (in 2001) het huwelijk werd opengesteld voor mensen van hetzelfde geslacht. Ook is adoptie van kinderen voor hen bij wet mogelijk gemaakt. Een aantal andere landen in Europa en ook Canada heeft dit voorbeeld gevolgd.
Binnen de Europese Unie is discriminatie op grond van seksuele oriëntatie onwettig en verboden. En ook buiten Europa zijn er belangrijke stappen genomen. In 1996 - na afschaffing van de Apartheid - nam Zuid Afrika een uitdrukkelijk verbod op in de Grondwet van discriminatie wegens seksuele voorkeur of gender identiteit. En in 2007 oordeelde het Hooggerechtshof in Nepal, dat seksuele minderheden dezelfde rechten moeten hebben als alle andere burgers.
Wetten werken echter alleen als daarover consensus is in de samenleving. En daar schort het nog vaak aan. Niet alleen in landen als Zuid Afrika of Nepal, maar ook in Westerse landen.
LGBT-groepen
Om op te komen voor de rechten van gays, bestaan op de hele wereld LGBT-belangenorganisaties.
Deze groepen kennen, afhankelijk van de situatie, verschillende vormen. In landen waar de doodstraf staat op homoseksualiteit bijvoorbeeld, bestaan ondergrondse netwerken. Als positieve tegenhanger hiervan kennen we in Nederland het COC. Dit is de oudste homo-organisatie ter wereld, opgericht in 1946.
Ook is er een reeks van (virtuele) LGBT-gemeenschappen die de belangen behartigen van gays uit een bepaalde beroepsgroep. Zoals organisaties voor gay leraren, netwerken voor gays bij de politie, of een gay bankiersnetwerk.
Vermogensfondsen en LGBT
Wereldwijd investeert een aantal vermogensfondsen, soms zelfs exclusief, in nieuwe initiatieven voor seksuele minderheden. Deze investeringen gaan vaak naar pilotprojecten voor beleidsvernieuwing, advocacy/lobby, conferenties, netwerkontwikkeling of productie van onderwijs - en trainingsmaterialen. .
Ook FIN-leden steunen LGBT-projecten. Een voorbeeld is - in de regio Amsterdam - de opvang van Arabische jongeren met vragen over seksuele identiteit. Dit project (2005 - 2007) werd ondersteund met een startsubsidie resp. inrichtingskosten voor een sociale ontmoetingsruimte. Deze ruimte werd opgezet door de Stichting Habibi Ana (= Mijn Liefje) in Amsterdam. Betrokken vermogensfondsen waren de Fundatie Van de Santheuvel, Sobbe, Stichting Hulp Na Onderzoek, Stichting het R.C. Maagdenhuis en het Oranje Fonds.
Het VSBfonds***steunt al een ruim aantal jaren initiatieven voor seksuele diversiteit. Zoals projecten van COC-Nederland of regionale/ lokale COC's. Ook steunde het VSBfonds het project ‘Dubbelbinders' van de stichting Rotterdam Verkeert, gericht op LGBT-migrantenjongeren. Momenteel loopt het programma ‘Diversiteit & Dynamiek'. Dit biedt ruimte voor dergelijke projecten.
Maak LGBT zichtbaar
Uit maatschappelijk oogpunt is het zinvol dat FIN-leden steun bieden aan vernieuwende LGBT-projecten. In Nederland en daarbuiten. Daarmee sluiten de fondsen aan bij het nieuwe beleid van onze overheid en gemeenten. Die maken middelen vrij voor de gewenste zichtbaarheid van gays.
Vermogensfondsen kunnen, als katalysator van veranderingen, een belangrijke impact teweegbrengen op levensterreinen zoals onderwijs (voor alle leeftijdsgroepen), voor effectieve communicatie onder jongeren (chatlijnen), voor ouderenzorg en in de sport.
Komt de afkorting ‘LGBT' ook terecht in uw lijst van subsidie-criteria?
*Wim Monasso is directeur van FILAD, consultancybureau voor goede doelen en vermogensfondsen in Nederland en internationaal: www.filad.nl
Marjan Sax is filantropisch adviseur voor sociale verandering: www.marjansax.nl
Op aanvraag verstrekken wij graag een geselecteerd overzicht van 45 Nederlandse en buitenlandse investeerders in LGBT-initiatieven
**Vijf tot zes procent van de bevolking is gay en leeft ook als zodanig. Dat zegt het Kenniscentrum Lesbisch en Homo-emancipatiebeleid. Er zijn meer mensen gay dan in de openbaarheid blijkt.
***Voorbeelden COC-projecten, ondersteund door VSBfonds:
- Cultuurfestival Pink-de-Lux in Nijmegen;
- scholierenwedstrijd Pink Quest;
- uitgave van het magazine Expreszo;
- uitgave van het boek 'Gelijk Spel' met fotoportretten van homoseksuele topsporters (in samenwerking met de John Blankenstein Foundation).
Aanbevolen Literatuur:
‘Urgentie Geboden, Homo- en lesborechten zijn mensenrechten', onder 16 van Ireen Dubel en André Hielkema, SWP 2008
"A Global Gaze - Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender and Intersex Grantmaking in the Global South and East", August 2007, USA. www.lgbtfunders.org/files/FLGI%20LGBTI_GFRprWeb.pdf
"Reaching Out - A Guide for Trusts and Foundations on the Charitable Needs of Lesbians and Gay Men'', by Bill Goodby and Gerard Lemos, 1999, Association of Charitable Foundations, London, ISBN 1 897916 16 www.acf.org.uk/publicationsandresources/publications/index.aspx?id=98&eid=426
"Gewoon homo zijn',' nota lesbisch- en homo-emancipatiebeleid 2008-2011, Ministerie van OCW, november 2007. www.minocw.nl/documenten/45512c.pdf
Gemeentelijke monitoren en homoseksualiteit - Hoe onderbouwt een gemeente goed homo-emancipatiebeleid ? MOVISIE, maart 2007 www.homo-emancipatie.nl/doc/factsheet%20monitoren.pdf
Groenboek Nationale Belweek voor Roze Ouderen, door Projectgroep ANBO voor 50 plussers e.a., december 2006 www.anbo.nl/pdf/groenboek.pdf
