nl
Een praktisch voorbeeld. Herkenbaar voor iedere manager als het bijvoorbeeld om IT-services, het klantcontactcentrum, schoonmaak of beveiliging gaat. Na interne exercities over ‘wat onze core business is’, wordt er door organisaties genadeloos geoutsourced. Dat blijkt toch óók weer niet alles – waarna het grote insourcen na verloop van tijd weer van start gaat. Tot, juist ja, iemand zich afvraagt òf…. en de pendule weer de andere kant opslaat. Het lijkt bijna bezigheidstherapie! Natuurlijk: inzichten veranderen en dat is goed, net als het streven naar het vinden van een optimum. En dat is nooit af. Maar met iets meer afstand naar de Pavlov-achtige pendule-reflex kijken, zou ook geen kwaad kunnen.
Op een hoger abstractieniveau zien we de pendulereflex momenteel in alle hevigheid. Ondanks dat het bedrijfsleven zich (overwegend) steeds bewuster is van zijn maatschappelijke positie en betekenis en daarin zijn rol pakt, neemt de populariteit van corporates gestaag af. Deels terecht, en deels ook onterecht. Maar het resultaat is helder: het geloof in marktwerking neemt breed in de samenleving af. En dat vertaalt zich ook politiek. De verkiezingsprogramma’s voor de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen zijn daarvan een goede weergave. Van links tot rechts wordt het adagium ‘minder markt, meer overheid’ bepleit. Een opmerkelijke en breed gedragen koerswending. Want waar komt dat vertrouwen eigenlijk vandaan? Of is het ‘gewoon’ de reflex?
Columnist Mathijs Bouman schreef er in Het Financieele Dagblad (25 januari 2021) dit over: ‘De markt zorgde snel voor vaccins, de overheid organiseerde het trage prikken. De markt regelde kinderopvang in elke gemeente, de overheid ging over de toeslagen. Desondanks gaan we de komende verkiezingen afrekenen met de markt en een halt toeroepen aan de vervloekte marktwerking. De overheid moet terug aan het roer?’
De penduleparadox! Zou het niet beter zijn om ook hier met meer nuance naar te kijken? Overheid en markt zouden elkaar immers prima kunnen en moeten aanvullen. Kijk naar het functioneren van ons bestel op dit moment. Ik denk dat we zeer verheugd mogen zijn over een overheid (kabinet) dat macro-economisch, met uitstekende steunpakketten, onze economie tot dusverre overeind weet te houden. Laten we blij zijn met dat publiek leiderschap. Maar tegelijkertijd ook constateren dat men in de executie van beleid soms beter de markt in had kunnen schakelen: waarom laten we de vaccinatie-logistiek niet doen door (bijvoorbeeld) de Jaarbeurs of RAI? Grote kans dat het sneller, beter en goedkoper was gegaan. Ieder zijn rol in het leven in het leven, zou ik zeggen.
Het is beter om niet in die Pavlov-achtige pendule-reflex te schieten, uit ideologische overwegingen of opportunisme omdat de samenleving ‘nu eenmaal deze kant op beweegt’. Het is niet het één of het ander, hoe electoraal aantrekkelijk dat ook mag zijn. En by the way: als de pendule heen en weer schiet tussen markt en overheid passeert men het maatschappelijk middenveld. De wereld waarin markt en missie gecombineerd worden en grote executiekracht zit. Jammer dat de dames en heren politici zo weinig oog hebben voor wat er dáár gebeurt. Wellicht moet de pendule daar maar eens even stil komen te staan: de spotlights op civil power!
Tweels Tweak wordt op persoonlijke titel geschreven door Marc van den Tweel. Van den Tweel is algemeen directeur van Natuurmonumenten, landelijk voorzitter van wielerbond KNWU en toezichthouder bij het Rijksmuseum van Oudheden.
►Wilt u meer prikkelende columns van Marc van den Tweel lezen? Klik hier.
