Dubbele moraal

Dinsdagavond werd het jaarlijkse Goed Geld Gala gehouden. Het is de ‘hoogmis’ van de Goede Doelen Loterijen waarop serieuze bedragen worden uitgekeerd aan de beneficiënten. Het Gala is een symbool voor het ongekende succes van de vier oprichters, van wie alleen Boudewijn Poelmann nog als ondernemer en bestuurder nadrukkelijk in beeld is. Het gala en het succes roepen ook veel weerstand en vragen op, zoals uit de kritische bijdrage van NRC afgelopen zaterdag bleek. De vragen over de doorzichtigheid van financiële constructies en governance zijn wat ons betreft zeker terecht vanuit de licentieverstrekkende overheid. Wie het recht verwerft om loten te verkopen met uitsluiting van anderen, moet zich ook aan de regels houden.
Maar toch lijkt in de weerstand ook sprake van een dubbele moraal. Waar in het bedrijfsleven en bij de overheid de koopman en dominee nadrukkelijk samen op stap gaan, wordt in het domein van de maatschappelijk ondernemende burgers een uitgesproken purisme aangehangen. Bijna elke vorm van eigengewin wordt bij voorbaat veroordeeld omdat in onze cultuur de oud-testamentische strijkstok ook de ultieme maatstaf is.
Als de reconstructie van NRC klopt en de eigenaars samen tot nu toe 80 miljoen euro over 25 jaar hebben geïncasseerd, is dat dan ‘marktconform’? Ook als de afdracht aan de samenleving wereldwijd meer dan 6 miljard euro is? Dat is gemiddeld acht ton per jaar de man. Dat is zeg maar de gouden handdruk die een bankier meekrijgt als hij een systeembank bijna opblaast en de belastingbetaler met de gebakken peren laat zitten…
Een veel groter probleem vinden wij de gevaarlijke afhankelijkheid van veel beneficiënten die bijna al hun eieren in Poelmanns mandje gelegd hebben. Nu de kansspelmarkt wordt opengegooid, met een nieuwe, onvoorspelbare dynamiek, zouden veel goede doelen zich serieus moeten beraden op een gezonde inkomstenspreiding. Grote namen, merken, en ook social enterprises, komen en gaan. Ook de succesvolste geldmachine van de Nederlandse charitas is er niet voor de eeuwigheid.