nlNieuw fonds Droom en Daad
Karen Maas is econoom en academisch directeur van het Impact Centre Erasmus (ICE). Ze doet onderzoek naar duurzaamheid en maatschappelijke waardecreatie. Haar specialisatie ligt in het meten van en sturen op sociale en maatschappelijke impact. In een interview met Erasmus Magazine gaat ze in op vragen naar onder andere het nieuwe Rotterdamse cultuurfonds Droom en Daad. Dit fonds is een initiatief van de familie Van der Vorm, ook bekend van het maatschappelijke investeringsfonds De Verre Bergen. Droom en Daad staat sinds kort onder leiding van oud-Rijksmuseum-directeur Wim Pijbes en moet de cultuur in de regio Rotterdam nieuwe impulsen gaan geven.Strategische focus houden
Maas is enthousiast over de impactgerichtheid van de familie Van der Vorm, zoals gedemonstreerd door De Verre Bergen. Maas: ‘De Verre Bergen geldt als een vrij rare club in Nederland. Waar andere vermogensfondsen inzetten op een thema, bijvoorbeeld onderwijs of zorg, richt zij zich op een regio. Wat ook bijzonder is, is dat ze serieus kijken naar de impact. Veel filantropische instellingen doen dat nauwelijks.’Veel fondsen hebben volgens Maas moeite om een strategische focus te houden, waardoor filantropen vaak een Sinterklaasrol lijken te vervullen, zoniet De Verre Bergen: ‘Rationeel geven is moeilijk, maar De Verre Bergen doet dat als een van de weinige vrij goed.’
Rijke scholen hebben al genoeg
Wat Droom en Daad gaat doen, is nu nog niet helemaal duidelijk, maar Maas heeft alvast wel een waarschuwing, aangezien het budget van het fonds groter is dan dat van de gemeente Rotterdam: ‘De eerste ontvanger is het International Film Festival Rotterdam, terwijl ik me afvraag of zo’n grote institutionele partij het nou het hardste nodig heeft. Want toegankelijkheid van kunst en cultuur is een groot probleem in Rotterdam. Rijke scholen hebben genoeg middelen om naar een museum te gaan, maar we zien een enorme kloof met scholen die minder kapitaalkrachtig zijn. Ik zou het daarom leuk vinden als Pijbes bijvoorbeeld zou zorgen dat musea drie dagen per week gratis toegankelijk zijn, of dat alle scholen twee keer per jaar naar een muziek- of dansvoorstelling kunnen.’Filantropie kan de overheid lui maken
Met grote budgetten komt ook grote verantwoordelijkheid, vindt Maas: ‘Een beetje geld uitdelen is voor iedereen leuk. Maar als een fonds serieus budget heeft, kan het zijn dat de boel uit balans raakt. De Verre Bergen heeft bijvoorbeeld meer geld ter beschikking voor sociale projecten dan de gemeente. Dat geeft slagkracht, maar ook een enorme verantwoordelijkheid. Je kunt gevestigde partijen voor de voeten gaan lopen. En je moet je afvragen wiens hoofdtaak het is om iets te organiseren. Filantropie kan een overheid ook lui maken. Als wij bijvoorbeeld wegen gaan aanleggen in een ontwikkelingsland, trekt de lokale regering haar handen ervan af.’Gesprek met de Belastingdienst
Maas verbaast zich erover dat ‘impact’ geen voorwaarde lijkt te zijn voor het hebben of verkrijgen van de fiscale ANBI-status: ‘Het is vooral gek dat iedereen zomaar een stichting kan oprichten. Ja, je moet een website hebben, bereikbaar zijn en een jaarverslag publiceren, maar that’s it. Niemand controleert of jouw organisatie daadwerkelijk impact heeft. Áls een goed doel al in opspraak raakt, dan gaat het over een directeur die te veel verdient, of een onhandige declaratie. Als Impact Centre Erasmus vertellen wij in gesprek met de Belastingdienst dat maatschappelijke impact een voorwaarde moet zijn om aanspraak te maken op deze regeling. Die impactmeting kun je doortrekken naar de portfolio van zo’n vermogensfonds. Want wat als zo’n fonds zijn winst naar Unicef stuurt, terwijl dat geld verdiend is door te investeren in een organisatie die aan kinderarbeid doet? Daar wordt vaak niet naar gekeken.’Niet alles in cijfers uit te drukken
Het meten van maatschappelijke impact kan ook nadelig werken, erkent Maas: ‘Je kunt niet alles in cijfers uitdrukken. Dat kan ook averechts werken. Lucas Meijs van de Rotterdam School of Management onderzoekt bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Hij wijst erop dat je iemand met een intrinsieke motivatie heel makkelijk kunt demotiveren als je alleen maar gaat sturen op cijfers. Waar je dus voor op moet passen, is dat geld allesbepalend wordt. Historicus Bas van Bavel beschrijft dat mooi in zijn boek The Invisible Hand? In eerste instantie is een markteconomie heel effectief, want mensen worden rijker en rijker. Tot er een kantelpunt komt en geld ook andere domeinen gaat bepalen, zoals de politiek. In Amerika zien we dat met de huidige regering, die uit allemaal miljonairs en miljardairs bestaat. Ook in Nederland moeten we uitkijken dat wethouders en raadsleden hun hoofd niet alleen maar laten hangen naar mensen met geld. Want dan heeft zo’n fonds gewoon de hele sector in handen.’►Bron: EM (Erasmus Magazine)
♦Lezen wat DDB eerder schreef over de nieuwe stichting Droom en Daad? Klik hier
►Wilt u voortaan elke donderdagochtend het laatste nieuws, opinies en achtergronden over de wereld van doneren & sociaal investeren? Voor een geheel kosteloos abonnement op DDB Journaal: klik hier.
