nl
De oorlog in de Oekraïne is inmiddels zijn tweede maand ingegaan. We lezen dagelijks over de verschrikkelijke impact op de Oekraïne, de vele duizenden mensen die zijn omgekomen en de miljoenen vluchtelingen die zich verspreiden over Europa.
Een aspect van de oorlog dat minder aandacht krijgt is de impact op Rusland, nu en op de langere termijn. Vandaag sprak ik met Derk Sauer van The Moscow Times over de consequenties van de oorlog, de sancties en het verstikkende politieke klimaat in Rusland. We spraken over de gevolgen voor de tegenkrachten en het maatschappelijk middenveld in Rusland, waaronder Ngo’s, journalistiek en mensenrechtenorganisaties. Ook vroeg ik Derk wat de filantropische sector kan doen om deze tegenkrachten te (blijven) ondersteunen en hoe zij kan investeren in een Rusland na Poetin?
Je bent nu drie weken in Nederland; waar richt je je op?
“Allereerst ben ik van hieruit bezig met Rusland en de vrije media op verschillende niveaus: met het netwerk van ‘ondergrondse’ journalisten in Rusland, die onder de radar moeten werken en verstoken zijn van inkomen: het geld komt er eenvoudigweg niet. Dus hoe krijgen we geld bij deze mensen en hoe maak je hen onderdeel van een meer structureel netwerk?”
Daarnaast geeft Derk aan zich bezig te houden met de mensen buiten Rusland; allereerst via de Moscow Times, een Engels- en Russischtalige website waarbij podcasts worden ingezet om mensen op efficiënte manier te bereiken. Ten tweede richt hij zich op tientallen zo niet honderden Russische journalisten die werkloos geworden zijn en buiten Rusland verblijven, van de Baltische Staten, thuisbasis van Meduza, tot Istanboel. Bij deze groep gaat het om bijvoorbeeld journalisten van onafhankelijk tv-kanaal Dozhd, die Derk helpt om een nieuwe basis te vinden in o.a. Amsterdam, zodat tv-uitzendingen weer kunnen worden opgestart. Hoe help je deze ‘ontheemde’ journalisten en voorkom je dat een generatie kennis verloren gaat? Ten derde richt Sauer zich op het probleem van de afgesloten sociale media in Rusland. Dit kan onder meer door gratis VPN op te zetten, te downloaden via QR-code, zodat toegang gegeven wordt aan onafhankelijke media.
Zijn er organisaties die hierin met je samenwerken?
“In Nederland is er contact met Free Press en met Bellingcat, dat vanuit Londen werkt maar ook een klein kantoor in Nederland heeft.”
Wat is er nodig om dit werk te ondersteunen?
“Het heeft eerst wat tijd nodig om zich ‘te zetten’, er is een klein team nodig en geld. Natuurlijk helpt samenwerken met anderen. Zo is er de in trollen gespecialiseerde ethische hacker Noordegraaf die zijn kennis inzet om de goede, feitelijke informatie op Rusland te richten. Zo wordt wekelijks een aantal artikelen per mail en sms naar een miljoen Russen gestuurd om ze van objectieve informatie te voorzien. Het is afwachten hoe dat ontvangen en gelezen wordt.”
Hoe moeten we naar Rusland kijken?
“Er is een Rusland na Poetin en daar moet een kern van civil society aanwezig blijven. Het kan lang duren maar ook heel snel gaan, het is niet te voorspellen.” Sauer denkt na over wat te doen met mensen die over de hele wereld verspreid bezig zijn met en nadenken over Rusland na Poetin. “Denk aan academici, denkers, politicologen, filosofen, maar ook aan oud-politici en ambtenaren die straks deel kunnen uitmaken van het nieuwe Rusland.” Hij wil deze mensen een platform bieden. “Alexander Gubsky, uitgever van The Moscow Times, organiseert een lecture tour rond communities van ontheemde Russen door op universiteiten lezingen en debat te organiseren.” Dat wordt vervolgens gefilmd en uitgezonden zodat een groot publiek wordt bereikt.
We sloten af met een korte reflectie op de journalistieke netwerken die een licht schijnen op de oligarchen met hun bezitting in o.a. Londen. “Er zijn een paar belangrijke netwerken als ICIJ, maar ook Global Witness. Heel goed werk, moet gebeuren. En daar is veel te doen. Zelf richt ik me nu op de eerder genoemde initiatieven. Daarvoor ben ik bezig met de opbouw van een kernteam, het samenwerken met anderen en het vinden van de benodigde financiering.” Suggesties en tips van de DDB-lezers zijn zeer welkom!
