nlAMSTERDAM (29 september) - Dat ‘governance' en ‘impact' tot de uitdagingen voor de filantropiesector behoren wisten we al geruime tijd, maar het thema ‘opschaling' staat nog in de kinderschoenen. In ieder geval in wetenschappelijk opzicht, zo bleek vorige week tijdens de jaarlijkse conferentie van het European Centre for Strategic Philanthropy aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
Lastige obstakels
De wereld van private burgerinitiatieven voor het algemeen belang is dynamisch en inventief. Er worden veel interessante concepten en ideeën bedacht die binnen een beperkte context of op lokaal niveau goed lijken te werken. Wat komt er allemaal bij kijken als je een succesvol initiatief op meerdere plaatsen wilt gaan uitvoeren? Wat betekent dat voor stakeholder-relaties, organisatiemanagement, financiering en governance? Zulke goede ideeën verdienen navolging, maar hoe rol je ze succesvol uit? Tussen droom en werkelijkheid blijken opvallend veel lastige obstakels te bestaan.
Speurtocht
In een levendige parallelsessie maakte hoogleraar Lucas Meijs duidelijk dat ‘opschalen' hoog op de onderzoeksagenda van ECSP in 2011-2012 staat. "Hoog nodig", aldus Meijs, die constateert dat er een "fors gat" zit in de literatuur over dit onderwerp. Zijn aanname: opschalen werkt in de civil society (klaarblijkelijk) anders dan bij de overheid of in de markt. Meijs: "Het gaat om de speurtocht naar wat werkt."
Interne financiering groot probleem
Waarin verschilt opschaling binnen de civil society, zoals bij charitatieve fondsen, dan van die in markt en bij overheid? Meijs hield zijn gehoor een aantal pijnpunten voor. Zo is de interne financiering een groot probleem, bijvoorbeeld in schril contrast tot de overheid. Meijs: "Financiering via de blauwe belastingenvelop is een buitengemeen efficiënt middel. Wat resources betreft heeft de overheid het gemakkelijk." "Misschien moeten we dat binnen de sector ook centraal gaan regelen", opperde Ted van den Bergh van Triodos Foundation.
Eigenaarschap
Een fundamenteel probleem is volgens Meijs het ontbreken van ‘eigendom': wie ‘bezit' een idee of concept, zoals in de markt? Hoe bewaak en bescherm je een concept? ‘Armoedebestrijding' is bezwaarlijk door één partij te claimen... En daarbij constateert Meijs ook een wezenskenmerk van de civil society dat opschaling van lokaal succesvolle concepten bemoeilijkt: "Onze civil society bestaat bij de gratie van paternalisme, particularisme en etnocentrisme. Hier is een spanningsveld met het opschalen, met het delen van je concept met anderen."
Uit de vele vragen en opmerkingen in deze sessie bleek wel dat er nog een onderzoekswereld te winnen is. Meijs: "Ik hoop hier volgend jaar te staan met eerste bevindingen en stel daarvoor de input van uw sector zeer op prijs."
Impact
De ECSP-conferentie schonk verder ook uitgebreid aandacht aan haar andere wetenschappelijke evergreens, waarvan impact(meting) opnieuw breed voor het voetlicht kwam. In het plenaire ochtendprogramma belichtten Jacob Herald, van de Amerikaanse Hewlett Foundation, en Ruerd Ruben, hoogleraar Effectiviteit van Ontwikkelingsbeleid, dit onderwerp ieder op eigen wijze. Ruben kreeg daarbij de lachers op zijn hand met de opmerking dat de meeste verkeersongelukken in Noord-Ghana plaatsvinden tussen de landrovers van de vele ngo's die elkaar daar ‘beconcurreren'. Ruben riep die organisaties op meer te experimenteren. "Meting van ontwikkelingswerk is nog lang niet goed", hield Ruben zijn gehoor voor: "wij weten nog domweg niet welke 50% van ontwikkelingswerk werkt." ‘Complexiteit van het OS-werk' is volgens Ruben geen reden om niet goed te meten: "Hartoperaties zijn ook complex, maar dat is nog geen reden om ze niet uit te voeren."
Filantropie
