Fiscus vooralsnog akkoord met ANBI-toepassing VandenEnde Foundation

De Belastingdienst is kritisch op de wijze hoe filantroop Joop van den Ende de governance zijn foundation heeft ingericht, maar lijkt vooralsnog akkoord met de huidige constructie en uitleg van de ANBI-regels. Dit blijkt uit een bericht van het onderzoeksprogramma Argos dat samen met opinieblad De Groene Amsterdammer en Investico onderzoek deed naar de VandenEnde Foundation. Deze gang van zaken wordt door de Belastingdienst vooralsnog bevestigd, noch ontkend. Vanmiddag wordt de casus in een radiouitzending belicht: NPO Radio1, 14.00-15.00 uur.

Kritische vragen

Argos meldt in haar persbericht dat de fiscus vorig jaar kritische vragen heeft gesteld over de bestuurssamenstelling en besteding van de VandenEnde Foundation, dat de ANBI-status heeft en dus moet voldoen aan de richtlijnen voor algemeen nut beogende instellingen. Van den Ende zou daarop de ‘portefeuillekwestie’ hebben gesteld, waarna de fiscus afzag van maatregelen: een gang van zaken die door de Belastingdienst vooralsnog bevestigd, noch ontkend wordt. De ANBI-beschikking van de VandenEnde Foundation, die inging op 1 januari 2012, is volgens het register niet ingetrokken en nog steeds van kracht.

Belangenverstrengeling

Volgens de onderzoekers zou er sprake zijn van belangenverstrengeling omdat in het bestuur naast Joop van den Ende zelf ook zijn echtgenote, zwager, huisadvocaat én zakelijke rechterhand zitting. Ook hebben zij kritiek op de besteding die niet zou accorderen met het ANBI-beginsel dat ten minste 90% van de donaties voor het algemeen nut zijn. Volgens de onderzoekers ging tweederde van de 65 miljoen aan giften tussen 2009 en 2016 naar ‘het eigen netwerk’. Argos: ‘Met de schenkingen van de VandenEnde Foundation wordt bijvoorbeeld de hypotheek afgelost van het Amsterdamse DeLaMar Theater dat Van den Ende van de gemeente kocht. Het is een belangrijk podium voor Stage Entertainment; het musicalbedrijf waar Van den Ende nog een groot belang in bezit. Andere schenkingen werden deels omgezet in opdrachten aan bijvoorbeeld productiebedrijf Medialane van dochter Iris van den Ende of aan producties van Stage Entertainment.’

Cultural Governance Code

‘Veel ondernemers hebben moeite om beperkingen te accepteren in de besteding van liefdadigheidsgeld’, zegt Jo Houben, directeur van de stichting Cultuur+Ondernemen, een kenniscentrum voor ondernemerschap in de cultuursector in een reactie, opgenomen in het Argos-persbericht. ‘Ze blijven nu eenmaal ondernemer en moeten vanuit het publieke domein teruggeduwd worden. Dat moet bijvoorbeeld door de Belastingdienst gebeuren.’ Cultuur+Ondernemen ontwikkelde een Cultural Governance Code met richtlijnen voor risicomanagement, belangenverstrengeling en openheid. Citaat Houben: ‘Volgens die code kan een constructie waarin de dochter van Van den Ende verdient aan een gesponsord project, niet door de beugel.’
 
►De uitzending van Argos is op zaterdag 3 februari om 14.00 uur op NPO Radio 1.
 ♦De Groene Amsterdammer publiceert op woensdag 7 februari een groot achtergrondartikel over dit onderzoek.