De uitgewerkte alarmbel: over ijsberen die maar niet willen uitsterven

Het Wereldnatuurfonds (WWF) heeft een probleem: de ijsbeer sterft niet uit. Dat is op zich natuurlijk prachtig, maar voor het WWF ook ongemakkelijk. De club vertelt immers al tien jaar aan iedereen die het wil horen dat de ijsbeer gaat verdwijnen. Klimaatverandering, smeltende poolkappen, eenzame beren op slinkende schotsen. Nog eventjes, en er is er niet een meer over.   

Maar dat uitsterven gaat dus niet gebeuren. Dat zegt de Polar Bear Specialist Group van de VN-natuurbeheerorganisatie IUCN. En zij kunnen het weten, want zo goed en zo kwaad als het kan tellen ze alle ijsberen in het poolgebied. Zeker, door de klimaatverandering slinken de aantallen. Maar van bedreiging is geen sprake, en uitsterven gaan ze zeker niet.      
En nu zitten de communicatiemanagers van het WWF met de handen in het haar. In Arctic Today vertelt een van hen dat ze zich met hun PR-campagne in de nesten hebben gewerkt. Ze moeten nu zorgen dat hun achterban niet de ijsbeer, maar de hele Noordpool gaat knuffelen. ‘Als dat niet lukt’, zegt de communicatiemanager, ‘dan wordt het moeilijk voor ons’. Want, zo voorziet ze, dan blijven mensen maar doorzeuren over de verdwijnende ijsbeer. ‘En als hij niet uitsterft, wat is dan nog het probleem?’   

Kip met gouden ei

Arm WWF. Ze rammelen aan de alarmbel en hoezee! Ze halen miljoenen op. Daarmee zorgen ze dat schepen en toeristen geen ijsberen meer lastigvallen, dat poolbewoners ze niet doodschieten en dat bedrijven niet tussen de beren naar gas gaan boren. En dan, o hoe wrang, slacht hun succes de kip met het gouden ei. 
Dit gebeurt niet alleen in ijsberenland. Onlangs hoorde ik een relaas over een Nederlandse hulporganisatie die een actie wilde optuigen voor een deplorabel kamp met Rohingya-vluchtelingen. Alleen: collega’s die het kamp bezochten, zagen dat de toestand er helemaal niet zo deplorabel was. Het was er best goed geregeld, mede dankzij de hulp van deze organisatie. In plaats van dit juichend met de donateurs te delen, schoten de fondsenwervers in de stress: wat nu? 

Een gevaarlijk verdienmodel

Eindeloos alarmeren is een gevaarlijk verdienmodel. Het Arctic Program van het WWF erkent inmiddels dat ze niet altijd ‘rond moeten rennen met de alarmbellen aan’. Ze proberen de aandacht nu te verleggen van empathie met de ijsbeer naar empathie met de bewoners van het poolgebied. Ik hoop dat het ze lukt. Tot het Nederlandse WNF lijkt het PR-debacle op de pool nog niet helemaal doorgedrongen. Op hun homepage stond vorige week nog een foto van een eenzame neushoorn, die vertederend in de camera blikte. Volgens het bijschrift stond hij ‘op het punt van uitsterven’ en hadden wij ‘de laatste kans!’ om hem te redden. Ik ben benieuwd wat het WNF ons over tien jaar gaat vertellen.

Lees over dit onder werp ook de column van ir. Han Schuringa: Het Calgon-principe van goede doelenrampenmarketing