Ik heb een hekel aan mensen en organisaties die roepen dat de wereld afstevent op de ondergang. Vorige week was het weer raak, met een nieuw rapport van biodiversiteitspanel Ipbes: miljoenen bedreigde soorten, tonnen giftig afval vervuilen de oceaan en planten en dieren kwijnen weg door ons toedoen. Nog even, en we gaan er zelf aan. Een paar weken daarvoor was er het nieuwe boek van journalist David Wallace Wells, ‘De onbewoonbare aarde’. Ook al zo’n lekkere opsteker. Volgens Wallace-Wells gaan hittegolven, superstormen en megabosbranden onze aarde totaal onleefbaar maken: ‘Het wordt verschrikkelijk’. Reageren? Mail ons, of reageer via Twitter, Facebook of Linkedin.
Komt u blij en vol daadkracht overeind als u dat hoort? Fijn. Zinkt u weg in apathische moedeloosheid? Lees dan vooral verder. Nee, ik ga u niet vertellen dat het allemaal wel meevalt. Ik ga u leren hoe u door zo’n alarmerende boodschap heen kunt prikken, voordat het u de stuipen op het lijf jaagt. Laten we die rapporten eens lezen als een toneelstuk, dat telkens weer wordt opgevoerd.
Het stuk begint met de ruiter van de Apocalyps, die de onheilspellende boodschap brengt. We staan ‘aan de rand van een catastrofe’, de wereld is straks een ‘helse plek met onvoorstelbaar menselijk lijden’ en de opwarming is ‘de wraak is van de natuur’. Dat was ruiter van de Apocalyps David Wallace-Wells. Hier is er nog een: ‘Stijgende zeespiegels kunnen hele naties van de landkaart vegen wanneer we de opwarming van de aarde niet binnen tien jaar terugdraaien’. Dat was de VN-milieuorganisatie UNEP - In 1989. En dan deze: ‘Onze krioelende bevolking is belastend voor de aarde; de natuur is niet langer in staat om aan onze behoeften te voldoen.’ Was getekend, kerkvader Tertullianus, in het jaar 200.
De ruiter van de Apocalyps heeft gezelschap van de waarzegster. In de rapporten is zij vermomd als wetenschapper. Ze kijkt in haar wetenschappelijke glazen bol en vertelt wat ze ziet. De aarde gaat misschien anderhalve graad opwarmen, misschien vier. Er gaan honderden soorten verdwijnen, of misschien wel miljoenen. De waarzegster weet niets zeker, maar in haar glazen bol ziet ze wat er in het ergste geval met de mens zou kunnen gebeuren: chaos, honger, oorlog en een enorme stroom vluchtelingen. Helaas hebben veel kijkers niet door dat ze met een waarzegster van doen hebben: ze denken dat het meest dramatische visioen van de waarzegster een voldongen feit is.
Op het toneel verschijnt intussen het derde personage: de gekookte kikker. De kikker zit in een pan koud water die langzaam opwarmt. De kikker heeft het niet in de gaten, roept niet om hulp, probeert er niet uit te klimmen, draait de gaskraan niet dicht. Nee, hij wacht onnozel op zijn einde. De kikker, dat zijn de mensen op aarde. Het drama ontvouwt met stilzittende kikkers, die na vandaag niet verder investeren in CO2-arme energie en die vinden dat we intussen wel genoeg bossen hebben beschermd. Stilzittende kikkers, die vanaf vandaag geen enkele dijk meer bouwen en geen enkel huis meer stormbestendig maken. Het aantal kikkers dat tijdens het toneelstuk verdrinkt in de stijgende zee of ten onder gaat door stormen en hittegolven is enorm.
De twee laatste personages maken het drama compleet. Vadertje Tijd vertelt dat het vijf voor twaalf is. Kijk maar naar zijn zandloper: de korrels zijn er bijna uit. De biodiversiteit is bijna onomkeerbaar uitgedund, het landoppervlak is bijna onherstelbaar verwoest, de aarde is bijna onbeheersbaar opgewarmd, de wereldbevolking is bijna tot een onhoudbaar punt gestegen. We hebben nog vijf minuten om de zandloper te keren. Het keren van de zandloper kan maar op één manier: de wereld moet op alle fronten fundamenteel veranderen. En wel onmiddellijk.
Dat gebeurt in de slotakte, door het laatste personage: de Tovenaar. De tovenaar is namelijk de enige die het verhaal binnen vijf minuten tot een happy end kan brengen. Hij zwaait met zijn stokje en hup, niemand gebruikt meer fossiele brandstoffen. Nog een zwaai met zijn stokje en voilà: wereldwijd hebben we een eind gemaakt aan de bevolkingsgroei en de consumptiemaatschappij. Hokus pokus pilatus pas: er komt geen plastic flesje meer in de plas. En dat allemaal in vijf minuten. Zo loopt alles toch nog goed af.
U ziet, een alarmerend rapport maken is kinderlijk eenvoudig. Er doorheen prikken ook. Doe dat vooral. En doe vervolgens waar de rapporten voor bedoeld zijn: vol goede moed aan oplossingen werken. Ook een bijdrage schrijven voor De Dikke Blauwe / The Fundraiser? Klik dan hier.
nl
