Er heerste, terecht, een feestelijke stemming bij de presentatie op de Dag van de Filantropie, 20 april. Onder de prikkelende leiding van Charles Groenhuijsen (hoofdredactie De Dikke Blauwe) presenteerden onderzoekers hun deel van het onderzoek. Geven in Nederland is het enige onderzoek in Europa dat nauwkeurig en structureel onderzoek doet naar ons geefgedrag.
Enerzijds, anderzijds
Het gaat goed! Nederland gaf in 2015 ruim 5,7 miljard euro aan goede doelenorganisaties. Een zekere slag om de arm is wel gerechtvaardigd, het bedrag is een geschatte optelsom van giften van huishoudens, nalatenschappen, bedrijven, kansspelen en fondsen. Vooral bedrijven zijn royaler geworden.
Anderzijds is er een duidelijke dalende trend zichtbaar. Nederlandse huishoudens geven sinds 1999 steeds minder. In 1999 gaven ze 0,93 procent van het besteedbaar inkomen, in 2015 0,69 procent. En dat is een forse teruggang van ’meer dan 20 procent.
Kerkelijkheid verdwijnt, en nu?
René Bekkers (VU): ‘Deze trend zien we ook in andere landen: naarmate het inkomen groeit, daalt de vrijgevigheid.’ Bij kerkelijk-gerelateerde gevers en doelen is de daling minder sterk. Vooral het protestantse volksdeel blijft royaal.
Bekker waarschuwde: ‘In 1995 noemde 45 procent van de Nederlanders zich onkerkelijk, in 2015 was dat 75 procent. Hoe houdbaar is het goede doel als de secularisatie doorzet? Het prosociale gevoel, van oudsher ingegeven door een religieuze/kerkelijke achtergrond, is snel aan het vergrijzen.
De tweedeling bereikt de filantropie
Bekkers: ‘De alomtegenwoordige tweedeling van de maatschappij is ook binnen de filantropie zichtbaar. Hoger opgeleiden geven meer en doen meer vrijwilligerswerk, in tegenstelling tot lager opgeleiden. ‘
Het dalende vertrouwen in politiek en maatschappij wordt krachtig gevoeld tegenover de filantropie.
Arjen de Wit (onderzoeker grote gevers) waarschuwde het nieuwe kabinet nog maar ‘s: een eventuele afschaffing van de fiscale giftenaftrek kan enorme gevolgen hebben!
Belangrijk: minder overheid levert niet automatisch meer filantropisch geld op, zo toont Geven in Nederland aan.
Gemiste kansen
Charles Groenhuijsen kwam er lekker kort-door-de-bocht tussendoor: ‘Laat de sector misschien kansen liggen?’
Daar waren alle onderzoekers het wel over eens. Traditionele fondsenwervingsmethoden (veelal gericht op behoud van een trouwe achterban) voldoen niet meer.
Bekkers: ‘De doelgroepen van goede doelen veranderen snel, de proposities van filantropische organisaties zijn nauwelijks veranderd.’
Dick de Gilder (onderzoeker bedrijfsleven): ‘Bedrijven doen steeds meer, maar dat is veelal onder de MVO-paraplu, en levert dus niet per definitie extra geld op.’
Nog een tip voor goede doelen: ‘Richt je meer op het MKB, die worden steeds belangrijker als gever/partner.’
Duizend giftverzoeken per kwartaal
De cultuurkloof filantropie/bedrijfsleven blijft levensgroot. De Gilder: ‘De MVO-sector wordt gedomineerd door consultants, dáár ligt een kans voor organisaties.’
Maar helaas: ‘De sector vraagt nog steeds veel meer dan ze biedt. En dat gaat op den duur niet goed. Ik spreek bedrijven die zeggen het gevoel te hebben in een kwartaal duizend keer een verzoek om geld krijgen. Logisch dat die geïrriteerd raken.’
Tip: ‘Vraag om samenwerking, doe als sector een aanbod aan een bedrijf om hun MVO-beleid te helpen realiseren. Dat werkt beter dan een eendimensionaal giftverzoek.’
Rendement per euro is de kern
Stof tot nadenken van Rien van Gendt (eminence grise van de sector): ‘Ik houd mijn hart vast voor beursgenoteerde bedrijven. Neem Unilever, met zijn fantastische MVO-reputatie. Na dreigende overname door Kraft gaat het opeens weer om shareholder’s value.’
Social-impact deskundige Peter Scholten wees in een prikkelende uitgesproken column vooral op het rendement van filantropische organisaties. ‘Het rendement per euro wordt aantoonbaar niet groter als er meer euro’s binnenkomen. Focus je op je rendement en maak dat de kern van je communicatie.’
Tijd voor wat optimisme!
Gelukkig beloofde Theo Schuyt (VU) nogmaals de Gouden Eeuw van de Filantropie nu het einde van de hoogopgeleide, kapitaalkrachtige babyboomer-generatie in zicht komt.
Ook Fons van Rooij (voorzitter Nederland Filantropieland) ging lekker tegen de teneur van de middag in. ‘Ik ben extreem positief over de ontwikkelingen. De grote goede doelen zullen minder meedelen in de groei. De rol van de makelende goede doelen (geef ons geld, wij regelen het wel) is aan het verdwijnen. De toekomst is aan kleinere, creatieve initiatieven met een directere link. Die zullen steeds beter ook jongeren weten aan te spreken met concrete projecten. Verbinding, daar gaat het altijd om bij fondsenwerving.’
Al dat gesomber
En bij deze opgewekte noot ontving Maril Gelauff, van het ministerie van Veiligheid en Justitie, voorzitter van de begeleidingscommissie van GiN, het eerste exemplaar van het rapport.
Schuyt: ‘Een koekje van eigen deeg, je hebt het zelf betaald.’
Een fondsenwerver tijdens de borrel: ‘Ik heb wel een beetje genoeg van die standaard-sneren naar vrijwel élke fondsenwerversmethode. Dit zijn onderzoekers, hun werk is zinnig, maar wíj moeten het geld zien binnen te krijgen.’
Een andere fondsenwerver: ‘Altijd dat gesomber over die ontkerkelijking. Denk je nu echt dat niet-kerkelijke mensen minder sociaalvoelend zijn?’
nl
