De morele hoogzit

Veel organisaties zijn, bijna krampachtig, op zoek naar hun ‘Why’, een begrip geïntroduceerd door managementgoeroe Simon Sinek. Waar het op neer komt is de vraag: waartoe zijn wij op aarde? Dit wordt ingegeven door de sterke behoefte van veel mensen aan een ‘stip op de horizon’ (excuus voor dit jeukjargon). In de meeste missie gedreven organisaties, zoals Goede Doelen, is dat geen issue. Waar men voor of tegen is, is meestal kristalhelder. 
 
Een sterke missie is brandstof voor een organisatie en de mensen die er werken. Er is echter ook een andere kant aan. Vaak is zo’n missie een absolute grootheid, vergaand ideaal, dat het bijna onmogelijk is om het te halen. Een missie zou volgens mij dan ook vooral richting moeten geven, energie moeten sturen. Een beetje zoals het Amerikaanse spreekwoord: ‘Reach for the Moon, even if you miss, you’ll land among the stars.’ Het gevaar als je er af-en-toe niet zo naar kijkt, is dat je in een paar valkuilen terecht komt.
 
Cynisme is er één van. Stel je werkt twintig jaar bij een mensenrechtenorganisatie. Dan kun je (gaan) denken: ‘Het maakt niet uit wat we hier doen’; want het ideaal, de missie van een wereld zonder mensenrechtenschendingen, is niet dichterbij gekomen en wellicht verder weg dan ooit. 
 
Een sterke missie kan ook leiden tot monomanie, het niet meer zien dat er ook andere belangen en afwegingen in het leven zijn. Of tot morele superioriteit (de morele hoogzit). Dat leidt niet alleen vaak tot een maatschappelijk isolement, het niet meer begrijpen van de tijdgeest - maar ook tot het missen van samenwerkingskansen - door niet meer te zien waar anderen voor in beweging komen. Ongeduld is ook nog zo’n bijwerking. Als het ideaal niet snel genoeg dichterbij komt neemt geduld met de rechtstaat en de democratie soms af. ‘Als men niet wil luisteren, moet het maar zó.’
 
Kortom: aan kristalheldere missies (overtuigingen) zijn soms bijwerkingen verbonden. Gelukkig, doen ze zich niet bij iedereen voor. Zeer lezenswaardig in dit verband is het interview in Trouw met klimaatcoryfee Sible Schöne. Een inspirerende  illustratie van hoe je met een sterke ‘Why’, stellige opvattingen kunt blijven houden en desondanks oog voor de buitenwereld houdt en daardoor effectief kunt zijn. Een moeilijke opgave, zeker - maar het proberen meer dan waard.