nl
’65 procent naar eigen netwerk’
Afgelopen zaterdag was een reportage te beluisteren over de VandenEnde Foundation op NPO Radio 1, een vermogensfonds dat de ANBI-status heeft. Daarin stellen radioprogramma Argos, opinieblad De Groene Amsterdammer en onderzoeksplatform Investico dat van de 65 miljoen euro die de stichting tussen 2009 en 2016 doneerde, zeker 65 procent in handen is gekomen van de familie en zakenpartners. Volgens de onderzoekers zou de fiscus tevergeefs geprobeerd hebben de nauwe banden van de familie met de stichting te verbreken. Het bestuur van de VandenEnde Foundation bestaat uit vijf personen, onderwie drie familieleden: Joop van den Ende, echtgenote Janine Van den Ende en zwager Frank Klijberg. De andere twee bestuursleden zijn advocaat Hans van Veggel en financieel adviseur Peter Prein, gevolmachtigde van CHIOS Investments, de commerciële holding van Van den Ende.Eigen gewin
De onderzoekers stellen dat deze bestuurssamenstelling het mogelijk maakt dat giften van de foundation voor eigen gewin kunnen worden aangewend. Zo betaalt de foundation volgens hen via schenkingen de hypotheek van het DeLaMar Theater af: het theater waar musicals van Stage Entertainment zijn te zien. Joop van den Ende heeft een minderheidsbelang (40%) in deze onderneming. Ook zou de stichting via schenkingen opdrachten geven aan het productiebedrijf van Van den Ende’s dochter Iris.Bestuurssamenstelling
In de uitzending van Jinek erkende Joop van den Ende dat zijn stichting te lang heeft gewacht met een bestuurswisseling om de schijn van belangenverstrengeling en beïnvloeding te voorkomen. Hij betreurt het daarom dat de onderzoekers nu suggereren dat er een verband is tussen de bestuurssamenstelling en de bestedingen. Volgens Van den Ende is, mede op aandringen van de Belastingdienst, een benoemingsprocedure gestart. De Belastingdienst had de stichting gewezen op oververtegenwoordiging van de familie, sinds het vertrek van bestuurder Ewald Kist in 2016. Dat de oprichter(s) of familieleden niet deel mogen uitmaken van een ANBI-stichting werd door Van den Ende ontkend. De filantroop wordt hierin bijgevallen door fiscaal-juridische experts.Onafhankelijke positie
DDB-Expert mr. dr. Ineke Koele, die zich van een oordeel onthoudt over deze specifieke casus, zegt over de bestuurssamenstelling van een ANBI: ‘De ANBI-wetgeving vereist een onafhankelijk bestuur, zowel formeel als feitelijk. De wet verlangt immers dat ‘niemand kan beschikken over het vermogen van de stichting als ware het van hemzelf’. Het bestuur moet dus onafhankelijk zijn van het bedrijf of van enig privépersoon. Maar dat betekent niet dat je niet met een familielid of een extern adviseur in een bestuur zitting zou mogen nemen. Waar het om gaat is dat deze mensen geen ‘stromannen’ zijn, maar een onafhankelijke positie innemen in het bestuur en in de ‘interne organisatie’ van de stichting. Dat zal de Belastingdienst toetsen: het is één van de criteria waarop - naar mijn mening terecht - sterker wordt gecontroleerd. Met de komende invoering van het ‘conflict of interest regime’ voor stichtingen zal hier ook vanuit een ander, zuiver civiel-juridisch perspectief meer aandacht voor zijn.’Meer aandacht fiscus voor ANBI’s
De toegenomen belangstelling van de fiscus wordt bevestigd door diverse vertegenwoordigers van stichtingen en door het Ministerie van Financiën. Een woordvoerder hierover in Het Financieele Dagblad van vandaag: 'We kijken er al een tijdje kritischer naar.’ Nederland telt op dit moment zo’n 43.000 ANBI’s. De fiscale ondersteuning bedraagt ongeveer €500 miljoen. In ruil voor de belastingaftrek moet een fonds minimaal 90% van zijn vermogen voor het algemene nut aanwenden. Deze kernvoorwaarde moet voorkomen dat (begunstigden van) ANBI’s zich direct of indirect kunnen verrijken met fiscaal vrijgestelde middelen. In gewoon Nederlands: schenkingen aan jezelf op kosten van de belastingbetaler.ANBI-beschikking vanaf 2012
In het geval van de bestedingen van de VandenEnde Foundation heeft de fiscus geen bezwaren kenbaar gemaakt, zo beweerde Joop van den Ende gisteravond in Jinek.De uitgaven van de VandenEnde Foundation zijn ook volgens directeur Ryclef Rienstra altijd goedgekeurd door de Belastingdienst. In het FD zegt Rienstra: 'Zeker in de beginfase van een donatie sonderen we dit. We hebben een open relatie met het ANBI-team van de fiscus.' De ANBI-beschikking van de VandenEnde Foundation, die inging op 1 januari 2012, is volgens het register niet ingetrokken en nog steeds van kracht.
